ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ ARAÇLARIN KONTROLÜ
HAKKINDA YÖNETMELİK
Bu Yönetmelik, 30 Aralık 2009 tarih ve 27448 sayılı
Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel İlkeler
Amaç
Madde 1 – (1)
Bu Yönetmeliğin amacı; çevre ve insan sağlığının korunması için araçlardan
kaynaklanan atıkların oluşumunu engellemek, ömrünü tamamlamış araçlar ve
bunlara ait parçaların yeniden kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım işlemleri
ile bertaraf edilecek atık miktarını azaltmak, ekonomik operatörlerin ve geçici
depolama alanlarının tabi olacakları standartları ve yükümlülükleri
belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 – (1)
Bu Yönetmelik; 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 3 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin 2.1 ve 3.1 numaralı alt bentlerinde
belirtilen M1, N1 kategorisindeki araçları, motosiklet ve motorlu bisiklet
haricindeki üç tekerlekli araçları, bu kategorilerdeki ömrünü tamamlamış
araçlar ile bunlara ait aksam parçaları ve malzemeleri kapsar.
(2) Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde kayıtlı bulunan araçlar Makina ve Kimya
Endüstrisi Kurumuna teslim edilir. 30/5/1985 tarihli
ve 3212 sayılı Silahlı Kuvvetler İhtiyaç Fazlası Mal ve Hizmetlerinin Satış,
Hibe, Devir ve Elden Çıkarılması; Diğer Devletler Adına Yurt Dışı ve Yurt İçi
Alımların Yapılması ve Eğitim Görecek Yabancı Personel Hakkında Kanun,
17/12/1937 tarihli ve 3284 sayılı Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının
Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun ile 20/3/1971 tarihli ve 7/2156
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamındaki uygulama esasları saklı kalmak
kaydıyla, Türk Silahlı Kuvvetleri ve bu kuruma ait
araçlar bu Yönetmeliğin 12, 13, 16, 18 ve 20 nci maddelerinden muaftır.
(3) 28/6/2009
tarihli ve 27272 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve
Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği eki Ek XII A’ya göre onay almış araçlar, bu
Yönetmeliğin 16, 18, 19 ve 20 nci maddelerinden, söz konusu Yönetmelik eki Ek
XI’de belirtilen Özel Amaçlı Araçlar bu Yönetmeliğin 16 ncı maddesinden, 1970
yılı ve öncesinde üretilmiş araçlar bu Yönetmeliğin 16 ve18 inci maddelerinden
muaftır.
(4) 23/12/2004
tarihli ve 25679 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İki veya Üç Tekerlekli
Motorlu Araçların Tip Onayı Yönetmeliği kapsamında yer alan motosiklet ve
motorlu bisiklet haricindeki üç tekerlekli araçlara bu Yönetmeliğin 12, 13, 14
ve 15 inci maddeleri uygulanır.
(5) Bu Yönetmelik araçların
kullanım ömürleri süresince ne şekilde bakım gördüklerine veya onarıldıklarına
ve bu işlemler sırasında değiştirilen aksam parçaların ve yedek parçaların
ilgili mevzuata uygun olup olmadığına bakılmaksızın, özellikle güvenlik
standartları, hava emisyonları, gürültü kontrolü ile
toprak ve suyun korunmasıyla ilgili ulusal mevzuat hükümleri saklı kalmak
kaydıyla uygulanır.
Dayanak
Madde 3 – (1)
Bu Yönetmelik; 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre
ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesi ile
9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu hükümlerine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 – (1)
Bu Yönetmelikte geçen;
a) Aksam parça: Bir araca üretimi esnasında dâhil edilen herhangi bir
parçayı veya parçalar bütününü,
b) Araç: Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip
Onayı Yönetmeliği kapsamında yer alan, sürücü dışında en fazla 8 kişilik oturma
yeri olan, yolcu taşımaya yönelik motorlu araçları (M1), azami ağırlığı 3500
kilogramı aşmayan motorlu yük taşıma araçlarını (N1) ve İki veya Üç Tekerlekli
Motorlu Araçların Tip Onayı Yönetmeliği kapsamında yer alan, motosiklet ve
motorlu bisiklet haricindeki üç tekerlekli araçları,
c) Araç sahibi: 13/10/1983 tarihli ve 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre araç hurdaya ayrılmadan önceki en son
sahibini,
ç) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,
d) Bertaraf: 5/7/2008 tarihli ve 26927 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik
eki EK II A’da yer alan işlemlerden herhangi birini,
e) Ekonomik operatör: Araçların ve bunların parça ve malzemelerinin
üretici, dağıtıcı ve ithalatçıları ile ömrünü tamamlamış araçların toplama,
sökme, kesme, parçalama, geri kazanma, geri dönüştürme işlemlerinden herhangi
birini yapanları,
f) Enerji geri kazanımı: Yanabilir atıkların doğrudan veya diğer
atıklarla yakılmasıyla elde edilen ısının enerji üretimi amacıyla
