NÜKLEER TESİSLERİN VE NÜKLEER MADDELERİN
FİZİKSEL KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
Bu Yönetmelik, 22 Mayıs 2012 tarih ve 28300 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde barışçıl nükleer
faaliyetlerde kullanılan nükleer maddeler ile nükleer tesislerin sabotaj ve
hırsızlığa karşı korunması için alınması gereken fiziksel koruma önlemlerine
ilişkin esasları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 – (1) Bu
Yönetmelik, nükleer tesisler ile bulundurulan, kullanılan, depolanan veya
taşınan nükleer maddeleri kapsar.
Dayanak
Madde 3 – (1) Bu
Yönetmelik, 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayılı Türkiye
Atom Enerjisi Kurumu Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (k)
bentleri ile 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine, 11 inci
maddesine ve 18/11/1983 tarihli ve 83/7405 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Nükleer Tesislere Lisans Verilmesine İlişkin Tüzüğün 13, 14,
25, 35, 39, 45 ve 50 nci maddelerine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar ve
kısaltmalar
Madde 4 – (1) Bu
Yönetmeliğin uygulanmasında;
a) Alıcı: Gönderilen
nükleer maddeyi teslim alacak tüzel kişiyi,
b) Anahtar: Mekanik,
kartlı, biyometrik, lazer optik, elektronik ve benzeri
her türlü kilit açma mekanizmasını,
c) Bilgi emniyeti:
Bilgilerin gizlilik, bütünlük ve geçerliliğini muhafaza etmek amacıyla yetkisiz
erişim, kullanım, ifşa etme, tahrifat, tadilat, değiştirme, inceleme,
kopyalama, kaydetme veya imha etme gibi fiillere karşı korunması ve
saklanmasının sağlanmasını,
ç) Bilmesi gereken
prensibi: Herhangi bir konu veya işi ancak görev veya sorumlulukları gereği
öğrenmekle, incelemekle, gereğini yerine getirmekle ve korumakla yükümlü
bulunanların yetkileri düzeyinde bilgi sahibi olması ve erişim sağlamasını,
d) Denetim: Fiziksel
koruma denetimlerini,
e) Derinliğine savunma:
Fiziksel koruma sisteminin tasarımında kullanılan, saldırganın amacını
gerçekleştirmesini önlemek veya caydırmak için aşmak zorunda bırakılacağı
benzer veya farklı çoklu engeller oluşturma kavramını,
f) Devriye: Koruma
görevlilerinin korunan alanın içi veya etrafındaki fiziksel koruma sistem
bileşenlerini düzenli veya düzensiz zaman aralıklarında dolaşarak
gerçekleştirdikleri kontrol faaliyetini,
g) Fiziksel bariyer:
Kontrollü girişler dışında nükleer tesise girişi engellemek için oluşturulan
çit, duvar veya benzeri diğer düzenekleri,
ğ)
Fiziksel koruma sistemi: Personel, iletişim ve emniyet teknolojileri unsurları
kullanılarak nükleer tesislerde ve nükleer maddelerin taşınması sırasında
meydana gelebilecek sabotaj, hırsızlık veya diğer kötü niyetli faaliyetlere
karşı tespit etme, geciktirme ve gerektiğinde karşılık verme fonksiyonlarını
yerine getirmek üzere oluşturulan, etkinliği ve yeterliliği sürekli analiz
edilen ve güncellenen geniş kapsamlı koruma sistemini,
h) Gönderici: Nükleer
maddeyi gönderilmek üzere hazırlayan ve alıcıya gönderen, nükleer madde taşıma
belgesinde gönderici olarak belirtilen tüzel kişiyi,
ı) Hayati alan: Korunan
alanın içerisinde yer alan ve sabotaja maruz kalması durumunda doğrudan veya
dolaylı olarak kabul edilemez radyolojik sonuçlara neden olabilecek ekipman, sistem, cihaz veya nükleer maddelerin bulunduğu
alanı,
i) Hırsızlık: Nükleer
maddelerin çalınmasını,
j) İç alan: Korunan alanın
içerisinde yer alan ve I. sınıf nükleer maddelerin bulundurulduğu, kullanıldığı
veya depolandığı alanı,
k) İntrüzyon:
Bir nükleer tesise veya nükleer maddenin bulunduğu yere hırsızlık, sabotaj veya
kötü niyetli bir amaç için izinsiz veya yetkisiz girme eylemini,
l) Kolluk kuvvetleri:
Nükleer tesislere ve nükleer maddelere karşı yapılabilecek sabotaj ve hırsızlık
girişimlerine doğrudan karşılık verecek olan karada Emniyet Genel Müdürlüğü,
Jandarma Genel Komutanlığı ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, denizde Sahil
Güvenlik Komutanlığı ile ilgili diğer kurumların donanımlı, eğitimli ve silahlı
saha dışı güçlerini,
m) Kontrollü alan: Bir
nükleer tesiste, varsa korunan alanı kapsayan, giriş ve çıkışı kontrol altında
tutulan ve III. sınıf nükleer maddelerin bulundurulduğu, kullanıldığı veya
depolandığı alanı,
n) Koruma görevlileri:
Saldırıya ilk karşılık verecek olan, giriş ve çıkış kontrolü yapan,
ziyaretçilere nezaret eden, devriye gezen, sürekli gözetim yapan, alarm
değerlendirilmesi yapabilen ve yaptığı iş hakkında eğitimli silahlı veya
silahsız özel görevlileri,
o) Korunan alan: Kontrollü
alan içerisinde yer alan ve varsa iç alanları ve hayati alanları kapsayan,
etrafı fiziksel bariyer veya bariyerlerle çevrilmiş gözetim altında tutulan,
giriş çıkış kontrolü olan ve II. sınıf nükleer maddelerin bulundurulduğu,
kullanıldığı veya depolandığı alanı,
ö) Kurum: Türkiye Atom
Enerjisi Kurumunu,
p) Merkezi Alarm İstasyonu
(MAİ): Nükleer tesis yönetimi, kolluk kuvvetleri ve koruma görevlileri ile
kesintisiz haberleşmeyi sağlayacak teknik özellikte donatılmış, alarmların
sürekli olarak izlendiği ve değerlendirildiği bina veya odayı,
r) Nükleer emniyet:
Nükleer madde ve nükleer tesisleri hedef alan hırsızlık, sabotaj, yetkisiz
erişim ve diğer kötü niyetli girişimleri engellemek, tespit etmek ve
gerektiğinde karşılık vermek üzere gerekli fiziksel koruma önlemlerinin
alınmasını ve etkinliğinin sürdürülmesini,
s) Nükleer emniyet
kültürü: Nükleer emniyet ile ilgili faaliyetlerde yer alan tüm kişi, kurum ve
kuruluşların söz konusu faaliyetler yürütülürken nükleer emniyeti garanti
altına almak için gereken her türlü inanış, davranış ve alışkanlıkları
edinmesi, desteklemesi, geliştirmesi ve önem vermesini,
ş) Nükleer güvenlik:
Nükleer tesislere ilişkin faaliyetler sırasında birey, toplum ve çevrenin
radyasyondan korunmasını sağlamak üzere uygun koşulların oluşturulması,
kazaların önlenmesi veya kaza sonuçlarının hafifletilmesini,
t) Nükleer madde: Bu
Yönetmeliğin ekinde verilen Nükleer Maddelerin Sınıflandırılması tablosunda yer
alan miktar ve özellikteki maddeleri,
u) Nükleer tesis: Kurum
tarafından nükleer emniyetin ve nükleer güvenliğin göz önüne alınması gerektiği
belirlenen, nükleer maddenin üretildiği, işlendiği, kullanıldığı,
bulundurulduğu, yeniden işlendiği veya depolandığı her türlü tesisi,
ü) Sabotaj: Radyoaktif
madde salmak veya radyasyona maruz bırakmak suretiyle doğrudan veya dolaylı
