TEHLİKELİ
MADDELERİN SU VE ÇEVRESİNDE NEDEN OLDUĞU
KİRLİLİĞİN
KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
(76/464/ AB)
Bu Yönetmelik, 26 Kasım 2005 tarih ve 26005 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 - Bu
Yönetmeliğin amacı; su ve çevresinde tehlikeli maddelerden kaynaklanan
kirliliğin tespiti, önlenmesi ve kademeli olarak azaltılmasıdır.
Kapsam
Madde 2 - Bu
Yönetmelik; yüzeysel sularda, haliç sularında, bölgesel sularda kirliliğe neden
olan tehlikeli maddelerin belirlenmesi, kirlilik azaltma programlarının
oluşturulması, kirliliğin önlenmesi ve izlenmesi, suya deşarj edilen tehlikeli
maddelerin envanterinin yapılması, deşarj standartları
ve kalite kriterlerinin belirlenmesi ile ilgili teknik ve idari esasları kapsar.
Dayanak
Madde 3 - Bu
Yönetmelik 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre
Kanununun 8 inci maddesi ile 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman
Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 ve 9 uncu maddelerine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 - Bu
Yönetmelikte geçen;
Bakanlık: Çevre ve Orman
Bakanlığını,
AB: Avrupa Birliğini,
Alıcı ortam: Atıksuların
deşarj edildiği veya dolaylı olarak karıştığı göl, akarsu, kıyı ve deniz suları
ile yeraltı suları gibi yakın veya uzak çevreyi,
Az tehlikeli maddeler: Bu
Yönetmeliğin Ek-1 inde yer alan tehlikeli maddelere
göre daha az tehlikeli olan ve bu Yönetmeliğin Ek-2 sinde yer alan tehlikeli
maddeleri,
Belirleme sınırı: Bir maddenin en
küçük miktarının verilen çalışma metoduna dayalı olarak bir örnekte nicel
olarak belirlenebilen ve sıfırdan ayırt edilebilen miktarı,
Çok tehlikeli maddeler: Esas
olarak toksisiteleri, kalıcılıkları ve biyolojik
birikme özelliklerine dayalı olarak zararsız maddelere dönüşen maddeler hariç
bu Yönetmeliğin Ek–1 inde yer alan tehlikeli maddeleri,
Deşarj: Yüzeysel sulara, bölgesel sulara, iç kıyı sularına; dip tarama
artıklarının boşaltılması, bölgesel sularda gemilerden işletme gereği yapılan
deşarjlar ve çöp boşaltması hariç olmak üzere; bu Yönetmeliğin Ek–1 ve Ek–2
sindeki maddelerden herhangi birisinin dâhil edilmesini,
Endüstriyel atıksu:
Endüstri kuruluşlarından, imalathanelerden, atölyelerden, tamirhanelerden,
küçük sanayi sitelerinden ve organize sanayi bölgelerinden kaynaklanan her
türlü işlem ve yıkama artığı suları, proses suları ile
karıştırılmadan ayrı olarak işlem görüp uzaklaştırılan kazan ve soğutma
sularını,
Haliç: Bir nehir ağzındaki tatlı
su ile deniz kıyı suyu arasındaki geçiş bölgesini,
İlgili idare: a) Kanalizasyona
deşarjın söz konusu olduğu durumlarda; Bağlantı Kalite Kontrol İzin Belgesinin
düzenlenmesi, verilen izinlerin ve deşarjların kontrol ve denetiminden, elde
edilen verilerin Bakanlığa rapor edilmesinden sorumlu ilgili idare olarak 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi
Kanunu kapsamında büyükşehir belediyelerini ve
3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu çerçevesinde diğer
belediyeleri,
b) (R.G 30.3.2010 / 27537 ile yürürlükten
kaldırılmıştır)
c) (Değişiklik: 30.3.2010 /
27537) 29/4/2009
tarihli ve 27214 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması
Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik uyarınca, tehlikeli madde deşarjı
konulu çevre izinlerinde;
1) Ek-1
listesinde belirtilen işletmeler için Bakanlığı,
2) Ek-2
listesinde belirtilen işletmeler için İl Çevre ve Orman Müdürlüğünü,
d) (Değişiklik: 30.3.2010 / 27537) Kalite kriterlerine dayalı tehlikeli madde deşarjı konulu
izinlerinin verilmesi ve kontrolü ayrıca bu Yönetmeliğin EK–2 sinde yer alan
tehlikeli maddelerin neden olduğu kirliğin kademeli olarak azaltılması amacıyla
hazırlanacak olan kirlilik azaltma programlarının oluşturulması ve
uygulanmasında ilgili idare olarak Bakanlığı ve 7/8/1991
tarihli ve 441 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
Kıtaiçi yüzeysel sular: Ulusal sınırlar
içerisinde yer alan bütün durgun ya da akan tatlı yer üstü sularını,
Kirlenme: Doğal veya insan
faaliyetleri sonucu, insan sağlığını tehlikeye atacak, yaşam kaynaklarına ve su
ekosistemlerine zarar verecek yasal su kullanımlarını kısıtlayacak şekilde
doğrudan ya da dolaylı olarak maddelerin veya enerjinin su çevresine boşaltımı,
Limit değerler: Atıksu deşarjında izin verilen maksimum kirletici miktarı
ve/veya konsantrasyonu,
Sediman: Akarsu içerisinde veya taşkın
suda taşınan materyali,
Tehlikeli maddeler: Su çevresi