kullanılmasını,
g) Geçici depolama alanı: Ek-1’e uygun olarak, ömrünü tamamlamış
araçların arındırıldığı, söküldüğü ve işleme tesisine gönderilinceye kadar
geçici olarak bekletildiği ve 15 inci maddeye göre çevre izin ve lisansı
alınmış alanları,
ğ) Geri dönüşüm: Enerji olarak geri kazanımı hariç, orijinal kullanım
veya diğer amaçlar için atık malzemelerin bir üretim sürecinde yeniden işleme
tabi tutulmasını,
h) Geri kazanım: Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik eki
EK II B’de yer alan işlemlerden herhangi birini,
ı) İşleme: Ömrünü tamamlamış araçların bir tesise teslim edildikten
sonra arındırılması, sökülmesi, kesilmesi, parçalanması, parçalama sonrası
oluşan atıkların geri kazanıma veya bertarafa hazırlanması için yapılan her
türlü faaliyet ile ömrünü tamamlamış araçlar ve bunlara ait aksam parçaların
geri kazanımı veya bertarafı öncesi gerçekleştirilecek diğer işlemleri,
i) İşleme tesisi: İşleme tanımı kapsamında
yer alan kesme, parçalama, parçalama sonrası oluşan atıkların geri kazanıma
veya bertarafa hazırlanması, ömrünü tamamlamış araçlar ve bunlara ait aksam
parçaların geri kazanımı veya bertarafı öncesi gerçekleştirilecek
faaliyetlerden birini veya bir kaçını gerçekleştiren ve 15 inci maddeye göre
çevre izin ve lisansı alınmış tesisleri,
j) Negatif piyasa değeri: İşleme tanımı kapsamında yer alan
faaliyetler sonucunda ömrünü tamamlamış araçlardan bir katma değer elde
edilememesi nedeniyle ortaya çıkan maliyetleri,
k) Ömrünü tamamlamış araç (ÖTA): Atık Yönetimi Genel Esaslarına
İlişkin Yönetmelikte yer alan atık tanımına uygun aracı,
l) ÖTA teslim yeri: Kayıttan düşme ve bertaraf formu temin edilerek
ömrünü tamamlamış aracın kayıttan düşme işlemlerinin tamamlandığı yeri,
m) Önleme: Ömrünü tamamlamış araçlar ile bu araçlardan kaynaklanan
madde ve malzemelerin miktarını ve çevreye olan zararlı etkilerini azaltmayı
amaçlayan tedbirleri,
n) Parçalayıcı: Doğrudan tekrar kullanılabilir metal hurda elde etmek
amacı da dahil olmak üzere, ömrünü tamamlamış araçları
parçalara ayırmaya veya küçük parçalar haline getirmeye yarayan her türlü
ekipmanı,
o) Söküm bilgisi: Ömrünü tamamlamış araçların çevreye zarar vermeyecek
şekilde işleme tabi tutulması amacıyla, araç ve parça üreticileri tarafından
hazırlanan ve işleme tesislerinin, el kitapçığı olarak veya elektronik ortamda
ulaşabilecekleri bilgileri,
ö) Tehlikeli madde: 26/12/2008 tarihli ve
27092 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Maddeler ve
Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik
eki Ek 2’de yer alan maddelerden herhangi birini,
p) Üretici: Aracı üreten veya ticari amaçla ithal eden gerçek ve tüzel
kişileri,
r) Yeniden kullanım: Ömrünü tamamlamış araçlara ait parçaların ilk
üretim amacına uygun ve herhangi bir tehlike yaratmamak şartıyla kullanılmaları
için yürütülen her türlü faaliyeti,
ifade eder.
Genel ilkeler
Madde 5 – (1)
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümleri saklı kalmak
kaydıyla ömrünü tamamlamış araçların kontrolüne ilişkin esaslar şunlardır;
a) Ömrünü tamamlamış
araçların ithalatı yasaktır.
b) Geri dönüşüm
uygulamalarını yaygınlaştırmak için araçlarda geri dönüştürülmüş malzeme
kullanımı arttırılır.
c) Yeni araçların ve bunlara
ait malzeme ve parçaların tasarım ve üretimi, araç ömrünü tamamladıktan sonra
sökümünü, yeniden kullanımını, geri kazanımını ve geri dönüşümünü
kolaylaştıracak şekilde yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Görev, Yetki ve Yükümlülükler
Bakanlığın görev ve yetkileri
Madde 6 – (1)
Bakanlık;
a) 15 inci maddeye göre
çevre izin ve lisansı vermekle,
b) 20 nci madde gereğince
hazırlanan raporları değerlendirmek ve buna ilişkin bir veri tabanı
oluşturmakla,
c) Ekonomik operatörleri
denetlemek ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde
gerekli cezai işlemleri uygulamakla,
ç) İşleme tesisleri ile
geçici depolama alanlarını denetlemek ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırılık
tespit edilmesi halinde gerekli cezai işlemleri uygulamakla,
görevli ve yetkilidir.
(2) Birinci fıkranın (ç)
bendinde belirtilen görevler il çevre ve orman müdürlüklerince yerine
getirilir.
Araç sahibinin yükümlülükleri
Madde 7 – (1)
Araç sahibi, ömrünü tamamlamış aracını ÖTA teslim yerleri, geçici depolama
alanları ya da işleme tesislerine 12 nci maddeye uygun olarak teslim etmek ve
13 üncü maddeye göre aracı teslim alandan araca ait onaylı araç kayıttan düşme
ve bertaraf formunu almakla yükümlüdür.