olarak tesis çalışanlarının, halkın ve çevrenin sağlık ve güvenliğini tehlikeye
sokabilecek, nükleer tesislere veya nükleer maddelere karşı yapılan saldırı dahil her türlü kötü niyetli, zarar verici ve kasıtlı
hareketi,
v) Saha: Nükleer tesisin
yer aldığı etrafı fiziksel bariyerlerle çevrili, giriş ve çıkışı kontrollü ve
yetkilendirilen kişinin otoritesi altında olan yeri,
y) Tasarıma Esas Tehdit
(TET): Fiziksel koruma sisteminin tasarımına temel teşkil eden, nükleer madde
hırsızlığı veya sabotajla sonuçlanabilecek olan potansiyel olarak en güçlü
tehdidi,
z) Taşıma: Nükleer
maddelerin, ülke içinde veya ülke dışında, göndericinin tesisinden başlayıp
alıcının tesisinde sona eren ve bu işe uygun herhangi bir taşıma aracıyla
yapılan sevkiyatını,
aa) Taşıma
Kontrol Merkezi (TKM): Nükleer maddeyi taşıyan aracı sürekli izleyen, taşıyıcı,
alıcı, gönderici, koruma görevlileri ve kolluk kuvvetleri arasında sürekli
iletişim sağlayan yeri,
bb)
Taşıyıcı: Bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde nükleer madde taşımayı üstlenen
gerçek ya da tüzel kişileri,
cc)
Uluslararası taşıma: Bir nükleer madde yükünü herhangi bir taşıma şekli ile
Türkiye sınırları dışına çıkartılması amacıyla göndericinin tesisinden
başlayarak alıcı ülkede taşımanın son bulacağı tesise varmasıyla veya başka bir
devletten Türkiye’deki bir tesise varmasıyla son bulacak taşımayı,
çç) Yetki:
Bir faaliyeti yerine getirmek üzere Kurum tarafından verilen lisans, izin veya
onayı,
dd)
Yetkilendirilen kişi: Nükleer emniyet veya nükleer güvenlik ile ilgili olarak
Kurumdan yetki alınmasını gerektiren herhangi bir faaliyeti yerine getirmek
üzere Kurum tarafından yetkilendirilmiş gerçek veya tüzel kişiyi,
ee)
Yetkilendirme: Nükleer emniyet veya nükleer güvenlik ile ilgili faaliyetlerini
Kurumun düzenlemelerine uygun şekilde yürütmesi için gerçek veya tüzel kişilere
belirli prosedürler uyarınca Kurum tarafından yetki
verilmesi işlemini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel İlke ve Hükümler
Nükleer emniyet
kültürü
Madde 5 – (1) Bu
Yönetmelik kapsamına giren faaliyetlerde bulunan tüm kişi, kurum ve kuruluşlar
nükleer emniyet kültürünü yürüttükleri faaliyetlere en üst seviyede yansıtır.
Nükleer emniyet
ve nükleer güvenlik
Madde 6 – (1)
Yetkilendirilen kişi, nükleer emniyet ve nükleer güvenlik unsurlarını birlikte
analiz etmek ve birbirlerinin etkinliklerini zayıflatmayacak şekilde bir
fiziksel koruma sistemi kurmakla yükümlüdür.
Fiziksel
korumanın hedefi
Madde
7 – (1) Fiziksel korumanın hedefi, yetkilendirilen kişinin bu Yönetmelik
gereğince bir fiziksel koruma sistemi kurup etkin bir şekilde işleterek nükleer
maddeleri ve nükleer tesisleri hedef alan hırsızlık, sabotaj veya diğer kötü
niyetli girişim ve olayların önlenmesini, olasılıklarının ve etkilerinin en aza
indirilmesini, nükleer maddenin çalınması veya kaybolması durumunda söz konusu
maddenin mümkün olan en kısa sürede bulunup yerine konulmasını sağlayarak
birey, toplum ve çevrenin korunmasıdır.
(2) Yetkilendirilen kişi
fiziksel koruma hedeflerine ulaşmak için derinliğine savunma uygulamakla
yükümlüdür.
Sorumluluk
Madde 8 – (1)
Yetkilendirilen kişi, Kurum tarafından yetkilendirme yapılan faaliyetlerin
yürütülmesi sırasında fiziksel korumanın sağlanmasından birinci derecede
sorumludur. Kurum da dahil olmak üzere faaliyetlerle
ilgili diğer kişi, kurum ve kuruluşların etkinlikleri ve sorumlulukları
yetkilendirilen kişinin sorumluluğunu azaltmaz veya ortadan kaldırmaz.
(2) Kurum tarafından yetki
gerektirmeyen faaliyetlerin yürütülmesi sırasında, faaliyetlere ilişkin
fiziksel korumanın sağlanmasından faaliyetleri yürüten gerçek veya tüzel kişi
sorumludur.
Tasarıma esas
tehdit belirlenmesi
Madde 9 – (1)
Fiziksel koruma sisteminin tasarımı için Kurum koordinasyonunda, Milli Güvenlik
Kurulunu oluşturan kurum ve kuruluşların temsilcileri ve ilgili diğer kurum ve
kuruluşların işbirliği ile TET belirlenir ve yetkilendirilen veya yetkilendirme
için başvuran kişiye “Çok Gizli” gizlilik derecesi ile bildirilir.
(2) TET değerlendirmesi
olağanüstü durumlarda veya en fazla beş yılda bir bu maddenin birinci fıkrasına
uygun olarak yenilenir.
(3) TET bilgisi, “Çok
Gizli” gizlilik derecesine sahiptir ve TET belirleme çalışmalarında yer alan
kurum, kuruluşlar ve temsilcileri ile yetkilendirilen veya yetkilendirme için
başvuran kişi tarafından bilmesi gereken prensibine uygun olarak korunur.
Fiziksel koruma
sistemi ve programı
Madde 10 – (1)
Yetkilendirilen kişi, bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde fiziksel koruma
sisteminde yer alacak önlemleri almak üzere ve TET esas alınmak suretiyle bir
fiziksel koruma programı hazırlamakla yükümlüdür.
(2) Yetkilendirilen kişi TET’in değişmesi durumunda, değişikliğin fiziksel korumaya
etkilerini analiz ederek gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
(3) Fiziksel koruma
programı;
a) Fiziksel koruma
sorumlularını gösteren bir organizasyon şemasını,
b) Sahanın bulunduğu yerin
imar planını,
c) Saha yerleşim planını,
ç) Nükleer tesis ve ilgili
diğer bina ve bölümleri tanımlayan planları, bu bölümlerde bulundurulan,
kullanılan veya depolanan nükleer maddelere ilişkin bilgileri,
d) Fiziksel koruma
sistemine ait tüm bileşenleri,
e) Koruma görevlileri ve
kolluk kuvvetlerinin eğitimini ve korunan alanlara intrüzyon
olduğunda uygun karşılık verme prosedürlerini ve
fiziksel koruma acil durum eylem planını,
içerir.
(4) Nükleer maddelerin
taşınması ile ilgili fiziksel koruma planı bu Yönetmeliğin nükleer maddelerin
taşınması ile ilgili bölümünde belirtilen hususlara uygun olarak hazırlanır.
Fiziksel koruma
programının onayı
Madde 11 – (1)
Fiziksel koruma programı Kurum tarafından onaylanmadan nükleer tesis işletmeye
alınamaz, nükleer madde bulundurulamaz, kullanılamaz veya depolanamaz.
(2) Yetkilendirilen veya
yetkilendirme için başvuran kişi, nükleer tesisler için fiziksel koruma
programını nükleer tesisin lisanslanması sürecinde inşaat lisansı başvurusu ile
birlikte “Çok Gizli” gizlilik derecesi ile Kurumun onayına sunmakla yükümlüdür.
Lisanslama sürecinin devamında fiziksel koruma programı gerektiği zaman güncellenir
ve yetkilendirilen veya yetkilendirme için başvuran kişi tarafından tekrar “Çok
Gizli” gizlilik derecesi ile Kurumun onayına sunulur.
