GENETİK YAPISI DEĞİŞTİRİLMİŞ
ORGANİZMALAR
VE ÜRÜNLERİNE DAİR YÖNETMELİK
Bu Yönetmelik, 13 Ağustos 2010 tarih ve 27671
sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, bilimsel ve teknolojik
gelişmeler çerçevesinde, modern biyoteknoloji
kullanılarak elde edilen genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve
ürünlerinden kaynaklanabilecek risklerin engellenmesi, insan, hayvan ve bitki
sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması için;
a) Gıda ve yem amaçlı genetik yapısı değiştirilmiş organizma ve
ürünleri ile ilgili başvuru, değerlendirme, karar, ithalat, işleme, ihracat,
etiketleme, izleme, piyasaya sürme, denetim ve kontrole,
b) Genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ile ilgili
araştırma, geliştirme ve deneysel amaçlarla yapılacak faaliyetlerin, harici
çevre ile temasını önleyecek şekilde, kontrollü şartlar altında,
sınırlandırılmış belirli bir alanda denemelerinin yapılmasına,
c) Genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizmalar ve ürünleri
ile ilgili araştırma, geliştirme, başvuru, değerlendirme, karar, ithalat,
ihracat, işleme, etiketleme, piyasaya sürme, izleme, denetim, kontrol ve kapalı
alan faaliyetlerine
dair usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 – (1) Bu Yönetmelik;
a) Gıda ve yem amaçlı genetik yapısı değiştirilmiş organizma ve
ürünleri ile ilgili başvuru, değerlendirme, karar, işleme, ambalajlama,
etiketleme, muhafaza, depolama, taşıma, piyasaya sürme, ithalat, ihracat,
transit geçiş, izleme, denetim ve kontrole,
b) İthal edilecek veya yurt içinde geliştirilen GDO ve
ürünlerinin araştırma, geliştirme ve kontrollü şartlar altında deneme
çalışmalarına,
c) GDM’ler ile ilgili başvuru,
değerlendirme, karar, ithalat, ihracat, işleme, etiketleme, piyasaya sürme,
izleme, denetim ve kontrol faaliyetleri ile kapalı alan faaliyetlerinin
yürütüleceği laboratuvar, tesis gibi kapalı alan
koşullarına
dair hükümleri kapsar.
Dayanak
Madde 3 – (1) Bu Yönetmelik; 18/3/2010
tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanununa
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Açık alan: Tüm toprak
ve su habitatlarını,
b) Araştırma enstitüsü: Bakanlıklara bağlı olarak araştırma ve
geliştirme faaliyeti yürüten enstitüleri,
c) Araştırmaya yetkili kuruluş: Araştırma enstitülerini,
Bakanlıkların araştırma yapmakla görevlendirilmiş kuruluşlarını, üniversitelere
ve TÜBİTAK’a bağlı araştırma yapan kuruluşlar ile Bakanlıkça yetkilendirilmiş
özel sektör araştırma kuruluşlarını,
ç) Ayırt edici kimlik: Her bir GDO için taşıdığı her bir genin
kodunu da içeren nümerik ve alfa nümerik bir kodlama sistemini,
d) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri
Bakanlığını,
e) Basitleştirilmiş işlem: GDO ve ürünlerinden
kaynaklanabilecek herhangi bir riskin olmadığı, insan, hayvan ve bitki sağlığı
ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararın bulunmadığı yönünde
mevcut bilgiye ve daha önce yapılmış olan risk değerlendirmesine dayanan
basitleştirilmiş karar alma sürecini,
f) Başvuru sahibi: İlk ithalattan önce başvuruyu yapan gen
sahibi veya ithalatçıyı,
g) Biyogüvenlik: İnsan, hayvan ve
bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği korumak için GDO ve ürünleri
ile ilgili faaliyetlerin güvenli bir şekilde yapılmasını,
ğ) Biyogüvenlik bilgi değişim
mekanizması: GDO ve ürünleri ile ilgili bilimsel, teknik ve uygulamaya ilişkin
bilgi ve belgelerin ulusal ve uluslararası seviyede alışverişinin
kolaylaştırılması ile kamuoyunun bilgilendirilmesi ve karar sürecine katılımı
amacıyla oluşturulacak bilgi alışverişi sistemini,
h) Çevresel risk değerlendirme: GDO ve
ürünlerinin, deneysel amaçlı serbest bırakılmaları, kapalı kullanım veya
piyasaya sürülmelerinin neden olabileceği, doğrudan veya dolaylı, derhal veya
gecikmeli fark etmeksizin çevre üzerinde sebep olabileceği risklerin, Ek II ve
Ek III’te istenenler ile ilave olarak Kurul
tarafından istenebilecek bilgi ve belgelere göre risk değerlendirmesi
kapsamında yürütülen değerlendirmeyi,
ı) Değerlendirme: GDO’larla ilgili
her bir başvuru için karar oluşturmada dikkate alınmak üzere, bilimsel esaslara
göre Komiteler tarafından yapılacak risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik
değerlendirme ile ihtiyaç hâlinde etik değerlendirme ve Kurulca istenecek diğer
değerlendirmeleri,
i) Deneme: GDO’ların sahip olduğu
ileri sürülen özelliklerin ve bunların çevre üzerine olası etkilerinin
kontrollü şartlarda test edilmesi için yapılan çalışmayı,
j) Deneysel amaçlı serbest bırakma: GDO ile ilgili deneysel
amaçlarla yapılacak faaliyetlerin, harici çevre ile temasını önleyecek şekilde,
kontrollü şartlar altında, sınırlandırılmış belirli bir alanda yürütülmesini,
k) Eşik değer: Onaylanmış genler için, Kurulun görüşleri
doğrultusunda Bakanlıkça belirlenen, ürünün GDO’lu
olarak etiketlenmesini gerektiren alt limiti,
l) Etik değerlendirme: GDO ve ürünlerinin çevreye serbest
bırakılması ve kullanılmasının tüketiciler, kullanıcılar ve çiftçilerin etik
değerleri üzerinde muhtemel etkilerini ve sonuçlarını belirlemek üzere yapılan
değerlendirmeyi,
m) GDO ve ürünleri: GDO, GDM, kısmen veya tamamen GDO’lardan elde edilen, GDO içeren veya GDO’lardan
oluşan ürünleri,
n) GDO’lardan elde edilen ürünler:
Kısmen veya tamamen GDO’lardan elde edilmekle
birlikte GDO içermeyen veya GDO’dan oluşmayan
ürünleri,
o) GDO’suz eşdeğer ürün: Genetik
değiştirme teknolojisi uygulanmamış ve hiçbir şekilde GDO içermeyen eşdeğer
gıda veya yemi,
ö) Genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizma (GDM): Genetik
yapısı doğal rekombinasyonlar dışında kalan yol veya
süreçlerle değiştirilmiş olan mikroorganizmaları,
p) Genetik yapısı değiştirilmiş organizma (GDO): Modern biyoteknolojik yöntemler kullanılmak suretiyle gen
aktarılarak elde edilmiş, insan dışındaki bitki, hayvan ve mikroorganizma dâhil
canlı organizmayı,
r) İhracat: Bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük
mevzuatına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere
çıkarılmasını veyahut Dış Ticaret Müsteşarlığınca ihracat olarak kabul edilecek
sair çıkış ve işlemleri,
s) İlgililer: GDO ve ürünleri ile ilgili olarak araştırma,
geliştirme, işleme, piyasaya sürme, izleme, kullanma, ithalat, ihracat, nakil,
taşıma, saklama, paketleme, etiketleme, depolama gibi faaliyetlerde
bulunanları,
ş) İşleme: GDO ve ürünlerinin, gıda ve yem amaçlı
kullanılmasını sağlamak için yapılan ve ürünün ilk hâlini önemli ölçüde
değiştiren herhangi bir faaliyeti,
t) İthalat: Yurt dışında üretilmiş malların bedelli veya
bedelsiz alınarak serbest dolaşıma giriş rejimi prosedürlerine
tabi tutulması,
u) İzin: Araştırmaya yetkili kuruluşlarca araştırma ve
geliştirme amaçlı ithal edilecek GDO ve ürünleri için Bakanlık tarafından
verilen ithal müsaadesini,
ü) İzleme: GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek herhangi bir
riskin olmadığı ve insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe
herhangi bir zararının bulunmadığı tespit edilmiş, piyasaya sürülen bir GDO ve
ürününün işleme ve dağıtım zinciri boyunca her aşamada takibi ve her türlü
gözlem, kontrol ve denetimi,
v) İzlenebilirlik: GDO ve ürünlerinin üretim ve dağıtım zinciri
boyunca her aşamada geriye dönük takibini, belirlenmesini ve tanımlanmasını,
y) Kanun: 18/3/2010 tarihli ve 5977
sayılı Biyogüvenlik Kanununu,
z) Kapalı alan: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve
biyolojik çeşitlilik üzerinde genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizmalardan
veya ürünlerinden kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin biyolojik, kimyasal ve
fiziksel engellerle tamamen önlendiği kontrollü laboratuvarlar
ve üretim tesislerini,
aa) Kapalı alanda kullanım: İnsan,
hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerinde genetik
yapısı değiştirilmiş mikroorganizmalardan veya ürünlerinden kaynaklanabilecek
olumsuz etkilerin biyolojik, kimyasal ve fiziksel engellerle tamamen önlenerek
kontrol edilen laboratuvar ve tesislerdeki araştırma,
geliştirme, eğitim ve üretim faaliyetlerini,
bb) Karar: GDO veya ürünlerine
ilişkin yapılan bir başvuru hakkında bilimsel esaslara göre yapılan risk
değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme
sonuçlarına göre Kurul tarafından verilen kararı,
cc) Kaza: GDO ve ürünleri kullanım ve
nakilleri sırasında
çevre ve insan sağlığı üzerinde uzun veya kısa vadede zarara neden olacak
şekilde istenmeyen kaçış süreçlerini,
çç) Komite: Bilimsel
değerlendirmeleri yapmak üzere Kurul tarafından oluşturulan komiteleri,
dd) Kurul: Biyogüvenlik
Kurulunu,
ee) Mikroorganizma (MO): Çoğalma ve
genetik materyal aktarabilme yeteneğine sahip, virüsler, viroidler,
kültürü yapılan bitki ve hayvan hücrelerinin de dâhil olduğu hücresel veya
hücresel olmayan mikrobiyolojik yapıları,
ff) Muamele: İnsan, hayvan ve bitki
sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğin korunması için alınacak tedbirler
göz önünde bulundurularak ambalajlama, paketleme, etiketleme, nakil ve depolama
gibi GDO üzerinde gerçekleştirilen herhangi bir işlemi,
gg) Onay: GDO veya ürünlerine ilişkin
yapılan bir başvuru hakkında bilimsel esaslara göre yapılan risk
değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme ile
gerekli hâllerde yapılacak etik değerlendirme sonuçlarına göre Kurul tarafından
verilen olumlu kararı,
ğğ) Piyasaya sürme: Bu Yönetmelik
kapsamındaki her türlü ürünün bedelli veya bedelsiz olarak piyasaya arzını,
hh) Risk değerlendirme: GDO ve
ürünlerinin, genetik değişiklikten dolayı, insan, hayvan ve bitki sağlığı,
biyolojik çeşitlilik ve çevre üzerinde sebep olabileceği risklerin ve risk
kaynağının test, analiz, deneme gibi bilimsel yöntemlerle tanımlanması,
niteliklerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve risk unsurlarının
belirlenmesini kapsayan dört aşamalı süreci,
ıı) Risk iletişimi: Risk analizi
sürecinde risk değerlendiricileri, risk yöneticileri ve diğer ilgili
tarafların, tehlike, risk, riskle ilgili faktörler ve riskin algılanmasına
ilişkin bilgi ve görüşler ile risk değerlendirmesi bulguları ve risk yönetimi
kararlarının açıklamalarını da kapsayan bilgi ve düşüncelerin paylaşımını,
ii) Risk yönetimi: GDO ve
ürünlerinin, risk değerlendirmesi ve yasal faktörler göz önünde tutularak
ilgili taraflarla istişare ile izin verilen amaç ve kurallar dâhilinde
kullanılmasını ve muamelesini sağlamak amacıyla alınan önlemleri, uygun
olabilecek kontrol önlemlerine ilişkin alternatiflerin değerlendirilmesi,
tercih edilmesi ve uygulanması sürecini,
jj) Sosyo-ekonomik
değerlendirme: Başvuru hakkında karar verilmeden önce değerlendirilmek üzere, GDO
ve ürünlerinin çevreye serbest bırakılması ve kullanılması sürecinde biyolojik
çeşitlilik ve kullanıcıları ile çiftçiler üzerindeki etkilerinden kaynaklanacak
sosyo-ekonomik bedelleri belirlemek üzere bilimsel
esaslara dayanarak yapılan tüm çalışmaları,
kk) TAGEM: Tarımsal Araştırmalar
Genel Müdürlüğünü,
ll) Transit Geçiş: Serbest dolaşımda
bulunmayan ürünlerin Türkiye Gümrük Bölgesi üzerinden geçerek yabancı bir
ülkeden yabancı bir ülkeye, yabancı bir ülkeden Türkiye’ye, Türkiye’den yabancı
bir ülkeye, bir iç gümrükten diğer bir iç gümrüğe sevkini,
mm) TÜBİTAK: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunu
nn) (Ek fıkra: 29.05.2014 - 29014) GDO Bulaşanı: Genetik modifikasyon teknolojisi uygulanan veya uygulanmayan bir üründe, birincil üretim aşaması dahil üretim, imalat, işleme, hazırlama, işleme tabi tutma, ambalajlama, paketleme, nakliye veya muhafaza sırasında ya da çevresel faktörler ile teknik olarak engellenemeyen, önlenemeyen veya tesadüfi olarak bulaşan GDO’ ları,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler ve
Yasaklar
Genel
hükümler
Madde 5 – (1) Bakanlık; insan,
hayvan, bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla
bu Yönetmelik kapsamına giren ürünler hakkında tamamen veya kısmen toplatma,
mülkiyetin kamuya geçirilmesi, ürünün mahrecine iadesi, faaliyetin geçici
olarak durdurulması, ürünün imhası, piyasaya arzı, ticareti ve işlenmesinin
yasaklanması gibi ihtiyati tedbirler dâhil her türlü tedbiri almaya ve
düzenlemeyi yapmaya yetkilidir.
(2) Başvurular, başvuru dokümanları, bilimsel değerlendirme
raporları ve kararlar biyogüvenlik bilgi değişim
mekanizması aracılığıyla kamuoyuna duyurulur.
(3) Araştırma ve geliştirme amacıyla ithal edilmek istenen GDO
ve ürünleri dışında bu Yönetmelik kapsamındaki ürünler için gümrük idarelerince
GDO'ya ilişkin ek bir belge aranmaz.
(4) GDO ve ürünlerinin araştırmaya yetkili kuruluşlarda
sağlanması gereken standart ve koşullar ile izleme, denetim ve kontrol amaçlı
analizleri yapacak laboratuvarlarda aranacak koşullar
Kurul tarafından belirlenir.
Yasaklar
Madde 6 – (1) Bu Yönetmelik kapsamına giren ürünler ile ilgili
olarak;
a) GDO ve ürünlerinin onay alınmaksızın piyasaya sürülmesi,
b) GDO ve ürünlerinin, Kurul kararlarına aykırı olarak
kullanılması veya kullandırılması,
c) Genetiği değiştirilmiş bitki ve hayvanların üretimi,
ç) GDO ve ürünlerinin Kurul tarafından piyasaya sürme kapsamında
belirlenen amaç ve alan dışında kullanımı,
d) GDO ve ürünlerinin bebek mamaları ve bebek formülleri, devam
mamaları ve devam formülleri ile bebek ve küçük çocuk ek besinlerinde
kullanılması
yasaktır.
e) (Ek fıkra: 22.02.2012 - 28212) GDO ve ürünlerinin, insan ve hayvanların tedavisinde kullanılan antibiyotiklere direnç genleri içermesi halinde, bu ürünlerdeki direnç genlerine yönelik bilimsel araştırma sonuçlarının insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe zararlı olmadığı Risk Değerlendirme Komitesi raporu ve Kurul kararı ile tespit edilmedikçe bu ürünlerin ithal edilmesi ve piyasaya sürülmesi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Araştırma ve Geliştirme
Araştırma ve geliştirme
Madde 7 – (1) Yurt içinde yapılacak GDO ile ilgili araştırma ve
geliştirme çalışmaları için başvuru şartı aranmaz. Ancak araştırma ve
geliştirme amaçlı yapılacak faaliyetin konusu ve sonucu hakkında Bakanlığa
bilgi verilmesi zorunludur.
(2)
Araştırma, geliştirme ve eğitim amaçlı ithal edilecek GDO ve ürünleri için
Bakanlıktan izin alınır.
a) İzin için Ek-1’deki başvuru formu ile TAGEM’e
müracaat edilir.
b) TAGEM izin işlemlerini on beş gün içinde tamamlar ve ithalat
işlemlerini tamamlanması için izin belgesini gümrük idaresine sunulmak üzere
ilgilisine verir. İthalat işlemleri, alınan izinde belirtilen şartlara uygun
olarak gerçekleştirilir.
c) İthal edilecek materyalin miktarı TAGEM tarafından
belirlenir.
ç) İthalatına izin verilen GDO ve ürünleriyle ilgili yurt
içinde yürütülen araştırma ve geliştirme faaliyetinin tamamlanmasını takip eden
üç ay içinde sonuçtan Bakanlığa bilgi verilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Başvuru, Deneysel Amaçlı
Serbest Bırakma, GDM’nin Kapalı Alanda
Kullanımı,
Değerlendirme ve
Karar, Basitleştirilmiş İşlem ve Gizli Bilgi
Başvuru
Madde 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan GDO ve ürünlerinin ilk
ithalatından önce, içerdiği her bir GDO için gen sahibi veya ithalatçı, yurt
içinde geliştirilen GDO ve ürünü için ise GDO’yu
geliştiren veya gen sahibi gerçek ve tüzel kişiler tarafından TAGEM’e başvuru yapılır. Başvurularda, başvurunun içeriğine
ilişkin bilgiler ile GDO’nun ne amaçla kullanılacağı
belirtilir. GDO için birden fazla amaçla kullanım başvurusu yapılabilir. Birden
fazla amaçla kullanım için başvuru yapıldığında, her bir amaç için ayrı başvuru
yapılmış sayılır.