Ekonomik operatörlerin yükümlülükleri
Madde 8 – (1)
Ekonomik operatörler;
a) Tehlikeli madde kullanım
yasaklarına uymakla,
b) Gerekli kodlama, rapor
verme, lisans ve tip onayı yükümlülüklerini yerine getirmekle,
c) ÖTA toplama sistemini
kurmak veya bir toplama sistemi içinde yer almakla,
ç) Toplanan ÖTA’ların
işlenmesini, yeniden kullanımını, geri kazanımını ve geri dönüşümünü belirlenen
oranlarda yapmak veya yaptırmakla,
yükümlüdür.
Sigorta şirketlerinin yükümlülükleri
Madde 9 – (1)
Sigorta şirketleri;
a) Sigorta poliçeleri
uyarınca onarımı ekonomik olarak mümkün olmayıp tam hasar ile bedeli araç
sahibine ödenmiş araçları lisanslı geçici depolama alanına ya da lisanslı
işleme tesisine 13 üncü maddeye uygun olarak teslim etmekle,
b) Tam hasar halindeki araç
için takdir edilen bedel üzerinde ihtilaf olması halinde aracı bekletmeden
lisanslı geçici depolama alanına ya da lisanslı işleme tesisine çektirmekle,
c) Tam hasar kararı
verilerek kayıttan düşürülen araçları Ek 3’te yer alan formu esas alarak
Bakanlığa yıllık olarak bildirmekle,
ç) Sigorta poliçeleri
uyarınca onarım sırasında değiştirilen parçaları, 3/6/2007
tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu uyarınca faaliyet göstermeye yetkili
sigorta eksperleri tarafından hazırlanan hasar onarım raporuna istinaden
lisanslı geçici depolama alanına ya da lisanslı işleme tesisine teslim etmekle,
yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Araçlarda Tehlikeli Madde Kullanımının Yasaklanması ve
İşaretlenmesi
Tehlikeli maddelerin kullanımının yasaklanması
Madde 10 – (1)
Geri dönüşümü kolaylaştırmak, tehlikeli maddelerin çevreye yayılmasını önlemek
ve bertaraf edilecek tehlikeli atık miktarını azaltmak amacıyla araçlarda
tehlikeli madde kullanımı sınırlandırılır ve ileriye dönük tasarımlarda
tehlikeli madde kullanımı asgari düzeye indirilir.
(2) Piyasaya sürülen araçlar
ile bunlara ait malzeme ve parçalarda Ek-2’de listelenmiş muafiyetler haricinde
kurşun, civa, kadmiyum, artı altı değerlikli krom kullanılması yasaktır.
Tehlikeli maddelerin işaretlenmesi
Madde 11 – (1)
Ek 2’de yer alan parça ve malzemeler 10 uncu maddede belirtilen yasaklamadan
muaftır. Ek 2’de işaretlenmiş olan parça ve malzemeler etiketlenerek tanınır
hale getirilir ve bunların araç üzerindeki yerleri söküm bilgisinde gösterilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ömrünü Tamamlamış Araçların Toplanması, Araç Kayıttan
Düşme ve
Bertaraf Formunun Kullanılması
Ömrünü tamamlamış araçların toplanması
Madde 12 – (1)
Ekonomik operatörler, ömrünü tamamlamış araçlar ile araçların bakım ve
onarımından kaynaklanan yedek parçaların toplanmasını sağlamak amacıyla araç
teslim yerlerini ve geçici depolama alanlarını kurarlar.
(2) ÖTA teslim yerleri araç
yoğunluğuna bağlı olarak yeterli sayıda ve araç sahibinin kolaylıkla
ulaşabileceği mesafelerde tesis edilir. ÖTA teslim yeri bulunmayan veya
yetersiz olan illerde bu yerler araç üreticileri tarafından oluşturulur. Bu
yerler için Ek-1’de yer alan şartlar aranmaz. Teslim yerinde on adetten fazla
araç bekletilemez ve bekletme süresi altmış günü geçemez. Ekonomik operatörler
teslim yerlerini ilgililerin kolaylıkla erişebileceği şekilde duyurur.
(3) Üreticiler, negatif
piyasa değeri olan ömrünü tamamlamış araçları araç sahibinden bir bedel talep
etmeden teslim alır.
(4) Üçüncü fıkrada yer alan
bedelsiz geri alma zorunluluğu aşağıdaki nedenlerle ortadan kalkar;
a) Mevcut aracın,
Karayolları Trafik Kanununa göre tescil işleminin yapılmamış olması,
b) Aracın; şanzıman,
diferansiyel, katalizatör, motor, elektronik kontrol üniteleri, lastik, üstyapı
gibi önemli parçalarının bulunmaması,
c) Araca ait olmayan atık
veya hurda malzemenin bulunması,
ç) Aracın bu Yönetmeliğin
kapsamı dışındaki bir araç sınıfına dönüştürülmesi.
Araç teslimi, araç kayıttan düşme ve bertaraf formu
Madde 13 – (1)
Aracın; araç sahibince araç teslim yeri, lisanslı işleme tesisleri ya da
lisanslı geçici depolama alanlarına teslimi sırasında aşağıdaki belgeler ibraz
edilir;
a) Kayıtlarında haciz,
rehin, tedbir gibi şerhlerin bulunmadığına dair trafik tescil kuruluşlarından
alınmış belge,
b) Trafikten çekilmiş
araçlar hariç, ilgili vergi dairesinden alınmış, motorlu araçlar vergisi ile bu
vergiye ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezası, trafik idari para
cezası, geçiş ücreti ve idari para cezası borcu bulunmadığına dair ilişik kesme
belgesi.