(3) Nükleer maddelerin
taşınması ile ilgili alınacak fiziksel koruma önlemlerini ve acil durum eylem
planını da içeren bir fiziksel koruma planı “Çok Gizli” gizlilik derecesi ile
Kurumun onayına sunulmadan ve Kurum tarafından onaylanmadan nükleer madde
taşınamaz.
(4) Nükleer tesiste,
nükleer madde bulundurulan yerde veya planlanan bir nükleer madde taşımasında
fiziksel koruma programının uygulanmasını etkileyecek bir değişiklik meydana
gelmesi durumunda, değişikliği yansıtan yeni fiziksel koruma programı “Çok
Gizli” gizlilik derecesi ile tekrar Kurumun onayına sunulur.
(5) Kurum tarafından
fiziksel koruma programlarına ilişkin verilecek onay, fiziksel koruma
sistemine, acil durum eylem planına ve özel durumlara göre sınırlamalar ve
şartlar içerebilir.
Taşıma fiziksel
koruma planı
Madde 12 – (1)
Gönderici, taşıma gerçekleştirilmeden önce güzergah,
alternatif güzergahlar, bekleme yerleri, gönderilecek yerdeki teslim
düzenlemeleri, taşıma devri işlemleri; taşıyıcının, alıcının, teslim alacak
olan yetkili kişilerin kimlikleri, taşıma prosedürleri, kaza prosedürleri, acil
durum eylem planı, diğer sorumlu personelin kimlik bilgileri ve görevleri,
raporlamaya ilişkin bilgi ve belgeler ile Kurum tarafından istenebilecek diğer
bilgi ve belgeleri kapsayan taşıma fiziksel koruma planını “Çok Gizli” gizlilik
derecesi ile Kuruma sunmakla yükümlüdür. Kurum gerekli görürse yerinde fiili
inceleme yaptıktan sonra onay verir. Plan Kurum tarafından onaylanmadan taşıma
gerçekleştirilemez.
(2) Acil durum eylem
planı, çalınan veya kaybolan nükleer maddenin en kısa sürede bulunup yerine
konulmasını kolaylaştıracak düzenlemeleri de içerir.
Raporlar
Madde 13 – (1)
Yetkilendirilen kişi, nükleer maddenin çalınması, kaybolması ve nükleer madde
veya nükleer tesislere yönelik sabotaj girişimlerini, gerekli önlemlerin
alınmasını sağlayarak derhal Kuruma haber vermekle ve bu tarihten sonra en geç
on beş takvim günü içinde ayrıntılı bir olay raporunu Kuruma sunmakla
yükümlüdür.
(2) Kurum herhangi bir
olağanüstü olay veya durum için yetkilendirilen kişiden özel rapor talep
edebilir.
(3) Nükleer tesis ve
nükleer maddelere karşı kötü niyetli bir hareketten şüphelenildiğinde, durum
delilleri ortaya konularak yetkilendirilen kişi tarafından derhal Kuruma rapor
edilir.
İşbirliği
Madde 14 – (1)
Yetkilendirilen kişi, nükleer tesisin kurulma aşamasında Kurum’un onayını
alarak fiziksel koruma ile ilgili işbirliğinin sağlanması amacıyla kolluk
kuvvetleri ile temasa geçmek ve yazılı mutabakata dayalı bir işbirliği tesis
etmekle yükümlüdür. Yazılı mutabakatta, kolluk kuvvetleri tarafından sağlanacak
fiziksel koruma ile ilgili görevler, sorumluluklar, tatbikatlar ve ilgili diğer
hususlar net bir şekilde tanımlanır.
Bilgi emniyeti
Madde 15 – (1)
Nükleer tesislerin ve nükleer maddelerin fiziksel korunması ile ilgili bilgi
emniyetinin sağlanmasından yetkilendirilen kişi sorumludur.
(2) Fiziksel koruma
programları “Çok Gizli” gizlilik derecesi ile Kuruma sunulur ve saklanır.
Nükleer tesislerin ve nükleer maddelerin fiziksel korunmasını tehlikeye atacak
özel ve detaylı bilgilere yetkisiz erişimi ve bu bilgilerin açıklanmasını
engelleyecek uygun koruma önlemleri alınır.
(3) Fiziksel koruma
sistemine ait hassas bilgilere erişim, bilmesi gereken prensibine uygun olarak
sınırlandırılır. Sabotaja veya nükleer madde hırsızlığına imkan
verebilecek bilgiler idari olarak yüksek derecede gizlilikle korunur.
(4) Fiziksel koruma
sisteminde yer alan bütün bilgisayarlar, elektronik iletişim araçları,
bilgisayar programları ve bilgisayar kütükleri kötü niyetli amaçlara karşı
korunur. Bu bilgisayarlara internet bağlantısı yapılamaz.
Nükleer madde
sınıfları
Madde 16 – (1)
Nükleer madde sınıfları fiziksel koruma sistemi tasarımında dikkate alınır.
(2) Yetkilendirilen kişi;
a) Yetki aldığı faaliyetle
ilgili nükleer maddeleri madde tipi, miktarı, izotop bileşimi, fiziksel ve
kimyasal formu ve radyoaktivite seviyesine bağlı olarak ve nükleer silah ya da
patlayıcı yapımında kullanılabilme riski temel alınarak hazırlanmış Ek-1’de
verilen tabloya göre sınıflandırmak,
b) Nükleer maddelere
ilişkin alınması gereken fiziksel koruma önlemlerini madde sınıflamasına göre
yapmak,
c) Farklı sınıflarda
nükleer madde bulunduran binaları bulundurdukları nükleer maddelerin
sınıflarına göre fiziksel koruma önlemlerine tabi tutmak veya toplam madde
miktarını dikkate alarak tesisin tümü için tek bir madde sınıfı belirlemek ve
belirlenen madde sınıfına göre fiziksel koruma önlemleri almakla
yükümlüdür.
(3) Işınlanmadan önce I.
veya II. sınıf nükleer madde olarak sınıflandırılmış diğer yakıtlar, zırhlama olmaksızın yakıttan
(4) Ek-1’de belirtilen
madde sınıflarının dışında kalan maddelerin korunmasından ilgili faaliyeti
yürüten gerçek veya tüzel kişi sorumludur.
(5) Herhangi bir nükleer
faaliyette kullanılmayacak durumda olan, çevreye etkisi en aza inmiş veya
pratik olarak tekrar kullanılamaz hale gelmiş olduğu Kurum tarafından onaylanan
nükleer maddelerin bulunduğu yere hırsızlık veya diğer kötü niyetli amaçlarla
erişimin engellenmesinden söz konusu nükleer maddeleri bulunduran gerçek veya
tüzel kişiler sorumludur.
Merkezi alarm
istasyonu
Madde 17 – (1)
Yetkilendirilen kişi MAİ’yi herhangi bir tehdit
durumunda dahi fonksiyonlarını yerine getirebilecek sağlamlıkta tasarımlamakla
yükümlüdür.
(2) MAİ korunan alan
içerisinde yer alır. Fonksiyonlarını daha etkin bir şekilde yerine
getirebileceği farklı bir yer olması durumunda korunan alan dışında da
bulunabilir.
(3) MAİ’ye
girişler yetkili kişi ve bu kişinin görevlendirdiği güvenilirliği önceden
tespit edilmiş personelle sınırlandırılır.
(4) İntrüzyon
dedektörlerinin ve kameraların tüm verileri,
görevlilerin sürekli olarak bulunduğu MAİ’ye
iletilir. Alarmların izlenmesi, değerlendirilmesi ve karşılık verilmesi ile
ilgili tüm verilerin kayıtları MAİ’de yer alan arşivde
en az beş yıl süresince tutulur.
(5) MAİ, intrüzyon dedektörleri, alarm
cihazları ve iletişim hatlarında kesintisiz güç kaynağı kullanılır ve bu
kaynaklar kötü niyetli eylemlere karşı korunur.
