GÜRÜLTÜ
YÖNETMELİĞİ
Bu Yönetmelik, 23 Aralık 2003
tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam,
Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 - Bu
Yönetmeliğin amacı, işçilerin gürültüye maruz kalmaları sonucu sağlık ve
güvenlik yönünden oluşabilecek risklerden, özellikle işitme ile ilgili
risklerden korunmaları için alınması gerekli önlemleri belirlemektir.
Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler
saklı kalmak kaydı ile, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de
uygulanır.
Kapsam
Madde 2 - Bu Yönetmelik 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş
Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerinde uygulanır.
Dayanak
Madde 3 - Bu
Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir.
Tanımlar
Madde 4 - Bu
Yönetmelikte geçen;
a) En yüksek ses basıncı (Ppeak) : “C”-frekans
ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum değerini,
b) Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8
saat) (dB(A) re.20 µPa) : TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı
gibi, sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu
bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalamasını,
c) Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8h)
: TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, günlük gürültü
maruziyet düzeylerinin sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için
zaman ağırlıklı ortalamasını,
d) Bakanlık : Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenlerin
Yükümlülükleri
Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Etkin Değerleri
Madde 5 -
Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri ile ilgili hususlar
aşağıda belirtilmiştir:
a) Bu
Yönetmeliğin uygulanması bakımından, günlük gürültü maruziyet düzeyleri ve en
yüksek ses basıncı yönünden maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin
değerleri, aşağıda verilmiştir;
1)
Maruziyet sınır değerleri : LEX, 8h = 87 dB (A) ve ppeak = 200 µ Pai
2) En
yüksek maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 85 dB (A) ve ppeak = 140 µ Paii
3) En
düşük maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 80 dB (A) ve ppeak = 112 µ Paiii
b)
İşçiyi etkileyen maruziyetin belirlenmesinde, işçinin kullandığı kişisel kulak
koruyucularının koruyucu etkisi de dikkate alınarak maruziyet sınır değer
uygulanacaktır. Maruziyet etkin değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate
alınmayacaktır.
c)
Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık
gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde ve aşağıdaki şartlara
uyulmak kaydı ile maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerlerinin
uygulanmasında günlük maruziyet değerleri yerine haftalık maruziyet değerleri
kullanılabilir:
1)
Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi 87 dB (A)
maruziyet sınır değerini aşmayacaktır.
2) Bu
işlerdeki riskleri en aza indirmek için yeterli önlemler alınmış olacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İşverenlerin
Yükümlülükleri
Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi
Madde 6 -
İşyerlerinde gürültüden kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve
değerlendirilmesinde;
a)
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (c) bendinde
ve 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirirken,
işçilerin maruz kaldığı gürültü düzeyini değerlendirecek ve gerekiyor ise
gürültü ölçümü yapacaktır.
b)
Kullanılan yöntemler ve aygıtlar, mevcut koşullara, özellikle de ölçülecek olan
gürültünün özelliklerine, maruziyet süresine ve çevresel faktörlere uygun
olacaktır.
Bu
yöntemler ve aygıtlar bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesindeki tanımlanan
parametrelerin belirlenmesine ve 5 inci maddesinde belirlenen değerlerin aşılıp
aşılmadığına karar verilebilmesine olanak sağlayacaktır.
c)
Kullanılan gürültü ölçme yöntemi, bir işçinin kişisel maruziyetini gösterecek
şekilde olacaktır.
d)
Yukarıda (a) bendinde belirtilen değerlendirme ve ölçümler İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliğinin 7 nci maddesindeki hükümler dikkate alınarak uzmanlarca
planlanacak ve uygun aralıklarla yapılacaktır.