(2) Piyasaya sürülmek üzere yapılacak başvurularda;
a) Ayırt edici kimlik bilgileri,
b) Kullanım amacı ve kısıtlamalarla ilgili talep ve bu talebi
destekleyen bilgi ve belgeler,
c) GDO
ve ürünlerinin geliştirildiği ülkede kullanım ve üretim
koşullarını açıklayan bilgi ve belgeler,
ç) Risk yönetimi ile ilgili bilgi ve belgeler,
d) Başvuru yapılan GDO ve ürünlerinin taşıma, muhafaza ve nakil
koşulları,
e) GDO ve ürünlerinin geliştirildiği ülkede çevreye serbest
bırakılmasına, tüketim amacıyla piyasaya sürülmesine izin verildiğine, verilen
iznin devam ettiğine, üretimine ve tüketimine devam edildiğine ve Bakanlıkça
belirlenen süreyle
piyasada yer aldığına dair talep edilen belge,
f) Başvurulacak organizmanın özelliğine göre EK-2
III A ve III B kısımları veya EK-3 II Ç ve II D kısımlarında belirtilen
bilgiler hariç,
g) Kurul tarafından ilan edilecek diğer bilgi ve belgeler,
sunulur.
(3) Yurt içinde geliştirilen GDO ve ürünlerinin başvurusu için
ikinci fıkranın (c) ve (e) bentleri dışındaki diğer bilgi ve belgeler sunulur.
(4) Alınan başvurular TAGEM tarafından Kurula iletilir.
(5) Kurul, başvuruyu en geç doksan gün içerisinde değerlendirerek
sonucunu TAGEM’e gönderir. TAGEM başvurudan itibaren
on beş gün içerisinde başvuru sahibine sonucu bildirir. Ek bilgi ve belge
temini için geçen süre, doksan günlük sürenin hesaplanmasında dikkate alınmaz.
(6) Kurul, yapılan başvuruları biyogüvenlik
bilgi değişim mekanizması aracılığıyla duyurur.
(7) Kurul, gerek gördüğü durumlarda başvuruya ait ek bilgi ve
belgeler isteyebilir.
(8) Kurul tarafından başvuru ile ilgili ilave bilgi ve belge
istenmesi hâlinde bilgi ve belgelerin Kurul tarafından belirlenen süre içinde
temin edilmemesi durumunda işlem sonlandırılır ve dosya başvuru sahibine iade
edilir.
(9) Başvurular GDO ve ürünlerinin;
a) İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik
çeşitliliği tehdit etmesi,
b) Üretici ve tüketicinin tercih hakkının ortadan kaldırılması,
c) Çevrenin ekolojik dengesinin ve
ekosistemin bozulmasına neden olması,
ç) GDO ve ürünlerinin çevreye yayılma riskinin olması,
d) Biyolojik çeşitliliğin devamlılığını tehlikeye düşürmesi,
e) Başvuru sahibinin biyogüvenliğin
sağlanmasına yönelik tedbirleri uygulamak için yeterli teknik donanıma sahip
olmadığının anlaşıldığı,
durumlarda reddedilir.
(10) Başvuruların değerlendirme işlemleri ile ilgili masraflar
başvuru sahibi tarafından Bakanlıkça belirlenen hesaba yatırılır.
Deneysel amaçlı serbest
bırakma
Madde 9 – (1) Deneysel amaçlı serbest bırakma başvurusu için 8
inci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç), (d), (e) ve (g) bentlerinde
belirtilenlere ilave olarak,
a) Bitkiler dışındaki
genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar için EK-2’deki,
b) Genetik yapısı değiştirilmiş bitkiler için EK-3’teki
bilgiler sunulur.
(2) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamında yürütülecek açık
alan, sera ve laboratuvar koşulları ve çalışmalar
süresince alınacak tedbirler ile uyulacak kurallar Kurul tarafından belirlenir.
(3) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamında ithal edilecek
GDO ve ürünleri ile yapılacak denemeler sonucu elde edilecek GDO ve ürünleri
ticarete konu edilemez.
(4) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamındaki denemeler
Bakanlık tarafından görevlendirilen araştırma enstitüleri tarafından yürütülür.
Bu kapsamda, araştırma enstitüleri, ihtiyaç olması hâlinde, Bakanlıktan izin
almak kaydı ile üniversiteler ve TÜBİTAK ile işbirliği yapabilir.
(5) Denemeler ile ilgili usul ve esaslar Kurul tarafından
belirlenir.
GDM’nin kapalı alanda kullanımı
Madde 10 – (1) GDM’nin kapalı alanda
kullanım başvurusu için 8 inci maddenin
ikinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç), (d), (e) ve (g) bentlerinde
belirtilenlere ilave olarak,
a) Devir veya kullandırmaya müsaade edilip edilmeyeceği,
müsaade edilmesi durumunda uyulması öngörülen şartların,
b) Başvurulacak organizmanın özelliğine göre EK-2
III A ve III B kısımları hariç bilgi ve belgelerin
sunulması zorunludur.
(2) GDM’nin kapalı alanda kontrollü
koşullarda araştırma, geliştirme ve endüstriyel faaliyetlerin yürütüleceği
kapalı alanların standartları, koşulları ve uyulacak kurallar;
a) Uluslararası kural ve standartlar,
b) Mikroorganizmaların risk sınıflandırması,
c) Kapalı alanın ve bu alanda GDM ile yürütülecek faaliyetin
tasarım ve işleyişindeki düzenlemenin biyogüvenlik
riskleri oluşturmayacak önlemler bakımından yeterliliği,
ç) GDM ile
yürütülen kapalı alan faaliyeti sırasında oluşacak kazaların
yaratabileceği biyogüvenlik risklerini engelleyecek
önlemler,
d) GDM ile
faaliyet gösterecek ilgililerin yerine getirmesi gereken
uluslararası uyumlu kapalı alan standartları
ile ilgili hususlar dikkate alınarak
Kurul tarafından belirlenir.
Değerlendirme ve karar
Madde 11 – (1) Karar alma süresi, 8 inci maddenin beşinci
fıkrasına göre TAGEM tarafından başvuru sahibine yapılacak bildirimden sonra
başlar ve bu süre iki yüz yetmiş günü geçemez. Ek bilgi veya belge talebi
nedeniyle geçen süre, karar alma süresinin hesabında dikkate alınmaz.
(2) Her bir başvuru için, çevresel risk değerlendirmeyi de
içeren risk değerlendirmesi, sosyo-ekonomik değerlendirme ve Kurul tarafından gerekli
görüldüğü hâllerde etik değerlendirme yapılır. GDO ve ürünleri ile ilgili
yapılan başvurular hakkında risk değerlendirme komitesi, sosyo-ekonomik
değerlendirme komitesi ile etik komite tarafından hazırlanan raporlar Kurula
iletilir.
(3) Risk değerlendirme komitesi, sosyo-ekonomik
değerlendirme komitesi ile etik komite tarafından raporların hazırlanmasında
göz önünde bulundurulacak hususlar ile uyulacak usul ve esaslar Kurul
tarafından belirlenir.
(4) Kurul ve komiteler tarafından risk değerlendirmede
kullanılmak üzere talep edilen her türlü bilgi ve belgeler ile laboratuvar, sera ve tarla testlerini içeren alan
denemeleri, gıda analizleri, toksisite ve alerji
testleri yanında gerekli görülen diğer testlerin sonuçlarının başvuru sahibi
tarafından temin edilmesi zorunludur.
(5) Başvurusu yapılan GDO ve ürünleri için risk değerlendirme
komitesi ile sosyo-ekonomik değerlendirme komitesi
raporlarının sonuçlarına dayanarak risk yönetimi esasları Kurul tarafından
belirlenir. Risk yönetim planının hazırlanması ve uygulanmasından başvuru
sahibi sorumludur.
(6) GDO’larla ilgili gıda ve yem
analizleri, toksisite ve alerji testleri ile ilgili
usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenir.
(7) Deneysel amaçlı serbest bırakılması amaçlanan GDO’nun çevresel risk değerlendirmeyi de içeren risk
değerlendirmesine dair usul ve esaslar, Kurul tarafından;
a) GDO’ların uzun vadede insan ve
hayvan sağlığı ve çevrenin unsurları olan flora, fauna,
toprak verimliliği, toprak organik madde yapısı ile gıda ve yem zinciri ve
biyolojik çeşitlik üzerindeki kümülatif etkileri ile antibiyotik direnç genleri
ile ilgili analiz sonuçları,
b) GDO’nun değiştirilen özelliğinin
ve GDO’nun kullanımının, muhtemel riskler bakımından GDO’suz eşdeğer ürün ile aynı şartlar altında mukayese
edilmesi sonucu elde edilen veriler,
c) Bilimsel esaslara göre ve şeffaf bir şekilde mevcut bilimsel
ve teknik verilerin değerlendirilmesi ile elde edilen risk değerlendirme
sonucu,
ç) Her bir başvurunun risk değerlendirmesinde, GDO’ların türüne, amaçlanan kullanımlarına ve potansiyel
salınacağı çevreye bağlı olarak gösterebileceği muhtemel değişikliklerin,
ihtiyaç duyulacak diğer bilgilerin değerlendirilme sonucu,
d) İnsan ve hayvan sağlığı ile çevre üzerindeki GDO ve GDO’nun kullanımından dolayı etkilerine ilişkin yeni
bilgilerin ortaya çıkması durumunda, riskin değişip değişmediğinin ve risk
yönetim planında değişiklik yapmaya gerek olup olmadığı ya da risk
değerlendirmesinin yeniden yapılması yönündeki bulgular
dikkate alınarak belirlenir.
(8) Risk değerlendirme komitesi, sosyo-ekonomik
değerlendirme komitesi ile etik komite tarafından hazırlanan raporlar Kurul
tarafından, biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması
vasıtasıyla kamuoyuna duyurulur.
(9) Kamuoyundan görüş alma ile ilgili usul ve esaslar Kurul
tarafından belirlenir. Kurul, kamuoyu görüşlerini de dikkate alarak nihai
kararını oluşturur.