(6) MAİ ve kolluk
kuvvetleri arasında tespit, değerlendirme ve karşılık verme faaliyetlerinde
kullanılmak üzere kolluk kuvvetlerinin haberleşme sistemleri ile uyumlu
süreklilik, yedeklilik ve çeşitlilik özellikleri olan iki yollu sesli iletişim
sistemleri kurulur. Benzer bir sistem, koruma görevlileri ile MAİ arasında da
bulunur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Nükleer Maddelerin
Bulundurulması, Kullanılması ve Depolanması Sırasında
Hırsızlığa Karşı
Alınması Gereken Fiziksel Koruma Önlemleri
Nükleer
maddelerin bulundurulması, kullanılması ve depolanması sırasında hırsızlığa
karşı alınması gereken fiziksel koruma önlemlerine ilişkin genel hükümler
Madde 18 – (1)
Fiziksel koruma sistemi, tesisin tasarımında dikkate alınır.
(2) Yetkilendirilen kişi;
a) Nükleer maddeleri
sınıflarına göre belirlenen alanlarda bulundurmak, kullanmak, depolamak ve bu
Yönetmelik uyarınca gerekli önlemlerin alınmasını sağlamak,
b) Nükleer maddelerin
bulunduğu alanlara veya tesislere girecek kişilerin sayısını mümkün olan en az
kişi ilkesine uygun şekilde sınırlandırmak,
c) Tesis çalışanlarının
yılda en az bir defa yaptıkları işlere ve bilmesi gereken prensibine uygun
olarak fiziksel koruma konusunda eğitilmesini sağlamakla,
yükümlüdür.
Kontrollü alanlar
Madde 19 – (1) III.
sınıf nükleer maddelerin bulundurulduğu yerler fiziksel koruma programında
kontrollü alan olarak belirlenir. Kontrollü alanlarda;
a) Giriş ve çıkışlar
kontrol altında tutulur, yazılı ve görüntülü kayıt altına alınır,
b) Giriş veya çıkış yapan
kişiler, araçlar ve paketler aranır.
Korunan alanlar
Madde 20 – (1) II.
sınıf nükleer maddelerin bulundurulduğu yerler fiziksel koruma programında
korunan alan olarak belirlenir. Korunan alanlarda;
a) Giriş noktalarının
mümkün olan en az sayıda olması sağlanır.
b) Giriş ve çıkış yapan
herkesin kimlikleri doğrulanarak bunlara uygun giriş kartları verilir ve kayıt
altına alınır.
c) Korunan alana girme
yetkisine sahip olacak aday personel yetkilendirilen kişi tarafından
belirlenir. Belirlenen kişilere ait kimlik bilgileri ve güvenlik soruşturmasına
temel teşkil edecek olan diğer bilgi ve belgeler Kuruma sunulur. Bu bilgi ve
belgeler Kurum tarafından ilgili diğer kurumlara sunularak güvenlik
soruşturması yaptırılır. Soruşturma sonucunda, gerekçe gösterilmeksizin,
korunan alanlara girmesi uygun bulunmayan kişiler yetkilendirilen kişiye Kurum
tarafından bildirilir. Bu kişilerin bu alanlara girmesine izin verilmez.
ç) Güvenlik soruşturması
yapılmamış geçici onarım, hizmet veya inşaat işçileri ile diğer ziyaretçilere
nezaretsiz giriş ve çıkış yetkisi olan personel tarafından nezaret edilir.
d) Nükleer madde hırsızlığını
önlemek için giriş veya çıkış yapan kişiler, araçlar ve paketler aranır.
e) Hiçbir hususi motorlu
taşıt korunan alana giremez. Bu alanlara erişim tesis yönetimi tarafından
sağlanan tesise özel araçlarla yapılır.
f) Korunan alanın çevresi
fiziksel bariyerlerle çevrilir. Ancak bazı durumlarda, Kurumun onayı alınarak
binanın duvarları da fiziksel bariyer olarak tanımlanabilir.
g) Korunan alanı
çevreleyen fiziksel bariyerlere intrüzyon dedektörleri ve kameralar yerleştirilir. Dedektör veya kameralar tarafından tespit edilen olayları
zamanında değerlendirmek üzere MAİ’ye bağlı bir alarm
sistemi kurulur.
ğ) Korunan alanın
çevresinde yeterince aydınlatılan boş ve açık alanların bulunması sağlanır. İntrüzyon açısından potansiyel tehlike oluşturabilecek noktalara
özel dikkat gösterilir.
İç alanlar
Madde 21 – (1) I.
sınıf nükleer maddelerin bulundurulduğu yerler fiziksel koruma programında iç
alan olarak belirlenir. İç alanlar korunan alanların içinde yer alır. İç
alanlarda, korunan alanlar için alınan önlemlere ek olarak;
a) İç alanın tavanı,
duvarları ve zemini intrüzyonu engelleyecek şekilde
tasarımlanır ve yapılır.
b) Hususi motorlu taşıtlar
iç alanlara giremez.
c) İç alana girildiğinde,
giren kişinin iç alanda bulunduğu süre boyunca iki veya daha fazla yetkili
personel sürekli gözetim yapar.
ç) Nükleer maddelerin iç
alanlarda yer değiştirmesi yetkilendirilen kişinin sorumluluğundadır.
d) İç alanlara giriş ve
çıkışların sayısı en az olacak şekilde düzenlenir. Tüm acil çıkış noktaları ve
diğer potansiyel giriş olabilecek yerler intrüzyon dedektörleri ile donatılır ve MAİ’ye
bağlanan bir alarm sistemi kurulur.
e) İç alanlar çalışan
trafiğinin fazla olduğu yerlerin yakınında kurulamaz.
III. sınıf
nükleer maddeler için alınması gereken önlemler
Madde 22 – (1) III.
sınıf nükleer maddelerin bulundurulması, kullanılması ve depolanması sırasında
aşağıdaki önlemler alınır:
a) III. sınıf nükleer
maddeler kontrollü alanlarda bulundurulur, kullanılır veya depolanır,
b) İntrüzyon
tespiti ve koruma görevlileri ile kolluk kuvvetlerinin görevlerini yerine
getirebilmeleri için gerekli şartlar sağlanır.
II. sınıf nükleer
maddeler için alınması gereken önlemler
Madde 23 – (1) II.
sınıf nükleer maddeler sadece korunan alan içinde bulundurulur, kullanılır veya
depolanır.
(2) II. sınıf nükleer
maddelerin depolandığı alanların ve nükleer maddelerin saklandığı dolapların
anahtarlarına sahip olanlar ile bu bölümlere giriş ve çıkış yetkisi bulunan
kişilerin belirlenmesi ve kayıtlarının tutulması yetkilendirilen kişinin
sorumluluğundadır. Bunun için yapılan düzenlemeler aşağıdaki hususları içerir:
a) Çoğaltılma olasılığı en
düşük olan anahtar tiplerinin ve ele geçirilmesi en zor olan şifre kombinasyonlarının seçilmesine özen gösterilir. Anahtarların
kimde ve nerede olduğunun takibi için gerekli düzenlemeler yapılır,
b) Şifreler belirli
aralıklarla değiştirilir,
c) Herhangi bir şüphe veya
tehlike olduğu düşünülüyorsa kilitler, anahtarlar ve şifreler derhal
değiştirilir.
(3) II. sınıf nükleer
maddeleri kullananlar maddeleri bir sonraki kullanıcıya teslim ederken herhangi
bir olağanüstü durum olmadığını ve nükleer maddenin çalınmadığını tespit etmek
ve raporlamak, eğer şüphelenilen bir durum varsa bir üst yetkiliye durumu
derhal rapor etmek zorundadır.
(4) II. sınıf nükleer
maddelerin korunan alanlarda yerlerinin değiştirilmesi yetkilendirilen kişinin
sorumluluğundadır. Nükleer maddelerin iki korunan alan arasında yerlerinin
değiştirilmesi veya bu alanların dışına çıkarılması durumunda, taşıma sırasında
alınması gereken fiziksel koruma önlemlerinin yerine getirilmesi zorunludur.