Gürültü
maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi ve ölçüm sonuçları, daha sonraki
zamanlarda tekrar değerlendirilebilmesi için uygun bir şekilde saklanacaktır.
e)
Ölçüm sonuçları değerlendirilirken, ölçme uygulamalarına bağlı olan ölçüm
hataları dikkate alınacaktır.
f)
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (c) bendi
gereğince yapacağı risk değerlendirmesinde aşağıda belirtilen hususlara özel
önem verecektir:
1)
Darbeli gürültüye maruziyet de dahil maruziyetin düzeyine, türü ve süresine,
2) Bu
Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerlerine ve
maruziyet etkin değerlerine,
3)
Özellikle hassas risk gruplarına dahil işçilerin sağlık ve güvenliklerine olan
etkilerine,
4)
Teknik olarak mümkünse, gürültü ile işe bağlı ototoksik maddelerin
etkileşimlerine veya gürültü ile titreşim arasındaki etkileşimlerin işçinin
sağlık ve güvenliğine olan etkisine,
5)
Kaza riskini azaltmak için kullanılan ve işçiler tarafından algılanması gereken
uyarı sinyalleri ve diğer sesler ile gürültünün etkileşmesinin işçilerin sağlık
ve güvenlikleri yönünden dolaylı etkisine,
6) İş
ekipmanlarının gürültü emisyonları hakkında ilgili mevzuat uyarınca
imalatçılardan sağlanan bilgilere,
7)
Gürültü emisyonu daha az olan alternatif bir iş ekipmanının bulunup
bulunmadığına,
8)
Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri
dışında da devam edip etmediğine,
9)
Sağlık gözetiminden elde edilen ve mümkünse en son yayınlanmış olanları da
içeren tüm bilgilere,
10)
Yeterli korumayı sağlayabilecek kulak koruyucularının bulunup bulunmadığına.
g)
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 9 uncu maddesinin (a) bendinin
(1) numaralı alt bendi uyarınca, risk değerlendirmesini yaptırmış olacak ve
aynı Yönetmeliğin 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerine uygun olarak hangi önlemlerin
alınması gerektiğini tanımlayacaktır. Risk değerlendirmesi ile ilgili,
yürürlükteki mevzuata uygun olarak kayıt tutulacak ve saklanacaktır. Risk
değerlendirmesi, düzenli olarak ve önemli bir değişiklik olduğunda veya sağlık
gözetimi sonuçlarının gerektirdiğinde yeniden yapılacaktır.
Maruziyetin Önlenmesi veya Azaltılması
Madde 7 - Gürültüden kaynaklanan maruziyetin önlenmesi veya
azaltılması için;
a)
Teknik gelişmelere uygun önlemler alınarak gürültüye maruziyetten kaynaklanan
riskler kaynağında yok edilecek veya en aza indirilecektir.
Gürültüden
kaynaklanan risklerin azaltılmasında, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6
ncı maddesinin (b) bendinde belirtilen genel prensiplere uyulacak ve özellikle;
1)
Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma yöntemleri seçmek,
2)
Yapılan işi göz önünde bulundurarak, mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan
uygun iş ekipmanını seçmek,
3)
İşyerinin ve çalışılan yerlerin tasarımı ve düzenlenmesi,
4)
İşçilere, iş ekipmanını gürültüye en az maruz kalacakları doğru ve güvenli bir
şekilde kullanmaları için, gerekli bilgiyi ve eğitimi vermek,
5)
Gürültüyü teknik yollarla azaltmak için;
-
Hava yoluyla yayılan gürültüyü, perdeleme, kapatma, gürültü emici örtülerle ve
benzeri yöntemlerle azaltmak,
-
Yapıdan kaynaklanan gürültüyü, yalıtım ve benzeri yöntemlerle azaltmak,
6)
İşyeri, çalışma sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının
uygulanması,
7)
Gürültüyü azaltacak bir iş organizasyonu ile;
-
Maruziyet süresini ve gürültü düzeyini sınırlamak,
-
Yeterli dinlenme araları verilerek çalışma sürelerinin düzenlenmesi,
gibi
önlemler alınacaktır.
b) Bu
Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre yapılan risk değerlendirmesinde, en yüksek
maruziyet etkin değerlerinin aşıldığının tespiti halinde, işveren, özellikle
yukarıda (a) bendinde belirtilen önlemleri de dikkate alarak, gürültüye
maruziyeti azaltmak için teknik ve/veya organizasyona yönelik bir önlem
programı oluşturacak ve uygulayacaktır.