(10) Kararda;
a) Kararın geçerlilik süresi,
b) İthalatta uygulanacak işlemler,
c) Kullanım amacı,
ç) Risk yönetimi ve piyasa denetimi için gerekli veriler,
d) İzleme koşulları,
e) Belgeleme ve etiketleme koşulları,
f) Ambalajlama, taşıma, muhafaza ve nakil kuralları,
g) İşleme, atık ve artık arıtım ve imha koşulları,
ğ) Güvenlik ve acil durum tedbirleri,
h) İzleme ile ilgili raporlamanın nasıl yapılacağı
ile ilgili hususlar yer alır.
(11) Kurul olumlu kararını toplantı tarihinden itibaren en geç
otuz gün içinde gerekçeleri, varsa karşı oy gerekçeleri ve imzaları ile
birlikte tekemmül ettirir ve Bakanlığa sunar. Kurul kararları Resmî Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe girer.
(12) Kararın olumsuz olması durumunda, karar Bakanlıkça başvuru
sahibine yazılı olarak bildirilir. Başvuru sahibi, olumsuz kararın
değiştirilmesine sebep olabilecek yeni bilgilere sahip olması hâlinde, altmış
gün içerisinde Bakanlığa başvurarak bu kararın gözden geçirilmesini
isteyebilir. Bu durumda Kurul sunulan yeni bilgileri dikkate alarak atmış gün
içinde kararı gözden geçirir ve sonuçlarını başvuru sahibine bildirilmek üzere
Bakanlığa iletir.
(13) Başvuru sahibi, geçerlilik süresi dolmadan en az bir yıl
önce Bakanlığa müracaat ederek uzatma talep edebilir. Bu talep kurul tarafından
değerlendirilir ve sonucu başvuru sahibine bildirilmek üzere Bakanlığa
gönderilir. Sonucun bir yıllık süre içerisinde başvuru sahibine bildirilmemesi
durumunda, izin süresi karar verilinceye kadar uzar.
(14) Başvuruya ilişkin karar, takip eden ithalatlar için de
geçerlidir. Ancak, ithalatın gerçekleştirilebilmesi için ilgili diğer mevzuat
hükümleri de yerine getirilir.
(15) Her bir GDO’ya ilişkin Kurul
tarafından verilen ayırt edici kimlik Bakanlıkça kayıt altına alınır. Kayıt
altına alınan GDO’ya ilişkin belgeler başvuru sahibi
ve Bakanlık tarafından yirmi yıl süreyle saklanır.
Basitleştirilmiş işlem
Madde 12 – (1) GDO ve ürünlerinden
kaynaklanabilecek herhangi bir riski olmayan ve insan, hayvan ve bitki sağlığı
ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararının bulunmadığı yönünde
mevcut bilgiye ve daha önce yapılmış olan çevresel risk değerlendirmeyi de
içeren risk değerlendirmesine dayanan başvurular için, sosyo-ekonomik
değerlendirme sonuçları da dikkate alınarak Kurul tarafından basitleştirilmiş
işlem uygulanmasına karar verilebilir.
(2) Basitleştirilmiş işleme başvuru için TAGEM’e
müracaat edilir. Alınan başvuru TAGEM tarafından Kurula iletilir. Kurul
başvurunun kabul edilip edilmeyeceği ile ilgili işlemleri başvuruyu takip eden
ilk toplantısında görüşür.
(3) Basitleştirilmiş işleme başvurunun kabul edilmesi için;
a) GDO ve ürünlerinin geliştirildiği veya tescil edildiği
ülkede çevreye serbest bırakılmasına, tüketim amacıyla piyasaya sürülmesine
müsaade edildiğine dair resmî belgelerin sunulması,
b) Verilen iznin devam ettiğine, piyasada yer aldığına,
üretimine ve tüketimine devam edildiğine dair resmî belgelerin sunulması,
c)
Gen kaynağı ile transfer edilen canlı organizmanın taksonomisi ve biyolojisinin
biliniyor olması,
ç) GDO’nun insan, hayvan, çevre
sağlığı ve biyolojik çeşitliliğe olabilecek etkileri hakkında yeterli bilgi
bulunması,
d) GDO’nun diğer canlı organizmalarla
ilişkisi ile ilgili olarak kullanılabilecek daha önce yapılmış risk
değerlendirmelerinden elde edilen olumsuz bir etki olmadığına dair bilginin
mevcut olması,
e) Transfer edilen genetik materyalin tanımlanması ve transfer
edildiği canlı organizma içinde belirlenmesi için detaylı yöntem ve verilerin
bulunması,
f) Daha önce yapılmış risk değerlendirmesi ve varsa sosyo-ekonomik ve etik değerlendirme sonuçlarının
sunulması,
g) Kurul tarafından belirlenecek bilgi ve belgelerin sunulması
zorunludur.
(4) Başvurunun kabul edilmesi hâlinde Kurul, alınan dosyayı
değerlendirilmek üzere Komiteye gönderir.
(5) Komite, Kurul tarafından belirlenen sürede
değerlendirmesini yapar ve raporunu Kurula sunar. Kurul, takip eden ilk
toplantıda kararını verir ve sonucu on beş gün içinde Bakanlığa bildirir.
(6) Kararın olumlu olması hâlinde, Bakanlık alınan kararı, en
geç on beş gün içinde Resmî Gazete’de yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderir.
(7) Olumsuz karara yeni bilgi ve belgelerle itiraz edilmesi
hâlinde; Kurul, ilk toplantısında itirazı görüşür. İtiraz ile ilgili olarak yapılacak işlemleri
ve işlemlerin tamamlanacağı süreyi belirler ve sonucu başvuru sahibine
bildirilmek üzere Bakanlığa iletir. Bakanlık sonucu en geç on beş gün içinde
başvuru sahibine bildirir.
(8) Basitleştirilmiş işlem için yapılan başvuru ve değerlendirme
ile ilgili hususlar Kurul tarafından belirlenir.
Gizli bilgi
Madde 13 – (1) Başvuru sahibi gizli tutulmasını istediği
bilgilere ilişkin talebini yazılı olarak bildirir. Bakanlık bu talebin
karşılanmasına karar vermeden önce başvuru sahibi ile gizlilik talebi hakkında
bilgi alışverişinde bulunur. Bakanlık bu görüşmenin ardından taleple ilgili
gerekli tedbirleri alır ve başvuru sahibine bildirir.
(2) Başvurularla ilgili;
a) Başvuru sahibinin veya ithalatçının adı ve adresi,
b) GDO ve ürünlerinin kullanım amacı, sahip olduğu özellikler,
ayırt edici kimlik bilgileri, bilinen ve bilimsel isimleri, transfer edilen
genin alındığı organizma, alıcı ve verici organizmanın orijin ülkesi, transfer
yönteminin genel tanımı,
c) Acil durumlarda uygulanacak olan yöntem ile planlar,
ç)
Risk değerlendirmesinin özeti
gizli bilgi olarak değerlendirilemez.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İthalat, İhracat ve
Transit Geçiş
İthalat
Madde 14 – (1) Kurul tarafından gerekli değerlendirmeler yapılarak
gıda ve yem olarak piyasaya sürülmesi uygun görülen GDO ve ürünlerinin
ithalatında aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) İthalatçı firmadan, ithal edilecek GDO ve ürünlerinin
miktarı ve içerdiği gen çeşidi ile ilgili orijin ülke veya yüklendiği ülke
yetkili otoriteleri tarafından düzenlenmiş belge veya uluslararası akredite bir
laboratuvardan alınmış analiz raporu istenir.
b) Bakanlık, denetim ve kontrol amaçlı analizler yapar.
c) Denetim ve kontrol sonucu uygun görülen ürünlerin ithaline
müsaade edilir.
ç) Bakanlıkça GDO’lu olarak ithaline
müsaade edilen ürünlerin, firma ve GDO bazında kayıtları tutulur.
(2) İthalat aşamasında Bakanlıkça yapılan kontroller sonucunda
onaysız GDO veya Kanun kapsamında Kurul veya Bakanlıkça öngörülen diğer
koşullara uygun olmayan onaylı GDO tespit edilen ürünlerin ithaline müsaade
edilmez.
(3) Bedelsiz olarak ithal edilerek halkın tüketimine sunulacak
ürünler bu Yönetmelik kapsamında değerlendirilir.
(4) GDO ve ürünlerinin gümrük giriş kapıları Gümrük
Müsteşarlığının görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
(5) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamında kullanılacak GDO’ların ithalatı, kararda belirtilen esaslara göre
gerçekleştirilir.
(6) Gıda ve yem haricindeki GDO ve ürünlerinin ithalatı, Kurul
kararı doğrultusunda ilgili Bakanlık, kurum ve kuruluşlar ile işbirliği
yapılarak gerçekleştirilir.
(7) GDO’lardan elde edilen ürünler
ile GDO’lardan elde edilmiş bileşen içeren ürünlerin
ithalatında bu ürünlerin elde edildiği GDO’nun
onaylanmış olması şartı aranır.
İhracat
Madde 15 – (1) İhracatta alıcı ülkenin talebi doğrultusunda işlem
yapılır.
(2) Bakanlıkça GDO’lu olarak
ihracatına müsaade edilen ürünlerin, firma ve GDO bazında kayıtları
tutulur.
(3) GDO ve ürünlerinin gümrük çıkış kapıları Gümrük
Müsteşarlığının görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Transit geçiş
Madde 16 – (1) GDO ve ürünlerinin transit geçişinde her bir geçiş
için Bakanlıktan izin alınır.