(2) Ömrünü tamamlamış
araçların trafik kaydının silindiğinin ve çevreyle uyumlu olarak bertaraf
edildiğinin belgelenebilmesi için, Ek-3’te örneği yer alan “Araç Kayıttan Düşme
ve Bertaraf Formu” kullanılır. Bu form, seri numaraları Bakanlıktan alınmak
suretiyle ekonomik operatörler tarafından bastırılır ve araç teslim yerleri ile
lisanslı geçici depolama alanları tarafından araç sahibine bir bedel alınmadan
verilir.
(3) Araç kayıttan düşme ve
bertaraf formu beyaz, pembe, yeşil ve mavi renkler olmak üzere dört nüshadan
oluşur ve aşağıdaki şekilde kullanılır;
a) Formun (A) kısmı aracı
teslim alan tarafından doldurulur.
b) Formun (B) kısmı araç
sahibi tarafından doldurulur.
c) Araç, araç sahibinin
müracaatı üzerine Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 39 uncu maddesi hükümlerine
uygun olarak hurdaya ayrılır. Hurdaya ayırma işlemi sırasında “Araç Kayıttan
Düşme ve Bertaraf Formu”nun ibrazı zorunludur. Hurdaya ayırma işlemi
tamamlandıktan sonra formun (C) kısmı onaylanır. Onaylanan formun pembe nüshası
işlemi yapan trafik tescil kuruluşunda kalır, beyaz, yeşil ve mavi nüshalar
araç sahibine teslim edilir.
(4) Beyaz nüsha ile birlikte
aracın hurdaya ayrıldığına ilişkin araç tescil belgesi araç sahibinde kalır.
Mavi ve yeşil nüsha aracı teslim alana verilir. Yeşil nüsha geçici depolama
alanında kalır. Mavi nüsha araç ile birlikte işleme tesisine gönderilir. Mavi
nüshalar işleme tesisince 20 nci maddede belirtilen belgelerle birlikte yıl sonunda toplu halde Bakanlığa gönderilir.
(5) İşleme tesisleri
tarafından, araca ait motor bloğunun satışının yapılması halinde, bu satışa
ilişkin düzenlenen faturanın ekine “Araç Kayıttan Düşme ve Bertaraf Formu”nun
ilgili tesis tarafından tasdiklenmiş bir örneği eklenir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İşleme Tesislerince Uyulması Gereken Hususlar ile
Çevre İzin ve Lisansı
İşleme tesislerince uyulması gereken hususlar
Madde 14 – (1)
İşleme tesisleri aşağıdaki hususlara uygun olarak faaliyet gösterir;
a) Ek-1’de belirtilen teknik
şartlar ve uygulama koşulları sağlanır.
b) İşleme tesislerinde
oluşan atıkların tehlikeli atıklarla kirlenmemesi için, ömrünü tamamlamış
araçlar tehlikeli madde ve parçalarından arındırılıp sökülmeden işleme
tesislerine gönderilmez.
c) Söküm ve depolama
işlemleri, araç parçalarının yeniden kullanımı, geri kazanımı ve geri
dönüşümüne uygun olarak yapılır. Bu amaçla tekrar kullanılacak, geri
kazanılacak ve geri dönüştürülecek parçalar için ayrı depolama alanları
oluşturulur.
ç) Ömrünü tamamlamış
araçlardan kaynaklanan çevresel etkilerin en aza indirilmesi için, aracın
parçalanması, parçalama sonrası oluşan atıkların geri kazanıma veya bertarafa
hazırlanması için yapılan her türlü faaliyet öncesi tüm aksam parçalar araç
üreticisinin söküm bilgisine uygun olarak araçtan çıkarılır. Bu parçalardan
Ek-2’de işaretlenmiş olan kurşun, civa, kadmiyum, artı altı değerlikli krom
içerenler, içerdikleri yasaklı maddelere göre ayrı konteynerlerde toplanır.
d) Geçici depolama
alanlarına kabul edilen ömrünü tamamlamış araçlar, Ek-1’e göre azami otuz iş
günü içinde arındırılır.
Çevre izin ve lisansı
Madde 15 – (1)
Özel veya herhangi bir kamu kurumuna ait işleme ve geçici depolama alanları
Ek-1’de yer alan teknik kriterlere uygun olarak
kurulur ve işletilir. Bu faaliyetler için 29/4/2009
tarihli ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması
Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik kapsamında çevre izin ve lisansı
alınması zorunludur.
(2) İşleme tesislerinin TS
EN ISO 14001 çevre yönetim sistemine sahip olması zorunludur. Tesisler lisans
aldıktan sonra bir yıl içinde çevre yönetim sistemini kurmak ve Bakanlığa
belgelemekle yükümlüdür.