(5) Yetkilendirilen kişi,
herhangi bir hırsızlığa etkin bir şekilde karşı koymak üzere karşılık verecek
olan koruma görevlilerinin ve kolluk kuvvetlerinin eğitimini ve korunan
alanlara intrüzyon olduğunda uygun karşılık verme prosedürlerini de içeren bir acil durum eylem planı
hazırlamakla yükümlüdür. Koruma görevlileri ve kolluk kuvvetleri arasındaki
işbirliğinin güçlendirilmesi amacıyla düzenli tatbikatlar yapılır. Tesisteki
diğer çalışanlar acil durum eylem planının uygulanmasına ilişkin olarak koruma
görevlileri, kolluk kuvvetleri ve tesisin güvenli bir şekilde çalışmasından
sorumlu kişiler ile işbirliğinin sağlanmasına yönelik hazırlıklı olunması için
eğitilir.
(6) Tatbikatlar da dahil olmak üzere acil tahliye koşullarında da nükleer
maddenin korunduğundan emin olacak şekilde gerekli düzenlemeler yapılır.
(7) Yetkilendirilen kişi intrüzyon tespiti, değerlendirme ve iletişim sistemleri
yanı sıra diğer fiziksel koruma fonksiyonlarının da kesintisiz çalıştığını
düzenli aralıklarla test etmek ve herhangi bir yetersizlik tespit edilmesi
durumunda gerekli düzeltici faaliyetleri en kısa sürede yerine getirmekle
yükümlüdür.
I. sınıf nükleer
maddeler için alınması gereken önlemler
Madde 24 – (1) I.
sınıf nükleer maddeler sadece korunan alanın içinde yer alan iç alanlarda
bulundurulur, kullanılır veya depolanır.
(2) I. sınıf nükleer
maddelerin depolama alanları sürekli olarak kilitli tutulur ve
kullanılmadıkları zamanlarda alarmlar aktif hale getirilir. Kilitlerin
anahtarları sınırlı sayıda bulundurulur ve sadece korunan alan içinde muhafaza
edilir. Depolama alanlarına girişler yetkili kişilerle sınırlandırılır ve diğer
kişiler bu alanlara sadece yetkili kişilerin nezareti altında giriş yapabilir.
I. sınıf nükleer maddelerin tenha çalışma alanlarında bulunması durumunda
nükleer maddenin korunması için intrüzyon tespit ve
değerlendirme sistemlerinin kurulmasının yanı sıra koruma görevlilerinin bina
dışında devriye gezmeleri gibi özel yöntemlere başvurulur.
(3) I. sınıf nükleer
maddeleri kullananlar maddeleri bir sonraki kullanıcıya teslim ederken herhangi
bir olağanüstü durum meydana gelmediğini ve nükleer maddenin çalınmadığını
tespit etmek ve raporlamak, eğer şüpheli bir durum varsa bir üst yetkiliye
durumu derhal rapor etmek zorundadır.
(4) I. sınıf nükleer
maddelerin depolandığı alanların ve dolapların anahtarlarına sahip olanların ve
bu bölümlere giriş ve çıkış yetkisi bulunan kişilerin kaydı tutulur. Bunun için
yapılan düzenlemeler aşağıdaki hususları içerir:
a) Çoğaltılma olasılığı en
düşük olan anahtar tiplerinin veya ele geçirilmesi en zor olan şifre kombinasyonlarının seçilmesine önem verilir ve anahtarların
kimde ve nerede olduğunun takibi için gerekli düzenlemeler yapılır.
b) Şifreler belirli
aralıklarla değiştirilir.
c) Herhangi bir şüphe veya
tehlike olduğu düşünülüyorsa kilitler, anahtarlar ve şifreler derhal
değiştirilir.
(5) I. sınıf nükleer
maddelerin iç alanlarda ve korunan alanlar içerisinde yerlerinin değiştirilmesi
yetkilendirilen kişinin sorumluluğundadır. Nükleer maddelerin iki korunan alan
arasında yerlerinin değiştirilmesi veya bu alanların dışına çıkarılması
durumunda taşıma sırasında gerekli fiziksel koruma önlemlerinin yerine
getirilmesi zorunludur.
(6) Yetkilendirilen kişi,
herhangi bir hırsızlığa etkin bir şekilde karşı koymak üzere karşılık verecek
olan koruma görevlilerinin ve kolluk kuvvetlerinin eğitimini ve korunan
alanlara intrüzyon olduğunda uygun karşılık verme prosedürlerini de içeren bir acil durum eylem planı
hazırlamakla yükümlüdür. Koruma görevlileri ve kolluk kuvvetleri arasındaki
işbirliğinin güçlendirilmesi amacıyla düzenli tatbikatlar yapılır. Tesisteki
diğer çalışanlar acil durum eylem planının uygulanmasına ilişkin olarak koruma
görevlileri, kolluk kuvvetleri ve tesisin güvenli bir şekilde çalışmasından
sorumlu kişiler ile işbirliğinin sağlanmasına yönelik hazırlıklı olunması için
eğitilir.
(7) Tatbikatlar da dahil olmak üzere acil tahliye koşullarında da nükleer
maddenin korunduğundan emin olacak şekilde gerekli düzenlemeler yapılır.
(8) Yetkilendirilen kişi intrüzyon tespiti, değerlendirme ve iletişim sistemleri
yanı sıra diğer fiziksel koruma fonksiyonlarının da kesintisiz çalıştığını
düzenli aralıklarla test etmek ve herhangi bir yetersizlik tespit edilmesi
durumunda gerekli düzeltici faaliyetleri en kısa sürede yerine getirmekle
yükümlüdür.
(9) Mesai saatleri dışında
koruma görevlilerince veya Merkezi Alarm İstasyonu personelince kolluk
kuvvetlerine, planlanan aralıklarla rapor verilir. Koruma görevlileri,
görevleri için eğitilir ve görevlerini yerine getirebilecek yeterlilikte
donatılır. Koruma görevlilerinin silahlı olmadığı durumlarda, kolluk
kuvvetlerinin olaya zamanında müdahale edebilmesini ve silahlı saldırılara
karşılık verilebilmesini sağlayıcı önlemler alınır.
(10) Tesiste I. sınıf
nükleer madde bulunması durumunda koruma görevlilerinin korunan alanda devriye
gezmeleri zorunludur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Nükleer Tesislere ve
Nükleer Maddelere Yönelik Sabotajlara Karşı Alınması
Gereken Fiziksel Koruma
Önlemleri
Nükleer tesislere
ve nükleer maddelere yönelik sabotajlara karşı alınması gereken fiziksel koruma
önlemlerine ilişkin genel hükümler
Madde 25 – (1)
Yetkilendirilen kişi;
a) Nükleer tesislerde
bulunan nükleer maddelerin kullanılması ve depolanması sırasında madde
sınıflarına göre hırsızlığa karşı alınması gereken fiziksel koruma önlemlerine
ek olarak fiziksel bariyerler, teknik donanım, koruma görevlileri ve kolluk
kuvvetlerinin kullanımını da içeren koruma önlemleri ile nükleer tesis veya
nükleer maddelere yönelik sabotajların önlenmesini sağlamak,
b) Sabotaja karşı
korunması gereken nükleer madde, ekipman, sistem veya
cihazların tek başlarına veya birlikte sabotaja maruz kaldıklarında sebep
olabilecekleri radyolojik sonuçların analizleri ile TET’i
temel alarak sabotaja karşı alınacak önlemlerin belirlenmesini sağlamak,
c) İç alanlarda alınan tüm
fiziksel koruma önlemlerinin hayati alanların sabotaja karşı korunması için de
alınmasını sağlamak,
ç) Herhangi bir sabotaj
girişimine etkin bir şekilde karşı koymak üzere koruma görevlilerinin ve kolluk
kuvvetlerinin eğitimini, korunan alanlara intrüzyon
olduğunda uygun karşılık verme prosedürlerini ve şehir
planları ile ulaşım bağlantılarını içeren acil durum eylem planını hazırlamak,
d) Koruma görevlileri ve
kolluk kuvvetleri arasındaki işbirliğinin sağlanması için düzenli eğitim ve
tatbikatları yaptırmak,
e) Acil durum eylem
planının uygulanmasına ilişkin olarak koruma görevlileri, kolluk kuvvetleri ve
tesisin güvenli bir şekilde çalışmasından sorumlu kişiler ile işbirliğine
yönelik tesisteki diğer çalışanların eğitilmesini sağlamakla,
yükümlüdür.