(2) Transit geçişlerde, ürün miktarı, menşei, içerdiği GDO
çeşidi, nakil vasıtası, alınan tedbirler, çıkış gümrüğü bilgileri ile ilgili
doküman ve kimlik kontrolü Bakanlıkça yapılır.
(3) Transit geçişlerde, GDO ve ürünlerinin çevreye bulaşmasını
önleyecek şekilde gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığı ve nakil vasıtalarının
mühürlü olup olmadığı Bakanlıkça kontrol edilerek kayıtları tutulur.
(4) Transit geçişler, Bakanlık tarafından verilen yazılı izinde
belirtilen koşullara ve 4458 sayılı Gümrük Kanununa uygun olarak
gerçekleştirilir.
ALTINCI BÖLÜM
GDO ve Ürünlerinin
İşlenmesi, Depolanması, Etiketlenmesi,
İzlenmesi,
İzlenebilirliği, Denetim ve Kontrolü ile Numune Alma ve Analiz
İşleme ve depolama
Madde 17 – (1) GDO ve ürünleri farklı hatlarda işlenir ve
depolanır. Bunun mümkün olamayacağı durumlarda ilgililer tarafından GDO ve
ürünlerinden oluşabilecek bulaşmayı önlemek amacıyla işleme hattında ve
depolarda gerekli temizlik yapılır ve kayıt altına alınır.
(2) GDM üretimi Kurul tarafından belirlenen kapalı alan koşul
ve standartlarında risk sınıflandırmaları dikkate alınarak üretilir ve
depolanır.
(3) İlgililer, GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek riskleri
engellemek, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğin
korunması ve sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla Kurul tarafından
belirlenen işleme, atık, artık, arıtım ve imha koşullarının uygulandığını
denetim ve kontrol sırasında Bakanlığa ibraz etmek zorundadır.
(4) GDO ve ürünlerinin yurt içinde işlenmesi, muameleye tabi
tutulması hâlinde gıda ve yem işletmecisi GDO ve ürünleri ile ilgili;
a) Dağıtım ve satışını takip etmek için kimden, ne miktarda
temin ettiği ile ilgili belgeleri,
b) Ürünlerin kullanım amacına dair belgeleri,
c) Satın alınan, işlenen, mübadele konusu yapılan her bir ürün
ve parti için EK-4’te yer alan GDO ve Ürünleri Kayıt Formunu
saklar ve gerektiğinde Bakanlığa ibraz
eder.
Gıdaların etiketlenmesi
Madde 18 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan gıdaların
Bakanlık tarafından belirlenen eşik değerin üzerinde; onaylanmış GDO’dan elde edilmiş olması veya onaylanmış GDO’dan elde edilmiş bileşen içermesi veya GDO içermesi
veya GDO’dan oluşması durumunda Türk Gıda Kodeksinde
yer alan gerekliliklere ilave olarak;
a) Etiketinde bileşen listesinin bulunması zorunlu olmayan
gıdalar için “genetik yapısı değiştirilmiştir” veya “genetik yapısı değiştirilmiş
……… dan üretilmiştir” ibaresi
etiket üzerinde açıkça görülecek şekilde belirtilir.
b) Gıdanın birden fazla bileşen içermesi durumunda; “genetik
yapısı değiştirilmiş …..” veya “genetik yapısı
değiştirilmiş ……… dan üretilmiştir” ibareleri bileşen
listesinde parantez içinde ve söz konusu bileşenden hemen sonra gelecek şekilde
aynı punto büyüklüğünde yer alır.
c) Bileşen listesinde grup adı ile belirtilen bileşen bulunan
gıdalarda “genetik yapısı değiştirilmiş ……… içerir”
veya “ genetik yapısı değiştirilmiş ……. dan üretilmiş ……. içerir.”
ibareleri grup adından hemen sonra gelecek şekilde parantez içinde aynı punto
büyüklüğünde yer alır.
ç) Bu Yönetmelik kapsamındaki dökme gıdaların etiketleri,
tüketicinin görebileceği yerlerde bulundurulur veya gıda maddesi ile birlikte
tüketiciye sunulur.
d) Bu Yönetmelik kapsamındaki gıdaların GDO’suz
eşdeğer gıdalardan; bileşimi, beslenme etkileri veya beslenme değeri, kullanım
amacı açısından farklılık gösterdiği durumlarda, bu hususların etiket üzerinde
belirtilmesi, besin bileşeninde farklılık gösteren söz konusu gıdalarda,
beslenme açısından etiketleme yapılması zorunludur.
e) Bu Yönetmelik kapsamındaki gıdaların GDO’suz
eşdeğer gıdalardan farklı olması durumunda, tüketilmesi sonucunda sağlık riski
oluşturabilecek tüketici gruplarına ait uyarılar etiket üzerinde belirtilir.
f) Bu Yönetmelik kapsamındaki gıdaların GDO’suz
eşdeğerinin olmaması durumunda, söz konusu gıdanın doğası ve özelliklerine ait
bilgiler Türk Gıda Kodeksinde belirtilen hükümlere uygun olarak etiket üzerinde
belirtilir.
g) GDO’suz eşdeğer gıdaların
etiketlerinde GDO içermediğini, GDO’dan oluşmadığını,
GDO’dan elde edilmediğini ifade eden beyanlar yer
alabilir.
Yemlerin etiketlenmesi
Madde 19 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan yemlerin, Bakanlık
tarafından belirlenen eşik değerin üzerinde; GDO içermesi veya GDO’lardan oluşması veya onaylanmış GDO’lardan
elde edilmiş olması hâlinde, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı,
Gıda ve Yem Kanununda yer alan etiket gerekliliklerine ilave olarak; her bir
yem aşağıdaki şekilde etiketlenir.
a) GDO içeren veya GDO’lardan oluşan
yemin özel adının yanında parantez içinde “genetik yapısı değiştirilmiş ………” ibaresi bulunur. Bu ibare yem bileşen listesi altında
dip not olarak da yer alabilir. Bu durumda yazı karakter büyüklüğü listede
belirtilen ürünlerin karakter büyüklüğünden az olamaz.
b) GDO’dan elde edilen yemin adının
yanında parantez içinde “genetik yapısı değiştirilmiş ………
den elde edilmiştir” ibaresi yer alır. Bu ibare yem
bileşen listesi altında dip not olarak da yer alabilir. Bu durumda yazı
karakter büyüklüğü listede belirtilen ürünlerin karakter büyüklüğünden az
olamaz.
c) Bu Yönetmelik kapsamındaki dökme yemlerin beraberinde,
etiket bilgilerini içeren belge bulundurulur.
ç) Bu Yönetmelik kapsamındaki yemlerin GDO’suz
eşdeğerinden farklı olması hâlinde bileşimi, besleme özellikleri, kullanım
amacı, belirli hayvan türü ya da kategorisi için yapılan sağlık ile ilgili
uyarılar etiket üzerinde bulundurulur.
d) Bu Yönetmelik kapsamındaki yemlerin GDO’suz
eşdeğeri yoksa, o yemin yapısı ve karakteristikleri
ile ilgili bilgiler etiket üzerinde bulundurulur.
e) GDO’suz eşdeğer yemlerin
etiketlerinde GDO içermediğini, GDO’dan oluşmadığını,
GDO’dan elde edilmediğini ifade eden beyanlar yer
alabilir.
Gıda ve yem dışında
diğer ürünlerin etiketlenmesi
Madde 20 – (1) Gıda ve yem maddeleri dışındaki diğer ürünler
ilgili mevzuat hükümlerine ilave olarak Kurul kararında belirtilen şartlara
göre etiketlenir.
İzleme ve izlenebilirlik
Madde 21 – (1) İlgililer; 18 inci, 19 uncu ve 20 nci maddelere göre etiketledikleri GDO ve ürünleri ile GDO’lardan elde edilen ürünlerin son tüketiciye ulaşıncaya
kadar izlenebilirliğini sağlamak için EK- 4’deki formu bulundurmak ve forma
ilişkin kayıt sistemine sahip olmak zorundadır.
(2) GDO ve ürünleri ile ilgili olarak Kurulun karar belgesinde
belirtilen koşullara uyulup uyulmadığı Bakanlık tarafından izlenir. Bakanlık
izleme sonuçlarına göre Biyogüvenlik Kanunu hükümleri
ile birlikte Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu
hükümlerine göre işlem yapar.
(3) İzlenebilirliğin sağlanması amacıyla, GDO ve ürünlerinin
ithalatı ve serbest dolaşımında, Bakanlığa beyanda bulunulur, gerekli kayıtlar
tutulur ve etiketleme kurallarına uyulur.
(4) İlgililer, ithalat aşamasından başlayarak işleme, depolama,
piyasaya sürme aşamalarında kullanılan irsaliyeli fatura veya sevk irsaliyesi
gibi belgelerde mübadele konusu yapılan GDO ve ürünlerinin GDO çeşidini ve ürün
miktarını belirtmek zorundadır.
(5) İlgililer, bu Yönetmelik kapsamındaki izleme ve
izlenebilirliğin sağlanmasında müteselsilen
sorumludur. İzlenebilirliğin sağlanamadığı aşamadaki ilgili taraflar sorumlu
tutulur.
Denetim ve kontrol
Madde 22 – (1) GDO ve ürünleri ile GDO’lardan
elde edilen ürünlerin denetim ve kontrolleri bu Yönetmelik hükümleri ile
birlikte Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa göre
Bakanlıkça yapılır.
(2) GDO ve ürünlerinin piyasaya sürülmesinden sonra, Kurul
kararında belirtilen koşullara uyulup uyulmadığı Bakanlık tarafından kontrol
edilir ve denetlenir.