ALTINCI BÖLÜM
Yeniden Kullanım-Geri Kazanım ve Yeniden Kullanım-Geri
Dönüşüm Oranları
ve Tip Onayının Alınması
Yeniden kulanım-geri kazanım ve yeniden kullanım-geri
dönüşüm oranları
Madde 16 – (1)
Ömrünü tamamlamış araçlardan çıkarılan parçalar, araç güvenliği ve çevre
standartlarını karşılamaları durumunda yeniden kullanılır. Yeniden
kullanılamayan parçalar çevresel açıdan uygunsa geri dönüştürülür veya geri
kazanılır. Bu faaliyetler hava emisyonları, gürültü kontrolü gibi çevresel
gerekliliklere uygun olarak yapılır. Bu amaçla aşağıdaki esaslara ekonomik
operatörlerce uyulur;
a) Ömrünü tamamlamış
araçlarda yeniden kullanım ve geri kazanım oranları ortalama araç ağırlığının
en az % 85’i; yeniden kullanım ve geri dönüşüm oranları ise ortalama araç
ağırlığının en az % 80’i olmalıdır.
b) 1/1/1980 tarihinden önce
üretilmiş olan araçlarda yeniden kullanım-geri kazanım oranı ortalama araç
ağırlığının %75’inden, yeniden kullanım-geri dönüşüm oranı ise ortalama araç
ağırlığının %70’inden az olamaz.
c) 1/1/2020 tarihinden
itibaren ömrünü tamamlamış araçlarda yeniden kullanım-geri kazanım oranları
ortalama araç ağırlığının en az % 95’ine; yeniden kullanım-geri dönüşüm
oranları ise ortalama araç ağırlığının en az % 85’ine çıkarılır.
Tip onayının alınması
Madde 17 – (1)
Yeni araç tasarımlarında; yeniden kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım
oranlarına ilişkin esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir.
Bu esaslara dayalı olarak üreticiler Sanayi ve Ticaret Bakanlığından tip onayı
alırlar.
(2) Münferit tip onaylarının
28/11/2008 tarihli ve 27068 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Araçların İmal,
Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik kapsamında alınması zorunludur.
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Malzeme kodlama standartları ve söküm bilgisinin
hazırlanması
Madde 18 – (1)
Geri kazanıma ve yeniden kullanıma uygun malzemelerin kolay ayırt edilebilmesi
için belirtilen standartlara göre araç parça ve malzeme tedarikçileri
tarafından kodlama yapılır. Bu amaçla;
a) Araçlardaki 100 gramdan
daha ağır olan plastik malzemeler için, TS EN ISO 1043-1, TS EN ISO 1043-2 ve
TS EN ISO 11469 standartları,
b) Araçlardaki 200 gramdan
daha ağır olan kauçuk malzemeler için, TS 1531 ISO 1629 standardı
uygulanır.
(2) İşleme tesisleri
tarafından 16 ncı maddede belirtilen oranlara ulaşılabilmesi için üreticiler,
tip onayı aldıkları her tip yeni aracın söküm bilgisini aracın piyasaya
sürülmesinden en geç altı ay içerisinde işleme tesislerine sağlar. Söküm
bilgisinde plastik, demir, demir dışı metaller, kauçuk gibi farklı türdeki
parça ve malzemeler ile tehlikeli maddelerin araçtaki yerleri açık olarak
belirtilir.
(3) Ticari ve endüstriyel
sırlar saklı kalmak kaydıyla parça üreticileri, yeniden kullanılabilir
parçaların sökümü, depolanması ve teste tabi tutulması ile ilgili yeterli
bilgiyi geçici depolama alanlarının ve işleme tesislerinin talep etmesi halinde
vermekle yükümlüdür.
Bilgilendirme
Madde 19 – (1)
Üreticiler; geri kazanım ve geri dönüşüm açısından araç tasarım bilgileri ile
ömrünü tamamlamış araçların çevreyle uyumlu arındırma ve söküm bilgilerini
araçların tanıtım kitapçıklarında bulundurur.
Rapor verme yükümlülüğü
Madde 20 – (1)
Ekonomik operatörler 16 ncı madde kapsamında yeniden kullanım-geri kazanım ve
yeniden kullanım-geri dönüşüm oranlarına ilişkin Ek-4’te yer alan tabloları her
yıl şubat ayı sonuna kadar Bakanlığa göndermekle yükümlüdür.
(2) Üreticiler, yıllık
olarak iç piyasaya sürülen, ihraç ve ithal edilen miktarlar ile 8 inci
maddedeki yükümlülüklerine ilişkin faaliyetlerini içeren bir raporu her yıl
şubat ayı sonuna kadar Bakanlığa verir.
Taşıma
Madde 21 – (1)
Ömrünü tamamlamış araçların taşınması, 31/3/2007 tarihli ve 26479 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında
Yönetmelik hükümlerine göre yürütülür.
Geri kazanım, geri dönüşüm, enerji geri kazanımı ve
bertaraf
Madde 22 – (1)
Ömrünü tamamlamış araçların işlenmesi sonucu ortaya çıkan malzeme, parça ve
atıkların yeniden kullanımı, geri dönüşümü, geri kazanımı ve bertarafı Ek-1’in
5 inci maddesinde sıralanan mevzuata uygun olarak yapılır.
(2) Parçalama işlemi
sırasında oluşan atıkların sınıflandırılması için, LAGA PN 98 standardı veya
eşdeğer standartlara göre numune alınır. Bu atıklarda PCB tayini DIN 38414-20
standardına, hidrokarbon muhteviyatı ise TS EN 14039 standardına uygun olarak
yapılır.