Nükleer tesisler
için sabotaja karşı alınması gereken fiziksel koruma önlemleri
Madde 26 – (1)
Nükleer güvenlik açısından önemli olan veya sabotaj meydana geldiğinde
istenmeyen radyolojik sonuçların doğmasına sebep olabilecek nükleer madde, ekipman, sistem veya cihazlar sadece hayati alanlara
yerleştirilir. Korunan alanın dışına yerleştirilen ekipman,
sistem veya cihazların herhangi bir tehdide maruz kaldıklarında nükleer tesis
güvenliğine olan potansiyel etkileri incelenir, değerlendirilir ve uygun
tedbirler alınır.
(2) Hayati alanlardaki ekipman, sistem veya cihazlara kötü niyetli bir müdahalenin
yapılıp yapılmadığı ve böyle bir müdahale gerçekleştiğinde müdahalenin
zamanında algılanıp algılanmadığı takip edilir.
(3) Bakım veya başka bir
nedenle nükleer tesisin faaliyetlerinin uzun süreli durdurulması sonrasında
yeniden çalışmaya geçilmeden önce, durdurma sırasında geçen sürede sisteme kötü
niyetli bir müdahale olup olmadığının tespitine yönelik gerekli incelemeler
yapılır, değerlendirilir ve gerekli tedbirler alındıktan sonra çalışmaya
geçilir.
(4) Nükleer maddelerin
depolandığı alanların, dolapların veya hayati alanların anahtarlarına sahip
olanların kaydı tutulur. Bunun için yapılan düzenlemeler aşağıdaki hususları
içerir:
a) Çoğaltılma olasılığı en
düşük olan anahtar tiplerinin veya ele geçirilmesi en zor olan şifre kombinasyonlarının seçilmesine önem verilir ve anahtarların
kimde ve nerede olduğunun takibi için gerekli düzenlemeler yapılır.
b) Şifreler belirli
aralıklarla değiştirilir.
c) Herhangi bir şüphe veya
tehlike olduğu düşünülüyorsa kilitler, anahtarlar ve şifreler derhal
değiştirilir.
(5) Hayati alanlarda intrüzyonu engelleyen veya geciktiren fiziksel bariyerler
bulundurulur. Bu tür alanlar, çalışanların olmadığı zamanlarda sürekli olarak
alarm sistemleri ve uygun koruma tedbirleriyle korunmak zorundadır. Hayati
alanlara giriş için kullanılan anahtar ya da kartların yapım ve dağıtımı
kontrol altında tutulur ve kötü niyetli kullanılmaları engellenir.
(6) Acil durum tahliye
tatbikatları sırasında hayati alanlara giriş ve çıkışların kontrol altında
tutulmasına dair düzenlemeler yapılır.
Nükleer tesis
sayılmayan yerlerdeki nükleer maddelerin sabotaja ve hırsızlığa karşı korunması
için alınması gereken fiziksel koruma önlemleri
Madde 27 – (1)
Nükleer tesis sayılmayan yerlerde nükleer maddelerin sabotaja ve hırsızlığa
karşı korunması için muhtemel radyolojik sonuç derecelerine göre 25 ve 26 ncı maddelerde yer alan önlemlerden uygun olanlar
yetkilendirilen kişi tarafından belirlenir ve Kurumun onayıyla uygulanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Nükleer Maddelerin
Taşınması Sırasında Hırsızlığa ve Sabotaja Karşı Alınması
Gereken Fiziksel Koruma
Önlemleri
Nükleer
maddelerin taşınması sırasında hırsızlığa ve sabotaja karşı alınması gereken
fiziksel koruma önlemlerine ilişkin genel hükümler
Madde 28 – (1)
Nükleer maddenin taşınması için gerekli bildirimlerin yapılmasından ve fiziksel
koruma taşıma planı hazırlayarak Kurumdan izin alınmasından gönderici
sorumludur. Nükleer maddenin gönderilmek üzere hazırlanması, paketlenmesi,
mühürlenmesi, taşınması ve alıcıya devri sırasında fiziksel koruma açısından
sorumluluk paylaşımı gönderici ve alıcı arasında yapılacak anlaşmaya göre
belirlenir ve madde gönderilmeden en geç ondört gün
önce “Çok Gizli” gizlilik derecesi ile Kuruma bildirilir. Taşıyıcı ve taşıma
sırasında görev alacak diğer kişilerle ilgili bilgiler güvenlik soruşturmasında
kullanılmak üzere madde gönderilmeden en geç yirmi bir gün önce “Çok Gizli”
gizlilik derecesi ile Kuruma sunulur.
(2) Gönderici, nükleer
maddelerin taşınmasına yönelik TET ve aşağıdaki hususları dikkate alarak acil
durum eylem planını da içeren bir taşıma fiziksel koruma planı hazırlamakla
yükümlüdür:
a) Nükleer maddelerin
mümkün olan en kısa sürede taşınması.
b) Nükleer maddelerin
taşınması sırasında ara depolama ve bekleme yerlerinin sayısının ve buralarda
geçen sürelerin en aza indirilmesi.
c) Nükleer maddelerin
taşıma ve geçici depolama sırasında madde sınıfına uygun olarak korunması.
ç) Taşıma takviminde kötü
niyetli şahısların tespit edebileceği düzenli bir zamanlama kullanılmaması.
d) Taşıma bilgisinin gizli
tutulması ve sadece önceden bilmesi gereken personel ile sınırlandırılması.
e) Nükleer maddenin
taşınma güzergahındaki yerleşimlerin mülki idare
amirleriyle ve kolluk kuvvetleriyle işbirliği yapılması.
(3) I. ve II. sınıf
nükleer maddelerin taşınması ile ilgili yazışmalar “Çok Gizli” gizlilik
derecesi ile yapılır ve taşıyıcı araç üzerinde nükleer madde taşındığını
gösteren dikkat çekici özel işaretler kullanılmaz.
(4) Bilgi emniyeti
açısından nükleer maddelerin taşınması, nükleer madde sayım kontrolü veya
radyasyon güvenliğini ilgilendiren haberleşmelerde şifreli haberleşme kanalları
kullanılır. Zorunlu hallerde bilgi emniyeti sağlanmak kaydıyla ve haberleşmenin
içeriğine dikkat edilerek şifresiz haberleşme kanalları da kullanılabilir. Bu
hususlar herhangi bir olağanüstü durumda da dikkate alınır.
Ön bildirim
Madde 29 – (1)
Gönderici, planlanan taşımanın karayolu, denizyolu, demiryolu ve
havayollarından hangisiyle yapılacağına dair taşıma türünü, gönderilen malın
planlanan varış zamanını, eğer taşıma devri varış yerinden önceki bir ara
noktada yapılacaksa devrin yapılacağı noktayı alıcıya önceden bildirmekle
yükümlüdür.
(2) Gönderici, alıcının
malı kararlaştırılan zamanda kabul etmeye hazır olduğuna dair doğrulama
bilgisini almadan taşıma işlemine başlayamaz.
(3) Gönderici, nükleer
maddelerin taşınması sırasındaki fiziksel korunması ile ilgili olarak
gönderici, alıcı ve taşıyıcı firmanın sorumluluklarını her bir uygulama için
özel düzenlemelerle açık bir şekilde tanımlamakla yükümlüdür.
Taşıma türü ve güzergah seçimi
Madde 30 – (1)
Gönderici, güzergah belirlenirken taşıma emniyeti
açısından doğal afet, toplumsal karışıklıklar ve kolluk kuvvetlerinin imkanları
gibi hususları dikkate almak, kargo transferi sayısını ve kargonun taşıma
süresini en aza indirecek bir taşıma türünü seçmek ve taşıyıcının fiziksel
koruma önlemlerinin uygulanmasında işbirliği yapacağını önceden garanti altına
almakla yükümlüdür.