için önemli risk teşkil eden zehirlilik, kalıcılık ve biyolojik birikme
özelliğinde olan madde ve madde gruplarını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Tehlikeli maddelerden kaynaklanan su kirliliğinin azaltılması ile ilgili
esaslar
Madde 5 - Tehlikeli
maddelerin neden olduğu kirliliğe karşı suların korunması ve kirliliğin
kademeli olarak azaltılarak ortadan kaldırılmasında;
a) (Değişiklik: 30.3.2010 / 27537) Tehlikeli maddelerin neden olduğu su kirliliklerinin
kontrolünde her bir tehlikeli maddenin kanalizasyona deşarjında kanalizasyona
bağlantı kalite kontrol izin belgesi, alıcı ortama deşarjda ise tehlikeli madde
deşarjı konulu çevre izin belgesinin düzenlenmesi,
b) (Değişiklik: 30.3.2010 / 27537) Tehlikeli madde deşarjı konulu çevre izin belgesinde
tehlikeli maddelerin bu Yönetmelikte verilen deşarj limit değerlerini aşmaması,
c) Kirliliğin azaltılması,
giderilmesi ve kirliliğe engel olunabilmesi için temiz üretim teknolojilerine
başvurulması,
d) Ulusal ve/veya bölgesel bazda
bu Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2 sinde verilen tehlikeli
maddeler için deşarj limit değerleri ile su kalite kriterlerinin belirlenmesi
için envanter çalışmasının yapılması, izleme sisteminin oluşturulması ile
deşarjı söz konusu olan tehlikeli maddelerin envanterinin tutulması,
e) Bu Yönetmelik kapsamında
belirlenen esaslar çerçevesinde izinlerle verilecek olan deşarjlar dışında
tehlikeli madde deşarjının yasaklanması,
f) Bu Yönetmeliğin Ek-2 sinde verilen tehlikeli maddelerin neden olduğu kirliliğin
azaltılması ve ortadan kaldırılması için ulusal ve/veya bölgesel bazda kirlilik
azaltma programlarının oluşturulması,
g) Bu Yönetmelikte yer alan
hükümlerin uygulanması ile birlikte; suda sediman ve biotalar ile diğer çevre bileşenlerinde (hava, toprak ve
benzeri) kirlilik oranının artmamasının sağlanması,
h) Bu Yönetmeliğin Ek–2 sinde yer
alan tehlikeli maddeler için; kalite kriterlerine
dayalı deşarj standartlarının belirlenmesi,
ı) İlgili idarece tehlikeli
maddelerin çevrede oluşturduğu veya oluşturacağı zehirlilik, kalıcılık ve
biyolojik birikme özellikleri, alıcı ortamın miktar, kalite ve biyolojik
özellikleri dikkate alınarak; bu Yönetmelikle belirlenen ve envanter
çalışması neticesinde belirlenecek olan limit değerlerden daha kısıtlayıcı değerlerin
uygulanması,
j) Bu Yönetmelik hükümlerinin
evsel atıksuya ve derin, tuzlu ve kullanılamaz
katmana enjekte deşarjlara uygulanmaması,
k) (Değişiklik: 30.3.2010 / 27537) Kalite kriterlerine
dayalı tehlikeli madde deşarjı konulu çevre izinlerinin verilebilmesi için
izleme ağının oluşturulması,
l) Bu Yönetmeliğin Ek–1 ve Ek–2
sinde yer almayan ve ileride üretilecek ve/veya üretimde kullanılacak
maddelerin Bakanlık tarafından bu eklerden birine ilave edilebilmesi, esastır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Programların Oluşturulması
Kirlilik azaltma programlarının oluşturulması
Madde 6 - Bu
Yönetmeliğin Ek-2 sinde yer alan tehlikeli maddelerin
neden olduğu kirliliğin azaltılması ve giderilmesi; doğal kaynakların etkin
kullanımının sağlanması amacıyla tehlikeli madde deşarjında bulunan kuruluşlar
kirlilik azaltma programlarını oluştururlar.
Kirlilik azaltma programına ilişkin esaslar
Madde 7 - Bu
madde kapsamında yer alan hükümler; bu Yönetmeliğin Ek–2 sinde verilen
tehlikeli maddelerin neden olduğu kirliliği azaltmak için oluşturulacak
programlara ilişkin usul ve esasları kapsar. Bu kapsamda:
a) Tehlikeli maddelerin deşarjının
azaltılması için hazırlanacak programların bu Yönetmeliğin EK–2 sinde verilen, envanter ve izleme çalışmalarından sonra da ilave edilecek
olan alıcı ortam kalite kriterleri, deşarj limitleri ile uyumlu olmalıdır.
b) Kirlilik azaltma programı
Bakanlıkça gözden geçirilir ve gelişmelere açık olması sağlanır.
c) Program; kalite kriterleri ve/veya deşarj standartları dikkate alınarak
oluşturulur.
d) Kirlilik azaltma programları
kapsamında; deşarj limit değerleri belirlenirken uygulanabilir en iyi temiz
üretim teknolojileri göz önünde bulundurulur.
e) Programların uygulanması ile
su, hava ve toprakta kirlilik oranı artırılmamalıdır.
f) (Değişiklik: 30.3.2010 / 27537) Kirlilik azaltma programları; üretimde
kullanılan tehlikeli maddelerin miktarı, listesi ve ağırlık oranı ile atıksuyun
tehlikeli madde içeriği göz önünde bulundurularak alınacak önlemler paketi ve
kontrol mekanizması ile tehlikeli madde deşarjı konulu çevre izin belgesinin
geçerlilik süresini içerir.