Yönetmeliğe aykırılık
Madde 23 – (1)
Bu Yönetmeliğe aykırılığın tespiti halinde, 2872 sayılı Çevre Kanununun 15 inci
maddesi ile 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (g), (r), (s), (u) ve (v)
bentleri ve 23 üncü maddesi doğrultusunda işlem yapılır.
İhracat ve transit geçiş
Madde 24 – (1) Ömrünü tamamlamış araçların ihracatı
ve transit geçişinde, 14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
Mevcut işleme tesislerine lisans verilmesi
Geçici Madde 1 – (1) Mevcut işleme tesisleri bu Yönetmeliğin yayım tarihini takip eden
on iki ay içinde 15 inci maddenin birinci fıkrasına göre lisans almakla
yükümlüdür.
Yürürlük
Madde 25 – (1)
Bu Yönetmeliğin;
a) 9 uncu maddesi, M1
kategorisindeki araçlar için 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 12 nci
maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları ile 13, 19 ve 21 inci maddeleri
yönetmeliğin yayım tarihini takip eden on ikinci ayın sonunda,
b) M1 kategorisindeki
araçlar için 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri ile 18 ve
20 nci maddeleri Yönetmeliğin yayım tarihini takip eden yirmi dördüncü ayın
sonunda,
c) 15 inci maddesinin ikinci
fıkrası, N1 kategorisindeki araçlar ile motosiklet ve motorlu bisikletler
haricindeki diğer üç tekerlekli araçlar için 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası
ve 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri Yönetmeliğin yayım
tarihini takip eden otuz altıncı ayın sonunda,
d) Diğer maddeleri ise
yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 26 – (1)
Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.
Ek-1
Ömrünü Tamamlamış Araç Geçici Depolama
ve İşleme Tesislerinin
Asgari Teknik Özellikleri ve Bu
Tesislerde Uygulanacak İşlemler
Ömrünü
tamamlamış araç geçici depolama alanları ve işleme tesislerinde Atık Yönetimi
Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen esaslar ile
aşağıda sıralanan asgari teknik özelliklere uyulur;
1)
(1) Ömrünü tamamlamış araç geçici depolama
alanlarında ve işleme tesislerinde;
a)
Eğimli geçirimsiz zemin,
b)
Sızıntı ve dökülmelerin toplanmasını sağlayacak drenaj
kanalları,
c)
Drenaj kanallarına bağlı yağ tutucular,
ç) Sökülen aksam parçalar için kapalı bir
depolama alanı, bu depoda biriktirilecek yağla kirlenmiş parçalar için
geçirimsiz zemin,
d)
Akü ve piller, filtreler, PCB/PCT içeren radyatörler
için konteynerler,
e)
Yakıt, motor yağı, şanzıman yağı, transmisyon
yağları, hidrolik yağlar, soğutma sıvıları, antifiriz, fren sıvıları, klima
sıvıları ve ömrünü tamamlamış araçlardan çıkan diğer sıvılar için depolama
tankları,
f) Yağ ile kontamine olmuş yüzeyi temizlemek
amacıyla absorban malzemeler ile yağ çözücüler,
g) Lastik depolama alanları,
bulundurulur.
(2) Bir
geçici depolama alanında arındırıldığı belgelenen ÖTA’ları kabul edecek işleme
tesislerinin (d) ve (e) fıkralarında belirtilen şartları sağlanmaları zorunlu
değildir.
2) (1) Ömrünü tamamlamış araçların
arındırılmasında,
a)
Sıvılaştırılmış gaz tankları ve akülerin
çıkarılması,
b)
Hava yastıkları gibi patlama olasılığı bulunan
parçaların çıkarılması ya da nötralizasyonu,
c) Uygulama imkânının bulunması durumunda cıva
içerdiği bilinen tüm parçaların araçtan çıkarılması
gerçekleştirilir.
(2) Sıvı
ve/veya sıvılaştırılmış yakıt, motor yağı, transmisyon yağı, şanzıman yağı,
hidrolik yağı, soğutma sıvıları, antifiriz, fren sıvıları ve klima sıvıları
boşaltılması ve ayrı depolanması gerekmektedir.
(3)
Kullanılan konteyner ve tanklar Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin
Yönetmelik ekinde yer alan atık kodlarına uygun olarak etiketlenir.
3) (1) Parçalama ve geri dönüşüm öncesi
ömrünü tamamlamış araçlardan,
a)
Katalizörlerin,
b)
Parçalayıcıda ayrıştırılamayacaksa, bakır, alüminyum
ve magnezyum içeren metal parçaların,
c)
Camların,
ç) Tampon, kontrol paneli, sıvı içeren kaplar
gibi büyük plastik parçaların,
d) Parçalayıcıda parçalanarak geri dönüşüm
için uygun malzeme elde edilemeyeceği durumlarda lastiklerin
sökülmesi
zorunludur.
4) (1) Depolama işleminin, sıvı içeren
parçaların veya geri kazanılabilir aksam ve yedek parçaların zarar görmeyeceği
şekilde yapılması gerekmektedir. Bu amaçla depo içinde düzeni ve
sınıflandırmayı sağlayacak ekipmanlar bulundurulur.
