KOKU OLUÞTURAN EMÝSYONLARIN KONTROLÜ

HAKKINDA YÖNETMELÝK

 

Bu Yönetmelik, 19 Temmuz 2013  tarih ve 28712 sayýlý Resmî Gazete’de yayýnlanmýþtýr.

 

BÝRÝNCÝ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanýmlar

 

 

Amaç

Madde 1 – (1) Bu Yönetmeliðin amacý, kokuya sebep olan emisyonlarýn kontrolüne ve azaltýlmasýna yönelik idari ve teknik usul ve esaslarý düzenlemektir.

 

Kapsam

Madde 2 – (1) Bu Yönetmelik, 29/4/2009 tarihli ve 27214 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Çevre Kanununca Alýnmasý Gereken Ýzin ve Lisanslar Hakkýndaki Yönetmeliðin Ek-1 ve Ek-2 listesinde yer alan faaliyet ve tesislerin;

a) Çevresel etki deðerlendirilmesi mevzuatý kapsamýnda,

b) Çevre denetim mevzuatý kapsamýnda,

c) Þikâyetin deðerlendirilmesi kapsamýnda,

koku sorunlarýnýn belirlenmesi ve çözümü ile ilgili iþlemleri ve yaptýrýmlarý kapsar.

(2) Bu Yönetmelik, açýk ortam hariç olmak üzere iþ saðlýðý ve güvenliði mevzuatý kapsamýna giren iþyeri iç ortam havasý için uygulanmaz.

 

Dayanak

Madde 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayýlý Çevre Kanununun ek 9 uncu maddesi ile  29/6/2011 tarihli ve 644 sayýlý Çevre ve Þehircilik Bakanlýðýnýn Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararnameye dayanýlarak hazýrlanmýþtýr.

 

Tanýmlar ve kýsaltmalar

Madde 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Alansal veya yaygýn koku kaynaðý: Çoðunlukla alan kaynak tanýmýna giren, boyutlarý belli olan fakat atýk hava debisi belli olmayan, katý atýk bertaraf tesisleri, lagünler, gübre yayýlan alanlar, havalandýrmasý olmayan kompost yýðýnlarý gibi kaynaklarý,

b) Algýlama eþiði: Kokular için algýlama eþiði, bir birey veya bir grup insan için saptanabilen, koku veren maddeye maruz kalanlarýn %50’sinin kokuyu ayýrt edebildiði konsantrasyonu,

c) Bakanlýk: Çevre ve Þehircilik Bakanlýðýný,

ç) Ýþletme: Mevzuata uygun faaliyet göstermesinin saðlanmasýndan iþletmeci ve/veya tesis sahibi sorumlu olmak üzere tesislerin bütününü,

d) Kaçak koku kaynaklarý: Boru flanþlarý, aspiratörsüz havalandýrma delikleri veya vanalar gibi yerlerinin belirlenmesi kolay olmayan, fakat ayný zamanda etrafa emisyon miktarý belli olmayan koku yayan kaynaklarý,

e) Koku: Ýnsanda koku alma duyusunu harekete geçiren ve kokunun algýlanmasýna neden olan uçucu maddelerin yarattýðý etkiyi,

f) Koku adaptasyonu: Sürekli veya kesikli olarak tekrarlanan bir kokuya maruz kalan kiþinin koku alma duyarlýlýðýnýn geçici olarak deðiþmesini,

g) Koku birimi (KB): Bir kokulu madde, standart koþullardaki 1 m3 nötral hava içine buharlaþtýrýlarak karýþtýrýldýðýnda panelin algýlama eþiðindeki fizyolojik tepkisinin, ayný koþullarda bir birimlik referans koku kütlesinin yine 1 m3 nötral hava içine buharlaþtýrýlarak karýþtýrýldýðýnda ortaya çýkan tepkiye eþit olmasý halindeki kokulu madde miktarýný,

ð) Koku debisi (qkoku): Birim zamanda birim alandan yayýlan kokulu madde miktarýný,

h) Koku emisyonu: Noktasal veya alansal bir kaynaktan havaya atýlan veya yayýlan kokulu gazlarý,