(3) Kararda belirtilen koşulların ihlali veya GDO ve ürünleri
ile ilgili olarak herhangi bir riskin ortaya çıkabileceği yönünde yeni bilimsel
bilgilerin ortaya çıkması durumunda, karar Kurul tarafından iptal edilebilir.
Kurul kararı iptal edilen GDO ve ürünleri ilgililer tarafından toplatılır.
Kurul kararı ile insan, hayvan, bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik
çeşitliliğe olumsuz etkisi olduğu tespit edilenler derhal imha edilir, herhangi
bir olumsuz etkisi tespit edilmeyenlerin ise mülkiyeti kamuya geçirilir. Bu
fıkra uyarınca Bakanlıkça alınacak tedbirlerle ilgili yapılan masraflar ve
diğer giderler, kusur ve sorumlulukları dikkate alınarak ilgililerden tahsil
edilir.
(4) Bu Yönetmelik kapsamına giren GDO ve ürünleri ile GDO’lardan elde edilen ürünlere yönelik olarak yapılan
denetim ve kontrol ile ilgili kayıtlar Bakanlıkça tutulur.
(Değişen başlık: 29.05.2014 - 29014)
Numune alma, analiz ve değerlendirme
Madde 23 – (1) GDO ve ürünleri ile GDO’lardan
elde edilen ürünlerden Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem
Kanununa göre numune alınır ve analizi yapılır.
(2) Analiz işlemleri, Bakanlık tarafından belirlenen laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilir.
(Ek fıkra: 29.05.2014 - 29014) (3) Bakanlık ulusal ve uluslararası düzenlemeleri dikkate alarak numune alma, analiz ve değerlendirme yöntemleri belirler.
(Ek fıkra: 29.05.2014 - 29014) (4) Analiz sonucunda üründe % 0,9 ve altında GDO tespit edilmesi halinde bu durum GDO bulaşanı olarak değerlendirilir.
(Ek fıkra: 29.05.2014 - 29014) (5) GDO bulaşanı olan ürünlerde bulaşan olarak tespit edilen genlerin Biyogüvenlik Kurulu tarafından onaylanmış olması durumunda ürünler onay amacına uygun olarak kullanılabilir
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan
yönetmelik
Madde 24 – (1) 26/10/2009 tarihli ve
27388 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda ve Yem Amaçlı Genetik Yapısı
Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerinin İthalatı, İşlenmesi, İhracatı,
Kontrol ve Denetimine Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Devam eden işlemler
Geçici Madde
1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihte sonuçlanmamış GDO başvurularına ilişkin işlemler, başvuru
tarihinde ilgili olduğu mevzuata göre sonuçlandırılır.
Geçiş hükümleri
Geçici Madde
2 – (1) Bu Yönetmelikte, Veteriner
Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa atıf yapılan hükümler için,
5996 sayılı Kanun yürürlüğe girinceye kadar 27/5/2004
tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun
Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun ile 29/5/1973
tarihli ve 1734 sayılı Yem Kanunu hükümleri uygulanır.
Yürürlük
Madde 25 – (1) Bu
Yönetmelik 26/9/2010 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 26 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür.
EK-1
GDO ve Ürünleri İçin Araştırma
Amaçlı İthal İzin Başvuru Formu |
|
1.
Başvuru sahibinin ve diğer
araştırıcıların1 |
|
1.1. Adı ve Soyadı |
|
1.2. Kurumu |
|
1.3. Unvanı |
|
1.4. Adresi |
|
1.5. Telefon No |
|
1.6. Faks No |
|
|
|
2.
GDO Biyolojik Özellikleri |
|
2.1. Bilinen Adı |
|
2.2. Bilimsel/Latince Adı |
|
2.3. Taksonomik özellikleri |
|
2.4. Patolojik |
|
2.5. Ekolojik |
|
2.6. Fizyolojik |
|
3.
Organizmanın değiştirilen
özellik(ler)i2 |
|
4.
Talep edilen faaliyetinin
yapılacağı yer2 |
|
5.
Araştırma / Çalışma/ Proje
hakkında özet bilgi 2 |
|
6.
Özgeçmişler ve yayınlar2 |
|
7.
Yönetmelik hükümlerine uyulacağına dair taahhütname2 |
1: Diğer araştırıcıların bilgileri ayrı bir
sayfada imzaları ile birlikte verilecektir.
2: Bu forma eklenecek ve her bir madde için
ayrı yazılacaktır.
Başvuru Sahibinin Başvuran
Kurum Yetkilisinin
Adı
ve Soyadı Adı
ve Soyadı
İmzası İmza,
Mühür
EK-2
BİTKİLER DIŞINDAKİ GENETİK YAPISI DEĞİŞTİRİLMİŞ
ORGANİZMALARIN DENEYSEL
AMAÇLI SERBEST BIRAKILMALARINA İLİŞKİN BAŞVURULARDA
GEREKLİ OLAN BİLGİLER
I. GENEL
BİLGİ
A. Başvuru
sahibini ismi ve adresi
B. Başvuru
sahibinin faaliyet konusu
C. Sorumluların
ismi, nitelikleri ve tecrübesi
Ç. Başvuru
sahibinin kurumsal teknik kapasitesi
D. Ayırıcı kimlik numarası
E. GDO’nun
hedeflenen kullanım amacı
II. GDO’YA İLİŞKİN BİLGİ:
A. Verici, alıcı veya ebeveyn organizma veya organizmaların özellikleri:
1. Bilimsel isim,
2. Taksonomi,
3. Diğer isimler (yaygın ismi, ırk ismi gibi),
4. Fenotipik ve
genetik işaretler,
5. Verici ve alıcı veya ebeveyn organizmalar
arasındaki ilişkinin derecesi,
6. Teşhis ve tespit tekniklerinin tarifi,
7. Nicel tespit ve teşhis tekniklerinin
hassasiyeti, güvenilirliği ve özgünlüğü,
8.
Doğal yırtıcı hayvanlar, avlar,
parazitler ve rakipler, simbiyoz yaşayan organizmalar
ve konukçular hakkındaki bilgiler de dâhil, organizmanın coğrafi dağılımının ve
doğal habitatının tarifi,
9. Genetik malzemenin doğal koşullarda
aktarıldığı bilinen organizmalar,
10. Organizmanın genetik istikrarlılığının
doğrulanması ve bunu etkileyen faktörler,
11. Patolojik, ekolojik
ve fizyolojik özellikler:
a)
İnsan, hayvan ve çevre sağlığı ile
biyolojik çeşitliliğin korunması bakımından değerlendirilmek üzere,
uluslararası sisteme göre risk sınıflaması,
b)
Doğal ekolojik
sistemlerde bir neslin yaşam süresi, eşeyli veya eşeysiz üreme döngüsü,
c)
Mevsimlere göre durumları da
dâhil, hayatta kalma hakkında bilgi ve hayatta kalmak için farklı yapıları
oluşturma becerisi,
ç) Patojenlik: Bulaşıcılık, zehirlilik, virulens, alerjenlik, patojenlik, olası vektörler, hedef
olmayan organizma da dâhil konukçu aralığı. Latent virüslerin muhtemel aktivasyonu (provirüsler). Diğer
organizmaları kolonize etme kabiliyeti,
d)
Antibiyotiğe direnç ve bu antibiyotiklerin hastalıktan korunma ve tedavi için
insanlarda ve evcil organizmalarda potansiyel kullanımı,
e)
Çevresel süreçlerde yer alma: Üretim, besin döngüsü, organik maddenin
ayrıştırılması, solunum gibi hususlar.
12. Yerel vektörlerin yapısı:
a) Dizilim,
b) Mobilizasyon frekansı,
c) Özgüllük,
ç) Direnç
genlerinin mevcudiyeti.
13. Genetik yapıda daha önce yapılan değişikliklerle ilgili bilgi.
B. Vektörün karakteristikleri
1. Vektörün
yapısı ve kaynağı,
2.
GDO’yu oluşturmada kullanılan vektörler ve diğer kodlanmamış genetik
kesitler ile GDO’ya yerleştirilen vektör ve ek
fonksiyonu düzenlenmek için kullanılan transposonların
dizilimi,
3. Eklenen vektörün mobilizasyon
frekansı ve/veya genetik transfer kabiliyetleri ile bunların tespit
yöntemleri,
4. Vektörün
amaçlanan fonksiyonu yerine getirmek için gerekli olan DNA ile ne derecede
sınırlandığı hakkında bilgi.
C. Değiştirilmiş organizmanın özellikleri
1. Genetik
yapıdaki değişikliğe ilişkin bilgi:
a)
Değişiklik yapmak için kullanılan
metotlar,
b)
Eklerin oluşturulması, alıcıya
yerleştirilmesi veya bir diziyi silmek için kullanılan metotlar,
c)
Ek ve/veya vektörün oluşturulması
tanımlanması,
ç) Ekin bilinmeyen herhangi bir diziden ari olma durumu ve eklenmiş dizinin amaçlanan fonksiyonu
yerine getirmek için gerekli olan DNA ile ne derecede sınırlandığı hakkında
bilgi,
d)
Seleksiyon için kullanılan
metotlar ve kriterler,
e)
Değiştirilen/eklenen/silinen söz
konusu nükleik asit kesitlerinin, özellikle bilinen
herhangi zararlı bir diziye ilişkin, dizilimi, fonksiyonel kimliği ve konumu.