c) Bu
Yönetmeliğin 5 inci maddesi uyarınca yapılan risk değerlendirmesine göre,
işçilerin en yüksek maruziyet etkin değerlerini aşan gürültüye maruz
kalabileceği çalışma yerleri uygun şekilde işaretlenecektir. Ayrıca, bu
alanların sınırları belirlenecek ve teknik olarak mümkün ise, bu alanlara
girişler kontrollü olacaktır.
d)
İşçilerin dinlenmesi için ayrılan yerlerdeki gürültü düzeyi, bu yerlerin
kullanım amacına uygun olacaktır.
e)
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 15 inci maddesi uyarınca
kadınlar, çocuklar, yaşlılar, özürlüler gibi hassas risk gruplarının korunması
için gerekli önlemleri alacaktır.
Kişisel Korunma
Madde 8 -
Gürültüye maruziyetten kaynaklanan riskler başka yollarla önlenemiyor ise;
a) İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin (b) bendine ve Kişisel
Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik hükümlerine
uygun olarak ve aşağıda belirtilen koşullarda, işçilere, kişiye tam olarak uyan
kulak koruyucuları verilecek ve bu koruyucular işçiler tarafından
kullanılacaktır:
1)
Gürültü maruziyeti en düşük maruziyet etkin değerleri aştığında, işveren kulak
koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde bulunduracaktır,
2)
Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değerlerine ulaştığında ya da bu
değerleri aştığında, kulak koruyucuları kullanılacaktır,
3)
Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza
indirecek bir biçimde seçilecektir.
b)
İşveren kulak koruyucularının kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı
gösterecek ve alınan önlemlerin etkililiğini denetlemekten sorumlu olacaktır.
Maruziyetin Sınırlanması
Madde 9 -
İşçinin maruziyeti, hiçbir koşulda bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin (b)
bendinde belirtildiği şekilde maruziyet sınır değerlerini aşmayacaktır.
Bu Yönetmelikte belirtilen tüm önlemlerin alınmasına
rağmen, maruziyet sınır değerlerinin aşıldığının tespit edildiği durumlarda,
işveren;
a)
Maruziyeti, maruziyet sınır değerlerinin altına indirmek üzere gerekli olanı
derhal yapacak,
b)
Maruziyet sınır değerlerinin aşılması nedenlerini belirleyecek ve
c)
Bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik tedbirleri
alacaktır.
İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi
Madde 10 -
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 10 uncu ve 12 nci maddelerinde
belirtilen hususlarla birlikte, işyerinde en düşük maruziyet etkin değerindeki
veya üzerindeki gürültüye maruz kalan işçilerin ve/veya temsilcilerinin gürültü
maruziyeti ile ilgili olarak ve özellikle de aşağıdaki konularda
bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlayacaktır:
a)
Gürültüye maruziyetten kaynaklanan riskler,
b)
Gürültüden kaynaklanan riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla bu
Yönetmelik hükümlerini uygulamak için alınan önlemler ve bu önlemlerin
uygulanacağı koşullar,
c) Bu
Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerleri ve
maruziyet etkin değerleri,
d) Bu
Yönetmeliğin 6 ncı maddesine uygun olarak yapılan değerlendirme ve gürültü
ölçümünün sonuçları ve bunların önemi ve potansiyel riskler,
e)
Kulak koruyucularının doğru kullanılması,
f)
İşitme kaybı belirtilerinin niçin ve nasıl tespit edileceği ve bildirileceği,
g) Bu
Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre, işçilerin hangi şartlarda sağlık gözetimine
tabi tutulacağı ve sağlık gözetiminin amacı,
h)
Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları.