ý) Koku eþiði: 1 KB/m3 olarak ifade edilen kokulu maddenin eþik konsantrasyonunu,

i) Kokulu gaz: Kokulu maddeler içeren gazý,

j) Kokulu gaz örneði: Numune hacmi ve numune alma prosedürü, kokulu gazý ve debisini temsil edecek þekilde olan, konsantrasyonu ölçülecek ve deðerlendirme yapýlacak kokulu gazdan usulüne göre alýnan bir hacimsel miktarý,

k) Koku giderme verimi: Alýnan bir koku giderme önleminin sonucu olarak, koku konsantrasyonu veya koku debisinde meydana gelen azalmayý,

l) Koku konsantrasyonu: Standart koþullardaki 1 m3 gaz içinde kaç adet KB bulunduðunu, (KB/m3)

m) Koku seviyesi: Koku konsantrasyonunun logaritmik olarak ifadesini,

n) Koku þiddeti: Koku konsantrasyonuna baðlý olarak koku hücrelerinin uyarýlma þiddetini gösteren ölçüyü,

o) Kokunun hedonik tonu: Kokunun insanlar için hoþ, nahoþ veya nötr olduðu durumu,

ö) Lider panelist: Koku konsantrasyonunun olfaktometre ile ölçülmesi sýrasýnda, farklý oranlarda seyreltilmiþ kokulu gaz örneklerinin panelistlere sunulmasýný idare eden kiþiyi,

p) Mevcut tesis: Bu Yönetmeliðin yayýmlanmasýndan önce kurulmuþ veya Çevresel Etki Deðerlendirmesi mevzuatýna göre kurulmasý uygun bulunan tesisleri,

r) Noktasal koku kaynaðý: Kokulu atýk gazlarý sabit bir kaynaktan, bir havalandýrma kanalý veya bir baca yardýmý ile havaya atan kaynaklarý,

s) Olfaktometre: Kokulu bir gaz numunesinin belirli oranlarda nötral hava ile seyreltilerek koku konsantrasyonunun ölçüldüðü, farklý oranlarda seyreltilmiþ kokulu gaz örneklerinin, ölçüm için kullanýlan panelistlere koklatýlarak koku konsantrasyonunun tayin edildiði cihazý,

þ) Panel: Koku konsantrasyonunun olfaktometre ile ölçülmesi sýrasýnda, farklý oranlarda seyreltilmiþ kokulu gaz örneklerinin sunulduðu, dört panelistten ve bir lider panelistten oluþan panelistler grubunu,

t) Panelist: Koku konsantrasyonunun olfaktometre ile ölçülmesi sýrasýnda, farklý oranlarda seyreltilmiþ kokulu gaz örneklerinin koklatýldýðý denek kiþileri,

u) Referans koku kütlesi: Koku birimi için referans olarak alýnan sertifikalandýrýlmýþ maddenin tanýmlanmýþ bir kütlesini (Referans koku kütlesi için referans olarak alýnan madde 123 mikrogram n-bütanoldur. Bu madde standart koþullardaki 1 m3 nötral hava içine buharlaþtýrýldýðýnda meydana gelen konsantrasyon 0,040 mikromol/mol olur.),

ü) Standart koþullar: 25 santigrat derece (οC) ve 1 atmosfer (atm) basýncý,

v) Tesis: Kokuya sebep olan faaliyet ve/veya emisyon kaynaklarýnýn her birini,

y) Yeni tesis: Mevcut tesisler dýþýndaki tesisleri,

z) Yetkili merci: Bakanlýk ile Bakanlýðýn Çevre Kanununun 12 nci maddesi uyarýnca yetkisini devrettiði kuruluþlarý,

ifade eder.

 

ÝKÝNCÝ BÖLÜM

Görev, Yetki ve Sorumluluklar

 

Görev, yetki ve sorumluluk

Madde 5 – (1) Bu Yönetmeliðin uygulanmasýndan Bakanlýk ile Bakanlýðýn 2872 sayýlý Çevre Kanununun 12 nci maddesi uyarýnca yetkisini devrettiði kuruluþlar sorumludur.