2. Nihai GDO hakkında bilgi:
a)
Genetik veya fenotipik
özelliklerin ve özellikle de ortaya çıkan veya artık ortaya çıkmayacak yeni
özelliklerin ve karakteristiklerin tarifi,
b)
Değişikliğe uğramış organizmanın
son hâlinde, kalan herhangi bir vektör ve/veya verici organzimaya
ait nükleik asidin yapısı ve miktarı,
c)
Genetik özellikler bakımından
organizmanın istikrarı,
ç) Yeni genetik malzemenin ifade edilme hızı ve
seviyesi. Ölçüm yöntemi ve hassasiyeti,
d)
İfade edilen proteinlerin
aktivitesi,
e)
İlave edilen dizinin ve vektörün
teşhis ve tespiti için kullanılan teknikler de dâhil, teşhis ve tespit
tekniklerinin tarifi,
f)
Nicel tespit ve teşhis
tekniklerinin hassasiyeti, güvenilirliği ve özgünlüğü,
g)
GDO’nun önceki
serbest bırakılmaları veya kullanımları hakkında bilgi,
ğ) İnsan, hayvan ve bitki sağlığına ilişkin
değerlendirmeler:
(i) GDOların ve/veya metabolik ürünlerinin toksik ve
alerjik etkileri,
(ii) Değiştirilmiş
organizmanın, verici, alıcı ve gerekli olduğu hâllerde, ebeveyn organizma ile
patojenlik bakımından karşılaştırılması,
(iii) Kolonizasyon kabiliyeti,
(iv) Şayet organizma immünkompetan olan insanlar
için patojenik ise:
¾
Yayılma ve virülensi dâhil, patojenlikten
dolayı oluşan hastalıklar ve patojenlik mekanizması,
¾
Bulaşıcılık,
¾
Bulaşıcı doz,
¾
Konukçu
aralığı, değişim olasılığı,
¾
İnsan haricindeki konukçularda
hayatta kalma olasılığı,
¾
Vektörlerin
ve yayılma yollarının mevcudiyeti,
¾
Biyolojik
istikrarlılık,
¾
Antibiyotiğe
direnç biçimleri,
¾
Alerjenlik,
¾
Uygun
tedavilerin varlığı.
(v)
Diğer ürün tehlikeleri.
III. SERBEST BIRAKMANIN KOŞULLARINA VE ALICI
ÇEVREYE İLİŞKİN BİLGİLER
A. Serbest bırakma hakkında bilgi
1.
Amaçlanan ve öngörülen ürünler de
dâhil, önerilen serbest bırakmanın tanımı,
2.
Serbest bırakmanın frekansları ve
devam edecekleri süre de dâhil, serbest bırakmanın öngörülen tarihi ve
denemelerin zaman planlaması,
3.
Serbest bırakılma öncesinde yerin
hazırlanması yapılacaklar,
4.
Yerin büyüklüğü,
5.
Serbest bırakma için kullanılacak
olan yöntemler,
6.
Serbest bırakılacak GDO’ların miktarları,
7.
Serbest bırakılacak yerdeki
bozukluklar (ekim, madencilik, sulama ve diğer faaliyetlerin tipi ve metodu)
olması durumunda alınacak tedbirler,
8.
Serbest bırakma sırasında
çalışanların korunması için alınacak önlemler,
9.
Serbest bırakma sonrası yerde
yapılacak işlemler,
10.
Denemenin sonunda, GDO’ların ve atıklarının ortadan kaldırılması veya etkisiz
hâle getirilmesi için öngörülen yöntemler,
11.
Özellikle farklı boyutlarda ve
farklı ekolojik sistemlerde gerçekleştirilmiş olan GDO’nun
daha evvelki serbest
bırakılmaları hakkındaki bilgiler ve bunların sonuçları.
B. Serbest
Bırakmanın Planlanmasında Çevre ile İlgili Göz Önünde Bulundurulacak Hususlar ve
Sağlanması Gereken Bilgiler:*
1. Yerin coğrafi konumu ve kesin konuma
ilişkin bilgiler,
2. İnsanlara ve bölgedeki diğer önemli biyotaya fiziksel ve biyolojik yakınlık,
3. Önemli biyotoplara, korunan
alanlara veya içme suyu rezervlerine yakınlık,
4. Etkilenecek muhtemelen bölgelerin iklimsel
karakteristikleri,
5. Coğrafi, jeolojik ve pedolojik karakteristikler,
6. Yerin civarında yetiştirilen bitkisel
ürünler, çiftlik hayvanları ve göçmen türler de
dâhil, flora ve fauna,
7. Etkilenmesi muhtemel hedef olan ve olmayan
ekosistemlerin tarifi,
8. Alıcı organizmanın doğal habitatı ile
serbest bırakma için
önerilen yerin mukayesesi,
9. Serbest bırakmanın çevresel etkisine tesir
edebilecek olan, bölgedeki arazi kullanımına ilişkin bilinen planlanan
gelişmeler veya değişimler.
IV. GDO’LAR İLE ÇEVRE ARASINDAKİ ETKİLEŞİMLERLE
İLGİLİ BİLGİLER
A. Hayatta kalma, çoğalma ve yayılmayı
etkileyen karakteristikler
1. Hayatta kalmayı, çoğalmayı ve yayılmayı
etkileyen biyolojik özellikler,
2. Hayatta kalmayı, çoğalmayı ve yayılmayı
etkileyebilecek olan bilinen veya tahmin edilen çevresel koşullar (rüzgar, su, toprak, ısı, pH gibi),
3. Hassasiyet olan özel etkenler.
B. Çevre ile etkileşimler
1. GDO’ların
öngörülen habitatı,
2. Suni olarak oluşturulan yaşam ortamları,
yetiştirme odaları, seralar gibi taklit
edilen doğal çevrelerde yürütülen, GDO’ların
davranışı ve karakteristiklerine ve bunların ekolojik
etkilerine ilişkin çalışmalar,
3. Genetik materyali aktarma kabiliyeti:
a) Serbest bırakma sonrasında, GDO’lardan, etkilenen ekolojik
sistemlerdeki organizmalara genetik malzeme transferi;
b) Serbest bırakılma sonrasında, yerel
organizmalardan GDO’lara genetik malzeme transferi;
4. Değiştirilen organizmadaki beklenmeyen
ve/veya arzu edilmeyen özelliklerin ortaya çıkmasına yol açan serbest bırakma
sonrası seleksiyon olasılığı,
5. Genetik istikrarlılığı temin etmek ve teyit
etmek amacıyla uygulanan önlemler. Genetik malzemenin yayılmasını
engelleyebilecek veya aza indirgeyebilecek genetik özelliklerin tarifi, genetik
istikrarlılığı doğrulamak için metotlar,
6. Biyolojik yayılma yolları; teneffüs
(solunum), sindirim, yüzey teması, yuvalanma da
dâhil olmak üzere yayma aracı ile bilinen veya potansiyel etkileşim şekilleri,
7. İçine GDO’ların
yayılabileceği ekolojik sistemlerin tarifi,
8. Çevrede aşırı populasyon
artışı potansiyeli,
9. Değişikliğe uğramamış
alıcı veya ebeveyn organizmaya veya organizmalara ilişkin olarak GDO’ların rekabet avantajı,
10. Hedef organizmaların teşhis edilmeleri ve
tarifi,
11. Serbest bırakılan GDO’lar
ile hedef organizma veya organizmalar arasındaki etkileşimin öngörülen
mekanizması ve sonucu,
12. GDO’nun serbest
bırakılmasıyla menfi olarak etkilenebilecek hedef olmayan organizmaların teşhis
edilmeleri ve tarifi, ve teşhis edilen herhangi bir
menfi etkileşimin öngörülen mekanizması,
13. Biyolojik etkileşimlerde veya konukçu
aralığında, serbest bırakma sonrası değişiklik ihtimali,
14. Rakipler, avlar, konukçular, simbiyoz içinde yaşayan organizmalar, yırtıcı hayvanlar,
parazitler ve patojenler de dâhil olmak üzere, çevrede bulunan hedef olmayan
organizmalar ile bilinen veya tahmin edilen etkileşimler,
15. Biyojeokimyasal
süreçlerde bilinen veya tahmin edilen yer almalar,
16. Çevre ile diğer potansiyel etkileşimler.
V. İZLEME,
KONTROL, ATIKLARIN ARITILMASI VE ACİL DURUM PLANLARI HAKKINDA BİLGİLER
A. İzleme teknikleri
1. GDO’ların takip
edilmesi ve etkilerinin izlenmesine yönelik metotlar,
2. GDO’ları teşhis
etmek ve onları verici, alıcı ve uygun olduğunda ebeveyn organizmalardan ayırt
etmede kullanılan izleme tekniklerinin özgüllüğü, hassasiyeti ve güvenilirliği,
3. Verilen genetik malzemenin diğer
organizmalara aktarımını meydana çıkarmaya yönelik teknikler,
4. İzlemenin devam edeceği süre ve frekansı.
B. Serbest bırakmanın kontrol edilmesi
1. Serbest bırakma yerini veya kullanım için tayin edilen alanın ötesine GDO’ların yayılmasını önlemek ve/veya an aza indirgemeye
yönelik metotlar ve usuller,
2. Serbest bırakma yerinin yetkili olmayan bireylerin ihlallerinden korumak için
metotlar ve usuller,
3. Diğer organizmaların mevkiye
girmesini önlemeye yönelik metotlar ve usuller.
C. Atıkların arıtılması
1. Meydana çıkan atığın tipi,
2. Beklenen atık miktarı,
3. Öngörülen arıtmanın tarifi.
Ç. Acil durum planları
1. Beklenmeyen yayılma durumunda, GDO’ları kontrol etmeye yönelik metotlar ve usuller,
2. Etkilenen alanların temizlenmesi, örneğin GDO’ların imha edilmesi için metotlar,
3. Yayılma sırasında veya sonrasında maruz
kalan bitkilerin, hayvanların, toprakların bertaraf edilmesine veya sağlıklı
hâle getirilmesine yönelik metotlar,
4. Yayılmadan etkilenen alanın izole
edilmesine yönelik metotlar,
5. Arzu edilmeyen etkilerin meydana gelmesi
hâlinde insan sağlığını ve çevreyi korumaya yönelik planlar.