İşçilere Danışılma ve Katılımın Sağlanması
Madde 11 - İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 11 inci maddesine uygun olarak işçilere
ve/veya temsilcilerine bu Yönetmeliğin kapsadığı konular ile özellikle
aşağıdaki konularda danışılacak ve katılımları sağlanacaktır:
a) Bu
Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtildiği şekilde risklerin
değerlendirilmesinde ve alınacak önlemlerin tanımlanmasında,
b) Bu
Yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen, gürültüden kaynaklanan risklerin
ortadan kaldırılmasını veya azaltılmasını amaçlayan önlemlerin alınmasında,
c) Bu
Yönetmeliğin 8 inci maddesinin (a) bendinin 3 numaralı alt bendinde
belirtildiği şekilde kulak koruyucularının seçilmesinde.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Çeşitli
Hükümler
Sağlık Gözetimi
Madde 12 - İşçiler aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurularak
sağlık gözetimine tabi tutulacaktır:
a) Bu
Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (a) bendi gereğince yapılan risk değerlendirmesi
sonucunda sağlık riski olduğunun anlaşılması halinde işçiler uygun sağlık
gözetimine tabi tutulacaktır.
b) En
yüksek maruziyet etkin değerlerini aşan gürültüye maruz kalan bir işçi, bir
hekim veya hekimin sorumluluğu altındaki uzman bir başka kişi tarafından işitme
testi yapılmasını isteme hakkına sahiptir. Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde
hükme bağlanan değerlendirme ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu
gösterdiği yerlerde, en düşük maruziyet etkin değerlerini aşan gürültüye maruz
kalan işçiler için de işitme testleri yapılacaktır. Bu testlerin amacı
gürültüye bağlı olan herhangi bir işitme kaybında erken tanı koymak ve işitme
işlevini koruma altına almaktır.
c)
Yukarıda (a) ve (b) bentlerine uygun olarak yapılan sağlık gözetimi ile ilgili
olarak her işçinin kişisel sağlık kaydı tutulacak ve güncelleştirilecektir.
Sağlık kayıtları, sağlık gözetiminin bir özetini içerecektir. Bu kayıtlar
gizlilik esasına uygun olarak ve gerektiğinde incelenebilecek şekilde saklanacaktır.
Bu
kayıtların kopyaları, yetkili makamların istemesi halinde verilecektir. Her
işçi, istediğinde kendisiyle ilgili kayıtlara ulaşabilecektir.
d)
İşitme ile ilgili sağlık gözetimi sonucunda, işçide işitme kaybı saptandığında,
işitme kaybının gürültü maruziyetine bağlı olup olmadığını bir hekim veya
hekimin uygun gördüğü bir uzman değerlendirecektir. İşitme kaybı gürültüye
bağlı ise;
1)
İşçi, hekim veya uygun nitelikli diğer bir kişi tarafından, kendisi ile ilgili
sonuçlar hakkında bilgilendirilecektir.
2)
İşveren;
i)
Yönetmeliğin 6 ncı maddesi uyarınca yapılan risk değerlendirmesini gözden
geçirecektir.
ii)
Riskleri önlemek veya azaltmak için Yönetmeliğin 7 nci ve 8 inci maddeleri
uyarınca alınan önlemleri gözden geçirecektir.
iii)
Riskleri önlemek veya azaltmak için Yönetmeliğin 7 nci ve 8 inci maddeleri
uyarınca gerekli görülen ve işçinin gürültüye maruz kalmayacağı başka bir işte
görevlendirilmesinin de aralarında olduğu önlemleri uygularken, iş sağlığı
uzmanları veya diğer uygun vasıflı kişilerin veya yetkili makamın önerilerini
dikkate alacaktır.
iv)
Benzer biçimde maruz kalan işçilerin sağlık durumunun gözden geçirilmesi için
de düzenli bir sağlık gözetimi uygulayacaktır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Son Hükümler
İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı
Madde 13 - Bu
Yönetmelik, 6/2/2003 tarihli ve 2003/10/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve
Konseyi Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır.
Yürürlük
Madde 14 - Bu
Yönetmelik yayımı tarihinden 3 (üç) yıl sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 15 - Bu
Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
—————————————————
i 140 dB (C) ile ilgili olarak 20 µPa
ii 137 dB (C) ile ilgili olarak 20 µPa.
iii 135 dB (C) ile ilgili olarak 20 µPa.