Özel programların oluşturulması
Madde 8 - Bu
Yönetmeliğin Ek-1 inde yer alan, limit değerleri
verilen ya da başka mevzuatlarla limit değerleri belirlenmiş olan tehlikeli
maddeler ile diğer önemli kaynaklardan gelen kirliliğin azaltılması için özel
programlar uygulanır. Bu programlar; bu Yönetmeliğin Ek–1 inde yer alan çok
tehlikeli maddelerle daha az tehlikeli maddelerin yer değiştirmesini, yeniden
kazanılması için en uygun önlemleri ve teknikleri içerir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Deşarj ile İlgili Usul ve Esaslar
Tehlikeli maddelerin deşarj esasları
Madde 9 - Tehlikeli
madde içeren atıksuların alıcı ortama doğrudan
deşarjı yasaktır. Tehlikeli maddelerin alıcı ortama deşarjına ilişkin esaslar
aşağıda belirtilmiştir:
a) Tehlikeli madde içeren atıksuların bu Yönetmelik kapsamında yer alan alıcı ortama
veya kanalizasyona deşarjında; ilgili idareden izin alınması, alınan izinlerin
hazırlanacak olan kirlilik azaltma programları ile özel programlara uyum
sağlaması esastır.
b) Bu Yönetmelikle belirlenen
limit değerler aşılamaz.
c) Belirlenen limit değerlerin
uygulanması ile zaman içinde tehlikeli madde oranı sedimanlarda
ve/veya yumuşakçalarda ve/veya kabuklu deniz canlılarında, suda, havada,
toprakta ve diğer çevre bileşenlerinde kontrol edilerek kirliliğin artmaması
sağlanır. Bu konu ile ilgili olarak ilgili idare tarafından gerekli tedbir
alınır/aldırılır.
d) Asbest maddesinin, kağıt, çimento, alçı ve benzeri malzemelerin üretiminde
kullanılmasıyla ortaya çıkan atıksuyunda askıda
toplam katı madde limit değeri 30 gr/m3’ü geçmez. Asbest maddesinin, kağıt veya tabaka üretiminde kullanılması ile ortaya çıkan
suyun geri kazanılması esastır.
Kanalizasyona deşarj standartlarına ilişkin esaslar
Madde 10 - Kanalizasyona
deşarj standartlarına ilişkin esaslar aşağıda belirtilmiştir:
a) Bu Yönetmeliğin Ek–1 ve Ek–2
sinde yer alan tehlikeli maddelerin kanalizasyona deşarjında; 5216 ve 5393
sayılı Kanunlar kapsamında belediyelerce Bağlantı Kalite Kontrol İzin Belgesi
düzenlenir. Düzenlenen izin belgesi ile sağlanacak olan deşarj standartlarının;
bu Yönetmelikte belirtilen standartlarla paralellik arz etmesi gerekir. Ancak;
bu Yönetmeliğin Ek–1 ve Ek–2 sinde verilen değerlerin altında kısıtlamaya
gidilmesi durumunda Bakanlığın uygun görüşünün alınması gerekir.
b) İlgili idarece düzenlenen izin
belgelerinin detayları, izin verilen deşarjın kontrol sonuçları ile alıcı ortam
kalite kriterlerine ilişkin izleme sonuçları,
tehlikeli maddeler konusunda ülkede düzenli bir envanterin tutulması ve veri
tabanının oluşturulması için her yıl düzenli olarak Bakanlığa gönderilir.
c) Kanalizasyon sistemi çıkışında
deşarj edilen ve atıksu özellikleri bu Yönetmelikte
belirtilen deşarj limitleri ile alıcı ortam kalite kriterlerinin
sağlanamayacağı yerlerde kanalizasyona deşarj; alıcı ortama deşarj gibi kabul
edilir ve bu Yönetmelik hükümleri kapsamında gerekli olan standartların
sağlanması ilgili idarece gerçek ve tüzel kişilerden istenir.
(Değişiklik: 30.3.2010 /
27537) Alıcı ortama tehlikeli madde deşarjı olan kurum, kuruluş ve işletmeler
için çevre izni
Madde
11 – Bu Yönetmelik esaslarına uymak
şartı ile atıksularında Ek-1
ve Ek-2’de yer alan tehlikeli maddeleri bulunduran işletmelerin alıcı ortama
deşarj yapabilmesi için çevre izni alınması mecburidir. Çevre izni alınması
işlemlerinde Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında
Yönetmelik hükümleri uygulanır. Söz konusu Yönetmeliğin Ek-3C’sinde yer alan
“Tehlikeli Madde Atıksu Deşarjı Teknik Bilgiler
Listesi” bu Yönetmeliğin Ek-3’ünde verilmektedir.
a) Atıksularında;
bu Yönetmeliğin EK–1 inde yer alan tehlikeli maddeleri içeren sektörlerin
sağlaması gereken deşarj standartları ile kalite kriterleri
Tablo (1–14) arasında verilmiştir.
b) Atıksularında;
bu Yönetmeliğin EK–2 sinde yer alan tehlikeli maddeleri içeren ve 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde deşarj limit değerleri
belirlenmiş olan sektörlerin sağlaması gereken deşarj standartları Su Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği Tablo (5–21) arasında verilmiştir.
c) Atıksularında;
bu Yönetmeliğin EK–2 sinde yer alan tehlikeli maddeleri içeren ve bu Yönetmelik
ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ile deşarj limit değerleri belirlenmemiş
olan sektörlerin sağlaması gereken deşarj standartları ortam kalite kriterlerine dayalı olarak ilgili idare/idarelerce yapılır.
ç) İşletmenin tehlikeli madde deşarjı
konulu çevre izni alabilmesi için alınan en az üç adet atık su numunesi analiz
sonuçlarının aritmetik ortalamasının bu Yönetmelikte belirtilen standartları
sağlaması zorunludur.
d) Tehlikeli madde deşarjı konulu çevre
izin belgesi, deşarj edilen atıksudaki tehlikeli
madde miktarına bakılmaksızın düzenlenir. Deşarj edilen atık suda tehlikeli
madde miktarı ardışık iki çevre izninde bu Yönetmelikle belirtilen limit
değerlerden beş kez daha küçük oranlarda ise; tehlikeli madde deşarjı konulu
çevre izin belgesinde bu tehlikeli maddenin belirtilmesine gerek olmadığına
ilgili idarece karar verilir.
e) Bir bölgedeki alıcı ortama birden
fazla kalite kriteri uygulandığında suların
kalitesinin mutlaka bu kriterlerin her birine uyacak ölçüde korunmasının
sağlanması esastır.