*: Bu
kısımdaki bilgiler Deneysel Serbest Bırakma başvuruları için başvurunun kabul edilmesinden sonra temin
edilecektir.
EK-3
GENETİK YAPISI DEĞİŞTİRİLMİŞ BİTKİLERİN (GDB)
DENEYSEL AMAÇLI SERBEST BIRAKILMALARINA İLİŞKİN
BAŞVURULARDA İSTENECEK BİLGİLER
I. GENEL
BİLGİ
A. Başvuru
sahibini ismi ve adresi
B. Başvuru
sahibinin faaliyet konusu
C. Sorumluların
ismi, nitelikleri ve tecrübesi
Ç. Başvuru
sahibinin kurumsal teknik kapasitesi
D.
Ayırıcı kimlik numarası
E.
GDB’nin hedeflenen kullanım amacı
II. A. ALICI VE EBEVEYN BİTKİLERE İLİŞKİN BİLGİLER
1. Tam isim:
a) Aile ismi,
b) Cins,
c) Tür,
ç) Alt tür,
d) Çeşit veya hattın adı veya
tanımlama bilgileri,
e) Yaygın isim.
2. Üremeye ilişkin bilgi:
a) Üreme şekli veya şekilleri,
b) Varsa üremeyi etkileyen belirli
faktörler,
c) Bir neslin yaşam süresi.
3. Hayatta kalabilme:
a) Hayatta kalabilme veya dormansi
için yapılar oluşturabilme kabiliyeti,
b) Hayatta kalabilmeyi etkileyen özel
faktörler.
4. Yayılma:
a) Yayılma yolları ve derecesi (örneğin, döllenebilir polenlerin ve/veya tohumların artan mesafelere
göre azalıp azalmadıkları, azalıyor ise nasıl azaldıkları ile ilgili bilgi)
b) Yayılmayı etkileyen özel faktörler.
5. Bitkinin coğrafi dağılımı.
6.
Türkiye’de yetişmeyen bitki türleri
için, doğal zararlıları, parazitler, rakipler ve simbiyoz
içinde yaşayan organizmalar hakkındaki bilgiler de dâhil, bitkinin doğal
habitatının tarifi.
7. GDO ile bağlantılı olarak, bitkinin,
genellikle yetiştiği veya başka bir ekolojik
sistemdeki organizmalar ile, insanlar, hayvanlar ve diğer organizmalar
üzerindeki zehirleyici etkiler hakkındaki bilgi de dâhil, potansiyel etkileşimi
hakkında bilgi.
B. GENETİK
YAPIDA DEĞİŞİKLİĞE İLİŞKİN BİLGİLER
1. Genetik yapıda değişiklik yapmak için
kullanılan yöntemler hakkında bilgi.
2. Kullanılan vektörün niteliği ve kaynağı.
3. Verici organizmanın veya organizmaların
boyutu, kaynağı (ismi) ve ekleme için kullanılması amaçlanan
bölgeyi meydana getiren her kısmın amaçlanan fonksiyonu.
C. GENETİK
OLARAK YAPISI DEĞİŞTİRİLMİŞ BİTKİYE İLİŞKİN BİLGİ
1. Yerleştirilen veya değişiklik yapılan
özellik veya özellikler ve karakteristikleri hakkında bilgi.
2. Fiilen
yerleştirilen veya silinen diziler hakkında bilgi
a) Ekin boyutu ve yapısının karakterizasyonu için kullanılan metotlar; GDB’ye yerleştirilen vektörün kısımları hakkında veya GDB’de arta kalan herhangi bir taşıyıcı veya yabancı DNA
parçası hakkında bilgi,
b)
Silme durumunda, silinen bölgenin
veya bölgelerin boyutu ve fonksiyonu,
c)
Ekin kopya sayısı,
ç) Bitki hücrelerindeki (kromozoma,
kloroplastlara, mitokondriyaya ilave edilen
veya ilave edilmemiş şekilde muhafaza edilen) eklerin konumları ve bunların saptanması için metotlar.
3. Ekin
ifade edilişi hakkında bilgiler:
a)
Bitkinin yaşam döngüsü boyunca
ekin gelişimsel ifade edilişi hakkında bilgi ve karakterizasyonu
amacına yönelik kullanılan metotlar;
b)
Bitkinin, ekin ifade edildiği
kısımları (örneğin kökler, gövde, polen gibi)
4. Aşağıdakiler
bakımından, genetik olarak yapısı değiştirilmiş bitkinin alıcı bitkiden nasıl
farklı olduğu hakkında bilgi:
a)
Üreme şekli/şekilleri ve/veya
hızı,
b)
Yayılma,
c)
Hayatta kalabilme.
5. Ekin genetik istikrarlılığı ve GDB’nin fenotipik istikrarlılığı.
6. GDB’nin diğer
organizmalara genetik malzeme aktarma kabiliyetindeki herhangi bir değişim.
7. Genetik yapıda yapılan değişiklikten
kaynaklanan, insan sağlığı üzerindeki her türlü toksik,
alerjik ve diğer zararlı etkiler hakkında bilgi.
8. GDB’lerin hayvan
sağlığına ilişkin güvenliği hakkında; özellikle de GDB’nin
yemlerde kullanılmasının amaçlandığı hâllerde, genetik yapıdaki değişiklikten
ortaya çıkan her türlü toksik, alerjik veya diğer
zararlı etkilere ilişkin bilgi.
9. Genetik olarak yapısı değiştirilmiş bitki
ile hedef organizmalar arasındaki etkileşim mekanizması.
10. GDB’nin genetik
yapıdaki değişiklikten doğan hedef olmayan organizmalar ile etkileşimindeki
potansiyel değişimler.
11. Abiyotik çevre ile
potansiyel etkileşimler.
12. Genetik olarak yapısı değiştirilmiş bitki
için ortaya çıkarma ve teşhis etme tekniklerinin tarifi.
13. Genetik olarak yapısı değiştirilmiş bitkinin
daha evvelki serbest bırakılmaları hakkında bilgiler.
Ç. SERBEST BIRAKMA YERİNE İLİŞKİN BİLGİLER*
1. Serbest bırakma yerinin konumu ve boyutu.
2. İklim, flora ve fauna
da dâhil olmak üzere, serbest bırakma mevkiinin ekosisteminin tarifi.
3. Resmî olarak kabul edilmiş ve
etkilenebilecek olan biyotiplere veya korunan
alanlara yakınlık.
D. SERBEST BIRAKMAYA İLİŞKİN BİLGİLER
1. Serbest bırakmanın amacı.
2. Serbest bırakmanın öngörülen tarih veya
tarihleri ve devam edeceği süre.
3. Genetik yapıları değiştirilmiş bitkiler
serbest bırakılırken kullanılacak olan metot.
4.
Serbest bırakma öncesinde, sırasında
ve sonrasında, ekim uygulamaları ve hasat kaldırma metotları dâhil, serbest
bırakma mevkiini hazırlamaya ve yönetmeye yönelik metotlar.
5. Bitkilerin yaklaşık sayısı (veya m2
başına düşen bitki).
E. KONTROL, İZLEME, SERBEST BIRAKMA SONRASI VE
ATIK ARITMA PLANLARI HAKKINDA BİLGİ
1. Alınan her türlü ihtiyati önlem: GDB’nin üreme kabiliyetine sahip herhangi bir organının
(örneğin polen, tohumlar, yumru kök) dağılmasını engellemek için önlemler
2. Yerin, serbest bırakılma sonrasındaki
arıtılmasına yönelik metotların tarifi.
3. Atıklar da dâhil, genetik olarak yapısı
değiştirilmiş bitki malzemesinin, serbest bırakma sonrası bertaraf edilmesine
yönelik metotlarının tarifi.
4. İzleme planlarının ve tekniklerinin tarifi.
5. Her türlü acil durum planının tarifi.
6. Yeri korumaya yönelik metotlar ve usuller.
*: Bu
kısımdaki bilgiler Deneysel Serbest Bırakma başvuruları için başvurunun kabul edilmesinden sonra temin
edilecektir.
EK-4
……………………………………………… (İŞYERİ ADI)
GDO VE ÜRÜNLERİ/GDO’LARDAN ELDE EDİLEN ÜRÜNLER İÇİN KAYIT
FORMU
Alınan
Ürün Bilgileri |
|
Kimden alındığı |
|
Fatura tarih ve no |
|
Miktarı (kg/ton/ lt/adet) |
|
GDO çeşidi ayırt edici kimlik no |
|
GDO karar numarası |
|
Parti/Seri no* |
|
Taşındığı araç(lar)ın plaka no** |
|
İşlenen Ürün Bilgileri (İşlenmesi
durumunda doldurulacaktır.) |
|
Ürün adı |
|
Miktarı (kg/ton/
lt/adet) |
|
Parti/Seri no* |
|
Satılan Ürün Bilgileri |
|
Kime satıldığı |
|
Fatura tarih ve no |
|
Miktarı (kg/ton/ lt/adet) |
|
GDO çeşidi ayırt edici kimlik no |
|
Parti/Seri no* |
|
Taşındığı araç veya araçların plaka numarası** |
|
*Dökme ürünlerde
aranmayacaktır.
**Gerektiğinde ekte
verilir.
Firma
Yetkilisi / Sahibi
İsim,
İmza, Kaşe