 

Koku oluþturan iþletme/tesisleri kuran ve iþletenlerin yükümlülükleri

Madde 6 – (1) Koku emisyonuna sebep olan faaliyetleri yürütenlerin; bu faaliyetlerin kurulmalarý ve iþletilmeleri sýrasýnda:

a) Ýþletmenin kamuya ve çevreye olan zararlý etkilerinin mevcut en iyi üretim veya arýtým teknikleri uygulanarak azaltmak suretiyle koku oluþumunu önlemesi,

b) Bu Yönetmelik gereði koku önleme tedbirlerini almasý,

c) Þikâyet olmasý halinde, bu Yönetmelik gereði koku önleme tedbir/ek tedbirlerini almasý,

ç) Bu Yönetmelikte belirtilen koku emisyonu sýnýr deðerlerinin aþýlmamasýný saðlamasý,

d) Yetkili merciler tarafýndan istenilmesi halinde; koku emisyonlarýný bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara uygun olarak ölçtürmesi,

zorunludur.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Koku Emisyonu Ýçin Hüküm ve Sýnýr Deðerler

 

Koku emisyonu oluþturan bazý tesisler için hükümler

Madde 7 – (1) Aþaðýda belirtilen tesisler için bu maddede belirtilen esaslara uyulmasý gereklidir.

a) Kesimhaneler:

1) Bu Yönetmeliðin yürürlüðe girmesinden sonra; yeni tesislerin mevcut veya planlanmýþ en yakýn yerleþim alanýna uzaklýðýnýn en az 500 m olmasý gerekir. Eðer yüksek kokulu atýk gaz filtre edilerek koku problemi gideriliyorsa, asgari uzaklýk belirlenen deðerin altýnda olabilir.

2) Koku oluþturabilecek kesimhane yan ürünleri kapalý konteyner veya odalar içinde tutulur, soðuk ortamda depolanýr.

3) Üretim tesislerinden, hayvansal yan ürünlerinin veya artýklarýnýn iþlenerek depolandýðý tesislerden kaynaklanan koku yayan maddeleri içeren atýk gazlar toplanýr ve bir atýk gaz temizleme tesisine gönderilir veya emisyon azaltýmý için eþdeðer tedbirler uygulanýr.

4) Büyükbaþ ve küçükbaþ kesimhanelerinde sývý gübrenin, mevzuatta belirtilen deþarj kriterlerini saðlamasý durumunda, sývý gübrenin depolanmasýna dair hüküm hariç olmak üzere, (b) bendinde belirtilen diðer hususlar yerine getirilir.

b) Kümesler ve ahýrlar:

1) Bu Yönetmeliðin yürürlüðe girmesinden sonra yeni tesislerin yerleþim alanýna olan asgari uzaklýðý, dokuzuncu fýkrada yer alan Asgari Mesafe Eðrisi grafiðinden belirlenen deðerin altýnda olamaz. Þayet yüksek kokulu atýk gaz filtre edilerek koku problemi gideriliyorsa, asgari uzaklýk belirlenen deðerin altýnda olabilir.

2) Tam bir temizlik ve kuruluk saðlanýr.

3) Koku giderme ünitelerine sahip havalandýrma sistemi bulunur.

4) Katý dýþkýlar için sýzdýrmaz bir depolama platformu yapýlýr ve depolamadan kaynaklanarak çevreyi rahatsýz edecek sorunlar giderilir (koku veya sinek gibi).

5) Kümes ve ahýr ile sývý dýþký kanallarý ve konteynerleri arasýnda koku önleyici tedbirler alýnýr.

6) Sývý dýþkýlar, sýzdýrmaz alanlar ve kapalý kanallardan geçirilerek ahýrlarýn dýþýnda kapalý konteynerlerde veya eþdeðer emisyon azaltma tedbirleri alýnmýþ yerlerde depolanýr.

7) Sývý ve katý dýþkýlarýn öncelikle uygun þekilde bertarafý saðlanýr.  Bununla beraber; bertarafý için uygun koþullar saðlanamadýðýnda, kullanýlacak dýþkýnýn depo kapasitesi olarak en az üç aylýk miktar dikkate alýnarak belirlenir. Bu maddelerin deðerlendirilme yerleri ve süreleri ile kompostlama, kurutma veya atýk gaz tesisleri gibi uygun tesislerde iþleme tabi tutulma durumu dikkate alýnarak, yetkili merci tarafýndan artýrýlabilir veya azaltýlabilir.

8) Canlý hayvan kütlesi 0-50 GV arasýnda olan tesisler için asgari mesafe þartý aranmaz.