f) Bu Yönetmelik hükümleri gereği
tehlikeli madde deşarjı konulu çevre iznini alan gerçek ve tüzel kişiler, bu
Yönetmeliğin EK-4 üne göre Tehlikeli Maddeler İçin Deşarj Kontrolünü yapar.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İzleme ve Denetim
Tehlikeli maddelerin deşarj kontrolü-denetimi
Madde 12 - Tehlikeli
maddelerin deşarj kontrolü ve denetiminde aşağıdaki işlemler uygulanır:
a) Deşarj standartlarına uygunluk
ve alıcı ortam kalite kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığının kontrolü faaliyet
sahibi tarafından atıksuda ve alıcı ortamda
yaptırılacak ölçüm ve analizler, bu Yönetmelik ve 7/1/1991
tarihli ve 20106 sayılı Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz
Metotlarına veya uluslar arası geçerliliği olan standartlara göre akredite
olmuş ve/veya Bakanlık tarafından yeterlilik belgesi almış laboratuarlarda
yapılır. Ölçüm sonuçları Bakanlığa
iletilmek üzere faaliyet sahibi tarafından ilgili idareye her yıl düzenli
olarak bildirilir. Ölçüm masrafları kirleten tarafından karşılanır.
b) Deşarjın kontrolü için yirmidört saatlik kompozit numune
alınır. Bir ay içinde deşarj edilen tehlikeli madde miktarı, günlük toplam
tehlikeli maddenin deşarj miktarına göre hesaplanır.
c) Toplama sistemine ve/veya
tanımlar kapsamında alıcı ortama deşarj yapan gerçek ve tüzel kişiler deşarjın
kontrolünü bu Yönetmeliğin Ek-4 ünde yer alan form
kapsamında her üç ayda bir yapar veya yaptırır; kayıt altına alır ve beyan
eder.
Cezai hükümler
Madde 13 - Bu
Yönetmelik hükümlerine uymayan ve yükümlülüklerini yerine getirmeyenler
hakkında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
ALTINCI BÖLÜM
Envanter Oluşturma ve Raporlama
Tehlikeli maddelerin envanterinin oluşturulması
Madde 14 - Tehlikeli
madde envanterinin oluşturulması ile ilgili esaslar
aşağıda belirtilmiştir:
a) Üretimde kullanılan tehlikeli
kimyasal madde ve prosese giren tehlikeli ham materyallerin, proses
boyunca kullanımı, üretimi ve tüketim aşamaları belirlenir.
b) Tehlikeli madde envanteri alıcı ortam ve deşarj edilen atıksu
da olmak üzere Bakanlıkça yapılır/yaptırılır.
c) Bu Yönetmeliğin Ek–1 ve Ek-2 sinde yer alan tehlikeli maddeler ile uğraşan kamu
ve/veya özel kuruluşların tehlikeli maddelerin özelliklerini ve miktarlarını
içeren envanter bilgilerini ilgili idareye beyan etmesi zorunludur. İlgili
idare kullanılan hammadde ve oluşan ürünle ilgili malzeme bilgi güvenlik
formlarını ilgili kuruluştan alır.
d) Suda tehlikeli maddelerin envanterinin oluşturulmasında, faaliyet sahibi tarafından
belirli periyotlarda yapılan ölçüm sonuçları ile ilgili idare tarafından
yapılacak olan ölçüm sonuçlarının uyumlu olması esastır.
e) Bakanlık; her bir tehlikeli
madde için ve tehlikeli madde deşarj edilen alıcı ortamın izlenmesi için ulusal
izleme ve veri tabanı oluşturur.
f) Tehlikeli maddelerin deşarjına
ilişkin ülke bazında envanter çalışması ile bu
Yönetmeliğin Ek–2 sinde yer alan bütün tehlikeli maddeler için kalite hedefleri
oluşturulur.
g) Deşarj izin başvurusunda
bulunan gerçek ve tüzel kişiler proseste kullanılan
tehlikeli madde miktarı ve kullanma teknolojisi hakkında ilgili idareye bilgi
verir.
Raporlama
Madde 15 - Bu
Yönetmelik hükümleri kapsamında, aşağıda yer alan hususlarda raporlama yapılır
ve Bakanlığa gönderilir:
a) (Değişiklik: 30.3.2010 / 27537) Bu Yönetmeliğin Ek–1 ve Ek–2 sinde yer alan
her bir tehlikeli madde için verilen tehlikeli madde deşarjı konulu çevre izin
belgesi ve özellikleri ile uygulama sonuçları, izin veren ilgili idare
tarafından Bakanlığa her yıl düzenli olarak rapor edilir.
b) Oluşturulan kirlilik azaltma ve
özel programların özellikleri, uygulanma sonuçlarına ilişkin bilgiler, izleme
ve kontrol sonuçları faaliyet sahibi tarafından izin veren idareye rapor edilir.
İlgili idare Bakanlığa her yıl düzenli olarak raporu gönderir.
c) Her bir tehlikeli maddeye
ilişkin olarak bu Yönetmeliğin Ek–1 ve Ek–2 sinde yer alan tehlikeli maddelere
ilişkin kalite kriterlerinin yüzeysel sularda, haliç
kıyı ve bölgesel sularda, sediman ve biotalarda izlenmesi ve kontrolü bu Yönetmelik hükümleri
kapsamında yapılarak, sonuçları Bakanlığa her yıl düzenli olarak rapor edilir.
Geçici Madde 1 - Bu Yönetmelikte belirtilen tehlikeli maddeler ve bu maddelerin deşarjına
ilişkin envanter çalışmalarına, bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girmesinden sonra en geç bir yıl içerisinde başlanır ve üç yıl
içerisinde tamamlanır.
Geçici Madde 2 - Bu Yönetmelikte belirtilen tehlikeli maddeler için ulusal izleme ağının
oluşturulması bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra beş yıl içerisinde
gerçekleştirilir ve uygulanır.
