ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN
KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK
Bu
Yönetmelik, 28 Temmuz 2013 tarih ve 28721 sayılı Resmî Gazete’de
yayınlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde
1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı, çalışanların gürültüye maruz kalmaları sonucu oluşabilecek
sağlık ve güvenlik risklerinden, özellikle işitme ile ilgili risklerden
korunmaları için asgari gereklilikleri belirlemektir.
Kapsam
Madde
2 – (1) Bu
Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı
ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki işyerlerinde uygulanır.
Dayanak
Madde
3 – (1) Bu
Yönetmelik, 6331 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine ve 9/1/1985
tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanuna dayanılarak ve 6/2/2003 tarihli ve 2003/10/EC sayılı
Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde
4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) En
yüksek ses basıncı (Ptepe): C-frekans
ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değerini,
b) Günlük
gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(A) re. 20 µPa]: TS 2607 ISO
1999 standardında tanımlandığı gibi en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli
gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için
zaman ağırlıklı ortalamasını,
c) Haftalık
gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat): TS
2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden
oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını,
d) Kanun:
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Maruziyet
Değerleri ve İşverenlerin Yükümlülükleri
Maruziyet
eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri
Madde
5 – (1) Bu
Yönetmeliğin uygulanması bakımından, maruziyet eylem
değerleri ve maruziyet sınır değerleri aşağıda
verilmiştir:
a) En düşük
maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) =
80 dB(A) veya (Ptepe)
= 112 Pa [135 dB(C) re. 20
µPa] (20 µPa referans alındığında 135 dB
(C) olarak hesaplanan değer).
b) En
yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat)
= 85 dB(A) veya (Ptepe)
= 140 Pa [137 dB(C) re. 20
µPa].
c) Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) =
200 Pa [140 dB(C) re. 20 µPa].
(2) Maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin tespitinde, çalışanın kullandığı kişisel
kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi de dikkate alınır.
(3) Maruziyet eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi
dikkate alınmaz.
(4) Günlük
gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde
farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet
eylem değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet
düzeyi yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi
kullanılabilir. Bu işlerde;
a) Yeterli
ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet
düzeyi, 87 dB(A) maruziyet
sınır değerini aşamaz.
b) Bu
işlerle ilgili risklerin en aza indirilmesi için uygun tedbirler alınır.
Maruziyetin
belirlenmesi
Madde
6 – (1)
İşveren, çalışanların maruz kaldığı gürültü düzeyini, işyerinde
gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde ele alır ve risk değerlendirmesi
sonuçlarına göre gereken durumlarda gürültü ölçümleri yaptırarak maruziyeti belirler.
(2) Gürültü
ölçümünde kullanılacak yöntem ve cihazlar;
a) Özellikle
ölçülecek olan gürültünün niteliği, maruziyet süresi,
çevresel faktörler ve ölçüm cihazının nitelikleri dikkate alınarak mevcut
şartlara uygun olur.
b) Gürültü maruziyet düzeyi ve ses basıncı gibi parametrelerin tespit
edilebilmesi ile 5 inci maddede belirtilen maruziyet
sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerinin
aşılıp aşılmadığına karar verilebilmesine imkan
sağlar.
c)
Çalışanın kişisel maruziyetini gösterir.
(3)
Değerlendirme ve ölçüm sonuçları, gerektiğinde kullanılmak ve iş
müfettişlerinin denetimlerinde istenildiğinde gösterilmek üzere uygun bir
şekilde saklanır.
Risklerin
değerlendirilmesi
Madde
7 – (1)
İşveren; 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği
uyarınca işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde, gürültüden
kaynaklanabilecek riskleri değerlendirirken;
a) Anlık
darbeli gürültüye maruziyet dahil
maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
b) Maruziyet sınır değerleri ile maruziyet
eylem değerlerine,
c) Başta
özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm
çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,
ç) Teknik
olarak elde edilebildiği durumlarda, işle ilgili ototoksik
maddeler ile gürültü arasındaki ve titreşim ile gürültü arasındaki
etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan etkisine,
d) Kaza
riskini azaltmak için kullanılan ve çalışanlar tarafından algılanması gereken
uyarı sinyalleri ve diğer seslerin gürültü ile etkileşiminin, çalışanların
sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine,
e) İş ekipmanlarının gürültü emisyonu hakkında, ilgili mevzuat
uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilerine,
f) Gürültü emisyonunu azaltan alternatif bir iş ekipmanının bulunup
bulunmadığına,
g)
Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki
normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,
ğ) Sağlık
gözetiminde elde edinilen güncel bilgilere,
h) Yeterli
korumayı sağlayabilecek kulak koruyucularının bulunup bulunmadığına,
özel önem
verir.