5) (1) Ömrünü tamamlamış araçlar ile bu
araçları geçici depolayan, işleyen, geri kazanan ve bertaraf eden tesislerden
kaynaklanan atık sular, atık yağlar, ömrünü tamamlamış lastikler, atık pil ve
akümülatörler, poliklorlu bifenilli atıklar ile tehlikeli özellik taşıyan diğer
atıkların arıtılması, geri kazanımı ve bertarafı sırasıyla,
a)
30/7/2008 tarihli ve 26952 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği,
b)
25/11/2006 tarihli ve 26357 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği,
c)
31/8/2004 tarihli ve 25569 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği,
ç) 27/12/2007 tarihli ve 26739 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan Poliklorlu Bifenillerin ve Poliklorlu Terfenillerin
Kontrolü Hakkında Yönetmeliği,
d)
14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği,
e)
31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği,
f) 22/6/2005 tarihli ve 25853 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel
Kurallar Hakkında Tebliğ
hükümlerine tabidir.
Ek-2
Yönetmeliğin 11 inci Maddesinden Muaf
Tutulan Malzeme ve Parçalar
Malzeme ve Parçalar
|
Kapsamı ve
Muafiyet Bitiş Tarihi |
Yönetmeliğin
11 inci maddesine göre etiketlenmesi veya tanınır hale getirilmesi gerekenler |
||
Alaşım Elementi Olarak
Kurşun
|
||||
|
1 |
İşlemeye uygun çelik veya
ağırlıkça en fazla %0.35 kurşun içeren galvanize çelik |
|
|
|
|
2 |
a) |
Kurşun içeriği ağırlıkça
max. %2 olan işlemeye uygun alüminyum |
1/7/2005’den önce pazara giren araçların yedek
parçaları |
|
|
|
b) |
Kurşun içeriği ağırlıkça
max. %1,5 olan alüminyum |
1/7/2008’den önce pazara giren araçların yedek
parçaları |
|
|
|
c) |
Kurşun içeriği ağırlıkça
max. %0,4 olan alüminyum |
|
|
|
3 |
Kurşun içeriği ağırlıkça
max. %4 olan bakır alaşımı |
|
|
|
|
4 |
a) Yataklar ve burçlar |
1/7/2008’den önce pazara giren araçların yedek
parçaları |
|
|
|
|
b) Motorların, transmisyon
ve klima kompresörlerinin yatak ve burçlarında |
1/7/2011 ve bu tarihten sonra; 1/7/2011’den önce
pazara giren araçların yedek parçaları |
|
|
Kurşun ve Kurşun
Bileşimli Parçalar
|
||||
|
5 |
Aküler |
|
X |
|
|
6 |
Titreşim damperleri |
|
X |
|
|
7 |
a) Fren hortumları, yakıt
hortumları, havalandırma hortumlarında kullanılan elastomerler ile şasi
uygulamalarında ve motor bağlantılarında kullanılan elastomer/metal
parçaların vulkanizasyon katkıları ve stabilizatörleri |
1/7/2005’den önce pazara giren araçların yedek
parçaları |
|
|
|
|
b)Kurşun içeriği ağırlıkça
en fazla % 0,5 olan fren hortumları, yakıt hortumları, havalandırma
hortumlarında kullanılan elastomerler ile şasi uygulamalarında ve motor
bağlantılarında kullanılan elastomer/metal parçaların vulkanizasyon katkıları
ve stabilizatörleri |
1/7/2006’dan önce pazara giren araçların yedek
parçaları |
|
|
|
|
c) Kurşun içeriği ağırlıkça
en fazla % 0,5 olan güç aktarma sistemlerinde kullanılan elastomerlerin
bağlayıcı katkısı |
1/7/2009 |
|
|
|
8 |
a) Cam üzerindekiler hariç
olmak üzere elektronik devre kartlarındaki ve diğer elektrikli aletlerdeki
lehim |
31/12/2010’dan önce Tip Onayı almış araçlar ve bu
araçların yedek parçaları |
X(1) |
|
|
|
b) Cam üzerindeki elektrikli
aletlerdeki lehim |
31/12/2010’dan önce Tip Onayı almış araçlar ve bu
araçların yedek parçaları |
X(1) |
|
|
9 |
Bagalar (sübap yuvaları) |
1/7/2003’den önce geliştirilmiş
motorların yedek parçaları |
|
|
|
10 |
Cam veya seramik bileşiminde
kurşun bulunan elektrik parçaları, ampuldeki cam ve bujilerdeki sırlama hariç |
|
X(2) (motordaki piezo dışındaki diğer
parçalar) |
|
|
11 |
Piroteknik aktivatörler |
1/7/2006’dan önce tip onayı
almış araçlar ve bu araçların yedek parçaları |
|
|
|
+6 Değerli Krom |
||||
|
12 |
a) Korozyondan koruyucu
kaplamalar |
1/7/2007’den önce pazara giren araçların yedek
parçaları |
|
|
|
|
b) Şasi sistemlerindeki
cıvata, vida somunun komplelerinde tamamında kullanılan korozyondan koruyucu
kaplamalar |