Geçici Madde 3 - Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde de yer alan kirlilik azaltma programları
ile 7 nci maddesinde yer alan özel programların
oluşturulması, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra yedi yıl içerisinde
gerçekleştirilir.
Yürürlük
Madde 16 - Bu Yönetmelik 1/4/2010
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 17 - Bu
Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.
EK-1
ÇOK TEHLİKELİ MADDELER VE BUNLARA AİT ÖZEL HÜKÜMLER
a) ÇOK TEHLİKELİ
MADDELER LİSTESİ
1) Civa(Hg), (CAS
7439-97-6)
2) Kadmiyum (Cd), (CAS 7440-43-9)
3 Hekzoklorosiklohekzan (HCH), (CAS 58-89-9)
4) Carbontetraklorür
(CCI4), (CAS
56-23-5)
5) DDT (CAS 50-29-3)
6) Pentaklorofenol (PCP), (CAS 87-86-5)
7) Aldrin (CAS 309-00-2),
7–1) Dieldrin (CAS 60-57-1),
7–2) Endrin (CAS 72-20-8),
7–3) İsodrin (CAS 465-73-6)
8) Hekzaklorbenzen (HCB), (CAS 118-74-1)
9) Hekzaklorbutadin HCBD), (CAS 87-68-3)
10) Triklormethan (cloroform), (CAS 67-66-3)
11) 1,2 Dikloretan (EDC), (CAS 107-06-2)
12) Trikloretilen (TRI), (CAS 79-01-6)
13) Perkloretilen (PER), ( CAS 127-18-4)
14) Triklorbenzen (TCB), (CAS 120-82-1)
(CAS 87-61-1)
(CAS 180-7-3)
CAS: Kimyasal Kayıt
Numarası
b) HER BİR TEHLİKELİ
MADDE İÇİN ÖZEL HÜKÜMLER
1) CİVA İÇİN ÖZEL
HÜKÜMLER
Civa: Şu anlama gelir:
-Kimyasal element olarak civa,
-Bileşiklerinin herhangi birisinde
yer alan civa;
Tablo-1 Civa
ya İlişkin Sektörel Bazda Deşarj Limitleri ve Kalite
Kriterleri
|
Tehlikeli Madde Adı |
Sektörler |
Deşarj Limitleri (Aylık Ortalama Limit Değerler) |
Kalite Kriterleri -İç Yüzeysel sular -Haliç Suları -Haliç Suları Dışındaki İç Kıyı Suları -Bölgesel Sular |
|
|
|
||||
|
CİVA (Hg) |
1-Klor alkali Elektroliz
Endüstrisi (Tuzlu suyun geri dönüşümü ve kullanımı) 2-Klorin Üretim Hattından
Deşarj(Tuzlu suyun giderilmesi) 3-Tesisten Toplam Deşarj (Endüstriyel tesis alanından
boşaltılan civa içeren bütün sularda mevcut toplam civa miktarına uygulanacaktır.) 4-Kimyasal Endüstrisi (civa
katalizör olarak kullanılır) a)vinly klorid
üretimi b)diğer işlemlerde 5-Vinly klorüd
üretiminde kullanılan civa katalizörü imalatı 6-Organik ve inorganik civa
bileşiklerinin imalatı (Vinly klorüd
üretiminde kullanılan civa katalizörü imalatı bulunulan
ürünler hariç) 7-Civa içeren temel batari imalatı 8-Demirsiz metal endüstrisi a)Civa proses
tesisleri b)Demirsiz metallerin ayrıştırılması ve rafine edilmesi 9-Civa içeren toksik atıkların arıtılması tesisleri 10-Diğer kaynaklardan deşarj |
0.05mg/L 0,5 mg/L 0,05mg/L 0,05 mg/L 0,05 mg/L 0,05 mg/L 0,05 mg/L 0,05 mg/L 0,05 mg/L 0,05 mg/L 0,01g/L(toplama
sistemine) |
1g/ton 5 g/ton 0.1 g/ton 5 g/kg 0.7 g/kg 0.05 g/kg 0.03 g/kg |
a)Deşarjdan etkilenen yüzeysel sularda toplam civa konsantrasyonu bir yıl
içinde elde edilen sonuçların aritmetik ortalaması olarak 1 µg/L yi
aşmamalıdır. b)Deşarjdan etkilenen haliç sularında toplam civa konsantrasyonu bir yıl
içinde elde edilen sonuçların aritmetik ortalaması olarak 0,5 µg/L yi
geçmemelidir. c)Deşarjdan etkilenen haliç suları dışında ki bölgesel
deniz suları ve iç kıyı sularında toplam civa
konsantrasyonu bir yıl içinde elde edilen sonuçların aritmetik ortalaması
olarak 0.3 µg/L aşmamalıdır. d)Suyun kalitesi civa
miktarına ilişkin olarak bu gibi sulara uygulanabilen diğer standartlara da
uymak için yeterli olmalıdır. e)Örnek olarak seçilen balığın yaş etinde civa konsantrasyonu 0.3 mg/kg
geçmemelidir. (Civa kirliliğinin göstergesi olarak
seçilen balıkta) f) Çökeltilerde ya da kabuklu deniz ürünlerinde civa konsantrasyonu zaman içinde
artmamalıdır. g)
Birkaç kalite kriterlerinin
suya uygulandığı yerlerde suyun kalitesi bu kriterlerin her
birine uyacak ölçüde yeterli olmalıdır. |
|
|
|
|
|
|
1.1) Deşarj
limitlerine ait açıklama
a)
Prosesten geçirilen, üretilen her birim üründe tehlikeli maddelerin
ağırlığı dikkate alınır. Çünkü akıştaki kirletenlerin konsantrasyonu farklı
tesis ve proses için kullanılan su miktarına bağlıdır.
b)
Günlük ortalama sınır değerler, yukarıdaki tabloda 1 inci ve 2 nci noktalarda verilen aylık ortalama sınır değerlerinin
dört katıdır.
c)
Deşarjların kontrolünde oluşturulacak izleme prosedüründe
her bir gün için 24 saatlik dönem üzerinden deşarjı temsil edecek bir örnek
alınır ve örnekteki civa konsantrasyonu ölçülür.