Taşıma kontrol
merkezi
Madde 31 – (1) I.
sınıf nükleer maddelerin herhangi bir taşıma türüyle taşınması sırasında geçici
bir TKM oluşturulur. TKM herhangi bir tehdit durumunda dahi fonksiyonlarını
yerine getirebilecek şekilde seçilir.
(2) TKM’de
güvenilirliği önceden tespit edilmiş personel görevlendirilir.
(3) Gönderici, taşıma
aracı, eşlik eden araçlar ve TKM arasında iki yollu sesli iletişim sistemi
kurmak ve bu sistem yanı sıra bir diğer emniyetli yedek ve farklı iletişim
sistemi de oluşturmakla yükümlüdür.
Nükleer
maddelerin uluslararası taşınması
Madde 32 – (1)
Nükleer maddelerin uluslararası taşınmasında alınacak fiziksel koruma önlemleri
ile ilgili sorumluluklar gönderici ve alıcı arasında yapılacak sözleşme veya
anlaşma ile belirlenir. Bu sözleşme veya anlaşmalarda fiziksel koruma
sorumluluğunun devredileceği nokta açık olarak belirtilir.
(2) Gönderici, taşıma
hazırlıklarını uluslararası bir taşıma gerçekleştirmeden önce alıcı ülkenin ve
transit ülke ya da ülkelerin fiziksel koruma mevzuatlarına uygun olacak şekilde
yapmakla yükümlüdür.
(3) Nükleer maddelerin
uluslararası taşınmasında alıcı ülke ve bütün transit ülkelerin;
a) Nükleer Maddelerin
Fiziksel Korunması Sözleşmesine taraf olması veya
b) Fiziksel koruma
düzenlemelerini garanti altına alan bir resmi anlaşma yapmış olması veya
c) Fiziksel koruma
düzenlemelerini uluslararası kabul edilebilir kılavuzlara göre yaptıklarını
resmi olarak beyan etmesi veya
ç) Nükleer maddenin
taşınması için uygun fiziksel koruma önlemlerini içeren bir lisans veya izin
verme sistemine sahip olması,
gerekmektedir.
III. sınıf
nükleer maddelerin taşınmasında alınması gereken önlemler
Madde 33 – (1) III.
sınıf nükleer maddeler taşınırken nükleer maddelerin taşınmasına yönelik olarak
28, 29, 30 ve 32 nci maddelerde yer alan hükümlere ek
olarak aşağıdaki önlemler alınır.
a) Gönderici ve alıcının
anlaşması ile araç veya yük konteynerleri kilitlenir
ve mühürlenir.
b) Yükleme ve taşıma
öncesinde sabotaj ihtimaline karşı yük aracında ayrıntılı bir arama yapılır.
c) Alıcı malı teslim
alırken kilit ve mühürlerin bütünlüğünü kontrol etmek ve malı zaman
geçirmeksizin kabul etmek, malın teslim alındığını veya makul bir süre
geçtikten sonra malın yerine ulaşmadığını göndericiye bildirmekle yükümlüdür.
II. sınıf nükleer
maddelerin taşınmasında alınması gereken önlemler
Madde 34 – (1) II.
sınıf nükleer maddeler taşınırken nükleer maddelerin taşınmasına yönelik olarak
28, 29, 30, 32 ve 33 üncü maddelerde yer alan hükümlere ek olarak aşağıdaki
önlemler alınır.
a) Nükleer güvenlik
hususları aksini zorlamadıkça II. sınıf nükleer madde bulunduran paketler
kapalı, kilitli ve mühürlü olan araç, kompartıman veya yük konteynerlerinde
taşınır. 2000 kg’dan daha ağır paketler kilitli ve
mühürlü olmak kaydıyla açık araçlarda da taşınabilir. Paket nükleer güvenlik
hususlarına bağlı olarak araca veya yük konteynerine
sabitlenir.
b) Gönderici, taşıma
başlamadan önce paket, araç, kompartıman veya yük konteynerindeki
kilit ve mühürlerin bütünlüğünü ve sağlamlığını garanti altına almak için
kontrol etmekle yükümlüdür.
c) Gönderici, taşıma
sırasındaki sorumlulukları ayrıntılı bir şekilde içeren ve Kurum tarafından
onaylanmış fiziksel koruma planında yer alan yazılı acil durum eylem planını
fiziksel korumadan sorumlu personele vermekle yükümlüdür.
ç) Alıcı, gönderici,
taşıyıcı ve Kurum arasında uygun ve güvenli iletişim koşulları sağlanır.
I. sınıf nükleer
maddelerin taşınmasında alınması gereken önlemler
Madde 35 – (1) I.
sınıf nükleer maddeler taşınırken nükleer maddelerin taşınmasına yönelik olarak
28, 29, 30, 31, 32, 33 ve 34 üncü maddelerde yer alan hükümlere ek olarak
aşağıdaki önlemler alınır.
a) Nükleer madde
hırsızlığını veya sabotajı önlemek üzere eğitilmiş ve uygun şekilde silahlı
olarak donatılmış koruma görevlileri bütün taşımalara eşlik eder. Gerektiğinde
saldırıya karşılık vermek üzere yeterli sayıda, eğitimli ve uygun şekilde
silahlı olarak donatılmış kişilerden oluşan ayrı bir ekip oluşturulur. Koruma
görevlileri paketlerin kilitli olduğu taşıma bölümlerini devamlı ve etkin bir
şekilde özellikle de taşıma aracı hareket halinde değilken izler.
b) Denizyolu ile yapılan
taşıma sadece bu iş için tahsis edilmiş bir taşıma gemisiyle ve taşınan madde
kilitlenmiş ve mühürlenmiş bir konteyner içerisinde
olacak şekilde gerçekleştirilir. Denizyolu ile yapılan taşımaya;
1) Türk kara sularında bir
limandan diğer bir limana intikali esnasında,
2) Türk kara sularına
girişinden itibaren limana intikal edene kadar,
3) Türk limanlarında
yapılacak olan tahmil-tahliye faaliyetleri süresince,
4) Türk kara sularından
çıkana kadar,
Sahil Güvenlik Komutanlığı
tarafından koruma ve refakat görevi icra edilir.
c) Demiryolu ile yapılan
taşıma sadece yük treniyle ve özel olarak tahsis edilmiş bir vagonla yapılır.
Eşlik eden korumalar taşınan yüke en yakın vagonda seyahat eder.
ç) Havayolu ile yapılan
taşıma tek yükü taşınan nükleer madde olan kargo amaçlı hava taşıtlarıyla
yapılır.
d) Karayolu ile yapılan
taşımalarda;
1) Her bir taşıma için
Kurum tarafından onaylanmış, özellikle saldırılara karşı koyacak şekilde
yapılmış ve gerektiğinde aracı hareket ettirilemez hale getirici bir cihazla
donatılmış ve sinyal karıştırma sistemi ile takviye edilmiş araçlar kullanılır.
2) Her bir yük aracında
taşıma sırasında en az bir koruma görevlisi bulunması zorunludur. Ayrıca her
bir yük aracına bir veya daha fazla koruma görevlisi taşıyan en az bir araç
eşlik eder.
3) Eğer taşıma bir günde
tamamlanamayacaksa, aracın Kurum tarafından onaylanmış bir bekleme yerinde
kalabilmesi için gerekli ön hazırlıklar yapılır. Bu tür konaklamalar sırasında
yük aracı kilitli ve koruma altındaki bir binada ya da etrafı çevrili bir yerde
park halinde hareket ettirilemez biçimde tutulur.
4) Yük aracı, ona eşlik
eden araç ya da araçlar ve TKM arasındaki iki yollu iletişimin yanı sıra yük
aracı ve ona eşlik eden araç ya da araçlar arasında da iki yollu iletişim imkanları sağlanır.
ALTINCI BÖLÜM
Denetim, Tatbikatlar ve
Yaptırımlar
Denetim
Madde 36 – (1)
Nükleer tesisler ile nükleer madde bulundurulan, kullanılan ve depolanan yerler
bu Yönetmelik kapsamında Kurum denetimine tabidir.