01/7/2008’den önce pazara
giren araçların yedek parçaları |
|
|
|
13 |
Karavanlardaki absorblayıcı
soğutucular |
|
X |
|
|
Civa |
||||
|
14 |
a) Far sistemlerindeki
deşarj lambaları |
1/7/2012’den önce Tip Onayı
almış araçlar ve bu araçların yedek parçaları |
X |
|
|
|
b) Gösterge panelinde
kullanılan floresan ampulleri |
1/7/2012’den önce Tip Onayı
almış araçlar ve bu araçların yedek parçaları |
X |
|
|
Kadmiyum |
||||
|
15 |
Elektrikli araçların aküleri |
31/12/2008’den önce pazara
giren araçların yedek parçaları |
|
|
|
(1) |
Listenin
10 uncu maddesiyle ilgili olarak kurşun miktarı araç başına ortalama 60 gr’ı
aşıyorsa söküm amaçlı etiketlenir. Bu maddenin uygulanmasına yönelik olarak,
araç imalatçısı tarafından imalat sırasında takılmayan elektronik aletler
dikkate alınmaz. |
|||
|
(2) |
Listenin
8 inci maddesi ile ilgili olarak kurşun miktarı araç başına ortalama 60 gr’ı
aşıyorsa söküm amaçlı olarak etiketlenir. Bu maddenin uygulamasına yönelik
olarak, araç imalatçısı tarafından imalat sırasında takılmayan elektronik
aletler dikkate alınmaz. |
|||
|
Dipnotlar |
||||
|
-Homojen malzemelerde
konsantrasyon değeri asgari ağırlıkça %0.1’e kadar olan kurşun, +6 değerli
krom ve cıva ile konsantrasyon değeri ağırlıkça %0.01 kadar olan kadmiyum
tolere edilir. |
||||
|
- Bir muafiyetin bitiş
tarihinde halen pazarda bulunan araç parçalarının yeniden kullanımına
sınırsız olarak izin verilir. |
||||
|
-1/7/2003’den önce pazara
giren araçlarda kullanılacak olan 1/7/2003’den sonra pazara sürülen yedek
parçalar 11 inci madden muaf tutulacaktır. Bu koşul, lastik balans
ağırlıkları, elektrik motorları içinde yer alan kömür ile fren balatalarına
uygulanmaz. |
||||
Ek-3
Araç Kayıttan Düşme ve Bertaraf Formu
FORM Seri : …. No:………………
|
A |
Aracı
Teslim Alanın Beyanı |
|||||||||||
|
|
Araç
Hakkında Bilgiler |
|||||||||||
|
Araç kategorisi: |
M1 |
N1 |
Üç tekerlekli araç (Üç tekerlekli motosiklet ve
motorlu bisikletler hariç) |
|||||||||
|
Plaka No : ……………. |
Marka : ………………….. |
Model : ……………….. |
||||||||||
|
Şasi No |
…………………………… |
Renk : ……………….. |
||||||||||
|
Motor No: |
…………………………… |
Net Ağırlık (kg):………………… |
||||||||||
|
Araç Sahibi
Hakkında Bilgiler |
||||||||||||
|
Ad(ları)/Unvanı :
…………………………... |
||||||||||||
|
Soyadı: …………………………………….. |
T.C.Kimlik No/Vergi No:
…………………. |
|||||||||||
|
Adresi: ……………………………….. |
||||||||||||
|
Posta kodu: …………… |
İlçe: …………………………. |
Şehir: …………………………... |
||||||||||
|
Aracı
Teslim Alan Hakkında Bilgiler |
||||||||||||
|
ÖTA Teslim Yeri
Geçici Depolama Alanı İşleme Tesisi |
||||||||||||
|
Unvanı : ………..………………………. |
Vergi No: …………. |
Lisans / İzin No: ……………. |
||||||||||
|
Adresi: ……………………………………. |
||||||||||||
|
Posta kodu: ………….. |
İlçe : …………………………. |
Şehir : …………………………. |
||||||||||
|
Telefon: ……….. |
Faks: ……………………… |
E-Posta……………………. |
||||||||||
|
Aracın
Gönderileceği Yer Bilgileri |
||||||||||||
|
ÖTA Teslim
Yeri |
Aracın
Gönderileceği |
|||||||||||
|
Geçici
Depolama Alanı |
İşleme
Tesisi |
|||||||||||
|
Unvanı : ………………………. |
Lisans No: ……………. |
Lisans No: ………………… |
||||||||||
|
Adresi : ……………………….. |
Unvanı : ………………..….. |
Unvanı : ………………..….. |
||||||||||
|
Yukarıda bilgileri verilen
aracı “Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik” hükümlerine
göre yukarıda belirtilen tesis(ler)e teslim etmek üzere kabul ettim. Tarih: …………………. İmza:
…………………. Kaşe:………………….. |
||||||||||||
|
B |
Araç
Sahibinin Beyanı |
|||||||||||
|
|
Yukarıda
motor ve şasi numarası belirtilmiş aracımı, “Ömrünü Tamamlamış Araçların
Kontrolü Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak teslim etmiş
bulunmaktayım. Tarih: …………………. İmza: …………………. |
|||||||||||
|
C |
Trafik
Kaydından Düşme Onayı |
|||||||||||
|
|
Formun
A kısmında plakası, teknik özellikleri ve araç sahibi bilgileri ile teslim
bilgileri bulunan araç hurdaya ayrılmıştır. |
Yetkili Kişi: Tarih: İmza: |
||||||||||
E5