Ayrıca dönem boyunca toplam debinin de ölçülmesi gerekmektedir.
d)
Bir aylık süre boyunca deşarj edilen civa miktarı
o ay boyunca her gün için deşarj edilen civa
miktarının toplanması ile hesaplanmalıdır. Bu toplamın daha sonra kurulu klor
üretim kapasitesine bölünmesi gerekir. Ancak; yıllık
1.2) Civa için alıcı ortam kalite kriterleri
a)
Deşarjdan etkilenen iç yüzeysel sularda toplam civa
konsantrasyonu bir yıl içinde elde edilen sonuçların
aritmetik ortalaması olarak 1 µg/L yi aşmaması,
b)
Deşarjdan etkilenen haliç sularında toplam civa
konsantrasyonu bir yıl içinde elde edilen sonuçların aritmetik ortalaması olarak
0.5 µg/L yi aşmaması,
c)
Deşarjdan etkilenen haliç suları dışındaki deniz suları ve iç kıyı
sularında toplam civa konsantrasyonunun bir yıl
içinde elde edilen sonuçların aritmetik ortalaması olarak 0.3
µg/L yi aşmaması,
d)
Suyun kalitesi, civa miktarına ilişkin olarak bu
gibi sulara uygulanabilen diğer standartlara da uymak için yeterli olması,
e)
Örnek olarak seçilen balığın yaş etinde civa
konsantrasyonunun 0.3 mg/kg geçmemesi, (Civa kirliliğinin göstergesi olarak seçilen balıkta)
f)
Çökeltilerde ya da kabuklu deniz ürünlerinde civa
konsantrasyonunun zaman içinde artmaması,
g)
Birkaç kalite kriterinin suya uygulandığı yerlerde
suyun kalitesinin bu kriterlerin her birine uyacak ölçüde yeterli olması,
esastır.
1.3) Civa için ölçüm metodları
1) Sularda balık
etinde, çökeltilerde ve kabuklu deniz ürünlerinde civa
içeriğini belirlemek için kullanılacak referans ölçüm metodu; civanın ön
oksitlenmesini ve civa iyonlarının Hg (II) peş peşe azalmasını dikkate alacak şekilde örneğin
uygun bir ön arıtmaya tabi tutulduktan sonra alevsiz atomik absorpsiyon
spektrofotometridir.
Aşağıdaki konsantrasyonlarda
tespit edilen limit değerleri civa konsantrasyonunun
±%30 doğrulukta ve ± %30 hassasiyetle ölçülebilmesini sağlayacak şekilde
olmalıdır;
- Deşarjlarda, izinde belirtilen izin verilen maksimum cıva
konsantrasyonunun onda biri,
- Yerüstü sularında, kalite kriterinde
belirtilen cıva konsantrasyonunun onda biri,
- Balık eti ve kabuklu deniz ürününde,
kalite objektifinde belirtilen cıva konsantrasyonunun onda biri,
- Çökeltilerde örneğin içindeki cıva
konsantrasyonunun onda biri ya da kuru ağırlıkta 0,05 mg/kg, hangisi daha büyükse.
2)Akış ölçümleri ±%20 doğrulukla
ölçülmelidir.
2) KADMİYUM İÇİN
ÖZEL HÜKÜMLER
Tablo-2- Kadmiyuma
İlişkin Sektörel Bazda Deşarj Limitleri ve Kalite Kriterleri
|
Tehlikeli Madde
Adı |
Sektörler |
Deşarj Limitleri (Aylık Ortalama Limit Değerler) |
Kalite Kriterleri -İç Yüzeysel sular -Haliç Suları -Haliç Suları Dışındaki İç Kıyı Suları -Bölgesel Sular |
|
|
|
||||
|
KADMİYUM |
1-Çinko madenciliği, çinkonun rafine edilmesi, kadmiyum
metali ve demirsiz metal endüstrisi 2-Kadmiyum bileşiklerinin imalatı 3-Boya Maddesi Üretimi 4- Stabilizatör İmali 5-Birincil ve İkincil akümülatör İmali 6-Elektrolitik
Kaplama 7-Fosforik Asit
ve/veya Fosfatlı Kayadan Gübre İmali |
0.2 mg/L . 0.2 mg/L 0.2 mg/L 0.2 mg/L 0.2 mg/L 0.2 mg/L -- |
5 g/kg 5 g/kg 5 g/kg 5 g/kg 5 g/kg |
- İç Yüzeysuları 5µg/L - Haliç Suları: 5µg/l -Bölgesel Sular 2,5µg/L - Haliç Suları Dışındaki İç Kıyı Suları 2,5µg/L |
|
|
|
|
|
|
2.1 Deşarj
limitlerine ait açıklama
a)
Yukarıda,Tablo 2 nin
2 inci sütununda kadmiyum deşarjı olabilecek sektörler verilmiş olup, 3.
sütunda bu sektörlere ilişkin deşarj limitleri ortaya konmuştur. Deşarj
limitleri, bu sektörlerin atıksularında deşarjına
izin verilebilecek maksimum kadmiyum konsantrasyonlarını
ve ürün bazında bir değerlendirmeyi içermektedir. Bu sektörlerin atıksuyunda ve/veya ürün bazında yapılan değerlendirmelerin
burada yer alan sınır değerleri aşmaması gerekmektedir. Atık sulardaki kadmiyum
konsantrasyonu suyun miktarına dayalı olduğu ve bu
miktar değişik işlemler ve tesislerde farklılık gösterebileceğinden; yukarıdaki
tabloda uğraşılan kadmiyum miktarları ile bağlantılı kadmiyum deşarj miktarı
olarak ifade edilen limit değerlere bütün hallerde uyulur.