(2) Denetimlerde Kurum
tarafından onaylanan güncel fiziksel koruma programına uygun fiziksel koruma
sisteminin kurulduğu ve uygulandığı kontrol edilir.
(3) Denetimler gerekli tüm
kayıtlar ve dokümantasyonun gözden geçirilmesini, değerlendirilmesini, gözetim,
izleme ve tetkik faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini, istendiğinde fiili
muayene ve ölçüm yapılmasını veya yaptırılmasını, tesis yönetimi ve
personeliyle görüşülmesini ve fiziksel koruma sistemi ile ilgili diğer
faaliyetleri kapsar.
(4) Kurum yapacağı
denetimleri denetlenenlere önceden bildirmekle yükümlü değildir. Denetimler
resmi tatil günleri de dahil olmak üzere haberli veya
habersiz olarak herhangi bir zamanda yapılabilir.
(5) Kurum denetimler
sonucunda fiziksel koruma uygulamalarında yetersizlikler tespit ettiğinde bir
süre belirleyerek düzeltici faaliyetlerin gerçekleştirilmesini talep eder ve bu
taleplerin yerine getirilip getirilmediğini takip eder. Gerekli düzeltici
faaliyetler verilen süre içerisinde gerçekleştirilmezse Kurum yaptırım uygular.
(6) Nükleer tesis
denetimleri Kurum tarafından hazırlanan bir denetim programına uygun olarak
gerçekleştirilir. Kurum her takvim yılında en az bir kere olmak üzere denetim
gerçekleştirir. Ardışık iki denetimin arası 14 aydan fazla olamaz.
Kurum
denetçilerinin yetkileri
Madde
37 – (1) Kurum denetçileri haberli veya habersiz olarak denetim yapmak,
denetim için ilgili tesislere veya yerlere girmek, faaliyetleri yerinde
denetlemek, gerekli gördükleri kişilerle görüşmek, gerekli gördükleri
hususlarda soruşturma yapmak, idari ve teknik önlemler alınmasını talep etmek,
her türlü belge ve kayıtları istemek, incelemek veya inceletmek, herhangi bir
numuneyi almak, aldırmak, usulüne uygun olarak bertaraf etmek veya ettirmek,
herhangi bir cihazı kullanarak ölçüm, muayene ve test yapmak veya yaptırmak,
verilen yetki çerçevesinde görsel veya yazılı kayıt tutmak ve gerektiğinde
yerel mülki idare amirinden yardım istemek yetkisine sahiptir.
(2) Denetçiler olağanüstü
bir durum tespit ettiklerinde yetkilendirilen kişiden doğrudan önlem talep etme
yetkisine sahiptir.
Denetlenenlerin
yükümlülükleri
Madde
38 – (1) Yetkilendirilen kişi, Kurum denetçilerinin görevlerini serbestçe,
zamanında ve uygun şekilde yerine getirebilmeleri için gerekli tüm kolaylıkları
sağlamakla, gerekli tüm kayıt ve belgeleri sunmakla, gerekli tüm idari
tedbirleri almakla, Kurum denetçileri tarafından kendilerinden talep edilen
hususları yerine getirmekle, önlemleri zamanında ve eksiksiz olarak almakla ve
gerekli düzeltici faaliyetleri gerçekleştirmekle yükümlüdür.
İç denetim
Madde 39 – (1)
Yetkilendirilen kişi, fiziksel koruma programı, prosedürler
ve koruma görevlileri ile kolluk kuvvetlerinin olaylara zamanında karşılık
verme yeteneklerinin tespiti amacıyla fiziksel koruma sistemini her altı ayda
bir denetlemekle, her bir denetim için iç denetim raporu hazırlamakla ve bu
raporları kayıt altında tutmakla yükümlüdür.
(2) Yetkilendirilen kişi,
iç denetim sırasında tesisin fiziksel koruma sisteminde yetersizlikler
bulunduğu veya fiziksel koruma programında belirlenen önlemlerin
uygulanmadığının tespit edilmesi durumunda derhal düzeltici faaliyetler
gerçekleştirmekle yükümlüdür.
(3) Yetkilendirilen kişi,
iç denetim raporları, gerçekleştirilen düzeltici faaliyetler ile alınan
önlemlere ilişkin raporları bir sonraki yılın ocak ayı içerisinde “Çok Gizli”
gizlilik derecesi ile Kuruma sunmakla yükümlüdür.
Tatbikatlar
Madde 40 – (1)
Yetkilendirilen kişi, fiziksel koruma sisteminin güvenilirlik ve etkinliğinin,
uygulanacak prosedürlerin yeterliliğinin ve koruma
görevlileri ile kolluk kuvvetlerinin olaylara zamanında karşılık verme ve görev
paylaşımlarının etkinliğinin ölçülmesi amacıyla yılda en az bir defa tatbikat
gerçekleştirmekle ve tatbikatlarla ilgili sonuç raporlarını “Çok Gizli”
gizlilik derecesi ile Kuruma sunmakla yükümlüdür.
Yaptırımlar
Madde 41 – (1)
Kurum denetçileri tarafından tesisin fiziksel korunmasında uygunsuzluk tespit
edildiği durumlarda Kurumun talep ettiği düzeltici faaliyetler verilen süre
içerisinde gerçekleştirilmezse Kurum, tesisin işletme lisansını veya
yetkilendirilen kişinin yetki belgesini geçici ya da sürekli olarak iptal
edebilir ve tesiste bulunan nükleer maddelere geçici veya sürekli olarak el
koyabilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
Madde 42 – (1) 20/7/1979 tarihli ve 16702 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Özel Nükleer Maddelerin Fiziksel Korunma Önlemleri Yönetmeliği yürürlükten
kaldırılmıştır.
Geçiş dönemi
Geçici Madde 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört ay içerisinde 9 uncu
maddenin birinci fıkrasına uygun olarak TET belirlenir ve Kurum tarafından
yetkilendirilen veya yetkilendirme için başvuran kişilere bildirilir.
(2) Yetkilendirilen
kişiler TET kendilerine bildirildikten itibaren on iki ay içerisinde bu
Yönetmelikte belirtilen tüm hususları içeren güncellenmiş fiziksel koruma
programlarını “Çok Gizli” gizlilik derecesi ile Kurumun onayına sunmakla
yükümlüdür.
Yürürlük
Madde 43 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 44 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Kurum Başkanı yürütür.
Ek-1
TABLO: NÜKLEER MADDELERİN
SINIFLANDIRILMASI
|
Madde |
Biçim |
Nükleer
Maddenin Sınıfı |
||
|
I |
II |
III |
||
|
Plütonyuma |
Işınlanmamış veya az ışınlanmışb |
|
|
|
|
Uranyum-235 |
Işınlanmamış veya az ışınlanmış b %20 veya daha fazla
zenginleştirilmiş uranyum |
|
|
|
|
Işınlanmamış veya az ışınlanmış b %10 veya daha fazla
ve %20 den daha az zenginleştirilmiş uranyum |
- |
|
|
|
|
Işınlanmamış veya az ışınlanmış b Doğal uranyumdan fazla %10 dan az zenginleştirilmiş uranyum |
- |
- |
|
|
|
Uranyum-233 |
Işınlanmamış veya az ışınlanmış b |
|
|
|
|
Işınlanmış Yakıt |
|
|
Tüketilmiş veya doğal
uranyum, toryum veya düşük zenginlikli yakıt (fisil
içeriği %10’dan az) |
|
a) Plütonyum-238
içeriği %80 veya daha az olan plütonyum.
b) Reaktörde ışınlanmamış nükleer
maddeler ile reaktörde ışınlanmış ancak zırhlama
olmaksızın bir metre uzaklıkta 1 Gy/saat (100 rad/saat) değerine eşit veya daha az radyasyon doz hızına
sahip maddeler.
Not: Bu Tablo bu Yönetmelikten bağımsız olarak yorumlanamaz.