9) Asgari Mesafe Eðrisi aþaðýdaki þekildedir. Üstteki eðri, kümes hayvanlarý için geçerli olan asgari mesafe eðrisini, alttaki ise büyükbaþ ve küçükbaþ hayvanlar için geçerli olan eðriyi gösterir.

 

http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/yonetmelik/7.5.13184-ek_dosyalar/image011.jpg

10) Büyükbaþ/küçükbaþ hayvanlarý cinsinden, hayvan yeri sayýsýný canlý hayvan kütlesine dönüþtürme faktörleri aþaðýda gösterilmiþtir. Barýndýrma yönteminden büyük ölçüde farklý üretim yöntemleri için ortalama münferit hayvan kütlesi (büyükbaþ/küçükbaþ hayvan cinsinden) münferit olarak tespit edilebilir.

 

Hayvan Cinsi(Büyükbaþ/Küçükbaþ Hayvanlar)

Ortalama Münferit Hayvan Kütlesi

1. Yüklü ya da yüksüz diþi

0,30

2. 10 kg’a kadar yavrulu diþi

0,40

3. Yetiþtirilen yavru (25 kg’a kadar)

0,03

4. Genç diþi (90 kg’a kadar)

0,12

5. Besi hayvanlarý (110 kg’a kadar)

0,13

6. Besi hayvanlarý  (120 kg’a kadar)

0,15

     *1 GV (büyükbaþ/küçük baþ hayvan birimi) = 500 kg canlý hayvan

 

11) Kümes hayvanlarý cinsinden, hayvan yeri sayýsýný canlý hayvan kütlesine dönüþtürme faktörleri aþaðýda belirtilmiþtir.

 

Hayvan Cinsi(Kümes Hayvanlarý)

Ortalama Münferit Hayvan Kütlesi

Yumurtlayan kümes hayvanlarý

0,0034

Genç kümes hayvanlarý (18. Haftaya kadar)

0,0014

35 güne kadar besi piliçleri

0,0015

49 güne kadar besi piliçleri

0,0024

Yetiþtirilen pekin ördekleri(3. Haftaya kadar)

0,0013

Besi pekin ördekleri (7. haftaya kadar)

0,0038

Yetiþtirilen uçan ördek (3. Haftaya kadar)

0,0012

Besi uçan ördeði (10. Haftaya kadar)

0,0050

Yetiþtirilen hindi (6. Haftaya kadar)

0,0022

Besi hindisi, diþi kanatlýlar (16. haftaya kadar)

0,0125

Besi hindisi, erkek kanatlýlar (21. haftaya kadar)

0,0222

 

c) Hayvan yaðlarýnýn eritildiði tesislerde keskin kokulu maddeler;

1) Kokunun oluþabileceði depolama sahalarý da dahil iþleme tesisleri kapalý odalarda tutulur.

2) Ýþleme tesislerinin yaný sýra bu odalarýn da  atýk gazlarý toplanýr.

3) Koku oluþmasý beklenen ham madde ve ara ürünler kapalý konteynerlerde veya odalarda depolanýr ve soðutulur.

4) Koku yayan maddeleri içeren atýk gazlar toplanýr ve bir atýk gaz temizleme tesisine gönderilir veya emisyon azaltýmý için eþdeðer tedbirler uygulanýr.

ç) Et ve balýk ürünlerinin tütsülendiði tesislerde keskin kokulu maddeler;

1) Tütsüleme fýrýnlarýnýn atýk gazlarý toplanýr  ve bir atýk gaz temizleme tesisine gönderilir veya emisyon azaltýmý için eþdeðer tedbirler uygulanýr.

d) Jelatin, post tutkalý, deri tutkalý veya kemik tutkalý üreten tesisler; kesimhane yan ürünü kemikleri, hayvan kýllarý, tüyleri, boynuz, týrnak veya kanlarýndan  hayvan yemi veya gübresi veya teknik yaðlarýn üretildiði tesisler; muamele edilmemiþ hayvan kýllarýnýn depolandýðý veya iþlendiði tesisler; muamele edilmemiþ kemiklerin depolandýðý tesisler ve hayvan cesetlerinin bertaraf edildiði tesisler ile bu tesislerde bertaraf edilmesi için hayvan cesetleri veya hayvan ürünleri parçalarýnýn toplandýðý veya depolandýðý tesislerde keskin kokulu maddeler:

1) Koku oluþmasý