b)
Günlük ortalama limit değerleri Tablo 2 de verilen aylık
ortalama limit değerlerinin 2 katına karşılık gelmektedir.
c)
Deşarjların Tablo 2 de verilen limit değerlere uygun
olarak yapılıp yapılmadığını kontrol etmek için bir izleme prosedürü
oluşturulacaktır.
d)
Bu prosedür, örneklerin alınması
ve analizi ve deşarj edilen atıksu debisinin ve
işlenen kadmiyumun miktarının ölçümünü içermelidir.
e)
İşlenen kadmiyum miktarı belirlenemezse, izleme prosedürü izne esas teşkil eden üretim kapasitesinde
kullanılabilecek kadmiyum miktarına dayandırılmalıdır.
f)
Deşarjın kontrolü için; 24 saatlik bir deşarjı temsil
edecek şekilde kompozit numune alınmalıdır. Bir ay
içinde deşarj edilen kadmiyum miktarı günlük olarak deşarj edilen kadmiyum
miktarına dayalı olarak hesaplanmalıdır.
g)
Yılda 10 kg’dan daha az
kadmiyum deşarj eden endüstriyel tesisler için daha basit bir izleme prosedürü oluşturulacaktır. Endüstriyel elektrolitik kaplama
tesisleri için eğer elektro kaplama tanklarının toplam büyüklüğü
2.2 Kadmiyum için ölçüm metotları
Suların, Sedimanların
ve kabuklu deniz ürünlerinin kadmiyum içeriğini belirlemek için kullanılan
referans ölçüm metodu alınan örneğin korunması ve uygun biçimde işlenmesinden
sonra atomik absorbsiyon spektrofotometrisidir.
Belirleme sınırı aşağıdaki konsantrasyonlarda
± % 30 doğrulukta ve ± % 30 hassasiyette
ölçülebilecek
şekilde olmalıdır:
Deşarj halinde, izinde belirtilen
maksimum kadmiyum konsantrasyonunun onda biri, yüzey
suyunun söz konusu olması halinde, hangisi daha yüksekse kalite kriterlerinde
belirlenen kadmiyum konsantrasyonun onda biri veya 0,1 µg/L, kabuklu
deniz ürünlerinin söz konusu olması halinde 0,1 mg/kg,yaş
ağırlık, sedimanların olması halinde,
hangisi daha yüksekse örnekteki kadmiyum konsantrasyonunun onda biri ya da 0,1
mg/kg kuru ağırlık olmalıdır.
-
Debi ölçümleri ± %20 doğrulukta yapılmalıdır.
3)
HEKZAKLOROSİKLOHEKZAN (HCH) İÇİN ÖZEL HÜKÜMLER
Tablo 3)
Hekzaklorosiklohekzana İlişkin Sektörel Bazda Deşarj Limitleri ve Kalite
Kriterleri
|
Tehlikeli Madde
Adı |
Sektörler |
Deşarj Limitleri (Aylık Ortalama Limit Değerler) |
Kalite Kriterleri -İç Yüzeysel sular -Haliç Suları -Haliç Suları Dışındaki İç Kıyı Suları -Bölgesel Sular |
|
|
|
||||
|
Hekzaklorosiklohekzan (HCH) |
1-HCH Üretim Tesisi 2-Lindan Ayrıştırma Tesisi 3-HCH Üretimi ve Lindan
Ayrıştırmasının aynı tesis içinde yapıldığı yerler |
2 mg/L 2.mg/L 2 mg/L |
2 g/ton 4 g/ton 5 g/ton |
-İç Yüzeysel sular: 100 ng/lt -Haliç suları ve iç deniz
sularında: 20 ng/lt |
|
|
|
|
|
|
a)
Yukarıda, Tablo 3 üncü 2 nci
sütununda hekzaklorosiklohekzan deşarjı olabilecek
sektörler verilmiş olup, 3 üncü sütunda bu sektörlere ilişkin deşarj limitleri
ortaya konmuştur. Bu limitler bu sektörlerin atıksularda
deşarjına izin verilebilecek maksimum hekzaklorosiklohekzan
konsantrasyonlarını ve ürün bazında bir
değerlendirmeyi içermektedir. Bu sektörlerin atıksuyunda
ve/veya ürün bazında yapılan değerlendirmelerinde burada yer alan sınır
değerleri aşmamalıdır. Yukarıdaki tabloda üretilen ya da işlenen HCH
miktarlarıyla bağlantılı olarak deşarj edilen HCH miktarı olarak ifade edilen
limit değerlere her durumda uyulmalıdır.
b)
Günlük ortalama sınır değerler, c ve d maddelerine uygun
olarak izlendiğinde, Tablo 3 de verilen aylık ortalama limit değerlerin iki
katına karşılık gelmektedir.
c)
Deşarjların Tablo 3 de verilen limit değerlere uygun
olarak yapılıp yapılmadığını kontrol etmek için bir izleme prosedürü
oluşturulacaktır.
d)
Bu prosedür, örneklerin alınması
ve analizi ve deşarj edilen atıksu debisinin ve
işlenen hekzaklorosiklohekzanın miktarının ölçümünü içerecektir.
e)
İşlenen hekzaklorosiklohekzan
miktarı belirlenemezse, izleme prosedürü izne
esas teşkil eden üretim kapasitesinde kullanılabilecek hekzaklorosiklohekzan miktarına
dayandırılmalıdır.
f)
Hekzaklorosiklohekzan deşarjının kontrolü
için; 24 saatlik bir deşarjı temsil edecek şekilde numune alınmalıdır. Bir ay
içinde deşarj edilen HCH miktarı günlük HCH deşarj miktarına dayalı olarak
hesaplanmalıdır.
g)
Yıllık
3.1) Hekzaklorosiklohekzan için
ölçüm metotları
a)
Alıcı ortamlarda ve deşarjlarda hekzaklorosiklohekzan
konsantrasyonunun belirlenmesi için; uygun bir solvent ile ayrıştırma ve saflaştırmadan sonra elektron
tutucu detektör ile gaz kromotografisi yöntemi
referans analiz metodu olarak kullanılmalıdır.
b)
Metodun doğruluğu ve hassaslığı belirleme sınır değerinin
iki katını oluşturan bir konsantrasyonda ± %50
olmalıdır. Belirleme sınırı;
1)
Deşarjların söz konusu olması halinde örnek alma
noktasında istenen konsantrasyonun onda biri,
2)
Kalite kriterlerine tabi suların
söz konusu olması halinde;
a)
İç yer üstü suları için kalite kriterlerinde
istenen konsantrasyonun onda biri,
b)
Haliç suları ve bölgesel deniz suları için kalite
kriterlerinde gösterilen
konsantrasyonun
beşte biri,
c)
Sedimanların söz konusu olması
halinde 1 mg/kg kuru ağırlık,
d)
Canlı organizmalarda 1 mg/kg yaş ağırlık,
olmalıdır.
c)
Debi ölçümlerinin ±%20 doğrulukta olması gereklidir.
4. KARBON
TETRAKLORÜR İÇİN ÖZEL HÜKÜMLER
Tablo-4 Karbontetraklorüre
İlişkin Sektörel Bazda Deşarj Limitleri ve Kalite
Kriterleri
|
Tehlikeli Madde
Adı |
Sektörler |
Deşarj
Limitleri (Aylık Ortalama
Limit Değerler) |
Kalite Kriterleri -İç Yüzeysel sular -Haliç Suları -Haliç Suları Dışındaki İç Kıyı Suları -Bölgesel Sular |
|
|
|
||||
|
Karbontetraklorür |
1- Perklorinasyon yolu ile
karbon tetrakloridin üretimi a)Yıkamayı içermeyen işlem Aylık Günlük b)Yıkamayı içeren işlem Aylık Günlük |
1.5 mg/L 3.0 mg/L 1.5 mg/L 3.0 mg/L |
2.5 gr/ton 5.0 gr/ton 40 gr/ton 80 gr/ton |
12.0µg/L |
|
2-Methan klorlama yolu ile klorametanın üretimi Aylık Günlük |
1.5 mg/L 3.0 mg/L |
10 gr/ton 20 gr/ton |
||
|
3-Klorakarbonların üretimi
(*) |
- |
- |
||
|
4-Çözücü olarak karbon tetraklorür kullanan tesisleri(*) |
|
|
||
* Bu tesisler için deşarj limitleri envanter çalışmaları sonucunda oluşturulacaktır.
4.1) Karbontetraklorür için ölçüm metotları
1.
Referans ölçüm metodu gaz kromotografisidir.
2.
Bu metodun doğruluğu ve hassasiyeti, limit değerlerinin iki katını temsil eden konsantrasyonda %50 olmalıdır.
5) DDT İÇİN ÖZEL HÜKÜMLER
DDT nin formulasyonundan, kullanımından dolayı oluşan atıksuyun deşarjı yasaktır. Aşağıdaki bileşikler DDT
tanımına girmektedir.
a) İzomerlerin toplamı, 1,1,1-trikloro-2,2
bis p-klorofenil etan
b) 1,1,1-trikloro)-2
(o-klorafenil)-2-(p-klorafenil)etan
c) 1,1,-dikloro-2,2
bis p-klorofenil etilen
d) 1,1,1- (dikloro)-2,2
bis p-klorofenil etan
e) 2,2,2- (trikloro)-1,1-bis 4-klorofenil etanol
Tablo- 5: DDT ye İlişkin Sektörel Bazda Deşarj
Limitleri ve Kalite Kriterleri
|
Tehlikeli Madde
Adı |
Sektörler |
Deşarj Limitleri (Aylık Ortalama Limit Değerler) |
Kalite Kriterleri -İç Yüzeysel sular -Haliç Suları -Haliç Suları Dışındaki İç Kıyı Suları -Bölgesel Sular |
|
|
|
||||
|
DDT |
1-Aynı işyerinde DDT formülasyonu
dahil DDT üretimi Aylık Günlük 2-Aynı üretim hattından kaynaklanan DDT formülasyonu Aylık Günlük 3-Diğer kaynaklardan gelen DDT kirliliği(*) |
0.7 mg/L 1.3 mg/L 0.2 mg/L 0.4 mg/L - |
8 gr/ton 16 gr/ton 4 gr/ton 8 gr/ton - |
10µg/L (izomer para-para DDT için) 25 µg/L(Toplam DDT için) |
|
|
|
|
|
|
* Bu sektörler için deşarj limitleri envanter
çalışması ile belirlenecektir.
5.1) DDT için ölçüm metotları
Atıksuda, alıcı ortamda, sediman ve organizmalarda, DDT yi belirlemek için
kullanılacak ölçüm metodu; elektron tutucu detektörlü gaz kromatografisidir.
Toplam DDT için belirleme sınırı örnekte bulunan yabancı
maddelerin sayısına bağlı olarak, su çevresinde 4 µg/L, atıksuda
1 µg/L dir. Sediman ve biyotalarda ise; 1µg/kg dır.
Bir konsantrsayona uygulanan
metodun doğruluğu ve hassasiyeti belirleme sınır değerinin iki katının ±%50
sidir.
6) PENTAKLOROFENOL İÇİN ÖZEL HÜKÜMLER:
Pentaklorofenol; 2,3,4,5,6-
pentaklora-hidroksibenzen
ve tuzları olup; pentaklorofenol için sektör bazında
deşarj limit değerleri; iç yüzeysel suları, haliç suları, haliç suları
dışındaki iç kıyısuları, bölgesel suları için kalite
kriterleri ve ölçüm metotları Tablo–6 da verilmiştir.
Tablo–6 Pentaklorofenole İlişkin Sektörel
Bazda Deşarj Limitleri ve Kalite Kriterleri
|
Tehlikeli Madde
Adı |