Maruziyetin
önlenmesi ve azaltılması
Madde
8 – (1)
İşveren, risklerin kaynağında kontrol edilebilirliğini ve teknik gelişmeleri
dikkate alarak, gürültüye maruziyetten kaynaklanan
risklerin kaynağında yok edilmesini veya en aza indirilmesini sağlar ve 8, 9,
10 ve 11 inci maddelere göre hangi tedbirlerin alınacağını belirler.
(2)
İşveren, maruziyetin önlenmesi veya azaltılmasında,
Kanunun 5 inci maddesinde yer alan risklerden korunma ilkelerine uyar ve
özellikle;
a)
Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma
yöntemlerinin seçilmesi,
b) Yapılan
işe göre mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanının
seçilmesi,
c)
İşyerinin ve çalışılan yerlerin uygun şekilde tasarlanması ve düzenlenmesi,
ç) İş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için
çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimin verilmesi,
d)
Gürültünün teknik yollarla azaltılması ve bu amaçla;
1) Hava
yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve
benzeri yöntemlerle azaltılması,
2) Yapı
elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri
yöntemlerle azaltılması,
e) İşyeri,
işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım
programlarının uygulanması,
f)
Gürültünün, iş organizasyonu ile azaltılması ve bu amaçla;
1) Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılması,
2) Yeterli
dinlenme aralarıyla çalışma sürelerinin düzenlenmesi,
hususlarını göz önünde
bulundurur.
(3)
İşyerinde en yüksek maruziyet eylem değerlerinin
aşıldığının tespiti halinde, işveren;
a) Bu
maddede belirtilen önlemleri de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti
azaltmak için teknik veya iş organizasyonuna yönelik önlemleri içeren bir eylem
planı oluşturur ve uygulamaya koyar.
b)
Gürültüye maruz kalınan çalışma yerlerini uygun şekilde işaretler. İşaretlenen
alanların sınırlarını belirleyerek teknik olarak mümkün ise bu alanlara
girişlerin kontrollü yapılmasını sağlar.
(4)
İşveren, çalışanların dinlenmesi için ayrılan yerlerdeki gürültü düzeyinin, bu
yerlerin kullanım şartları ve amacına uygun olmasını sağlar.
(5)
İşveren, bu Yönetmeliğe göre alınacak tedbirlerin, Kanunun 10 uncu maddesi
uyarınca özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumlarına
uygun olmasını sağlar.
Kişisel
korunma
Madde
9 – (1)
Gürültüye maruziyetten kaynaklanabilecek riskler, 8
inci maddede belirtilen tedbirler ile önlenemiyor ise işveren;
a)
Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede
belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini
aştığında, kulak koruyucu donanımları çalışanların kullanımına hazır halde
bulundurur.
b)
Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede belirtilen
en yüksek maruziyet eylem değerlerine ulaştığında ya
da bu değerleri aştığında, kulak koruyucu donanımların çalışanlar tarafından
kullanılmasını sağlar ve denetler.
c) Kulak
koruyucu donanımların kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterir ve
bu madde gereğince alınan kişisel korunma tedbirlerinin etkinliğini kontrol
eder.
(2) İşveren
tarafından sağlanan kulak koruyucu donanımlar;
a) 2/7/2013 tarihli ve 28695 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik ve
29/11/2006 tarihli ve 26361 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu
Donanım Yönetmeliği hükümlerine uygun olur.
b) İşitme
ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek şekilde seçilir.
c)
Çalışanlar tarafından doğru kullanılır ve korunur.
ç) Çalışana
tam olarak uyar.
d) Hijyenik
şartların gerektirdiği durumlarda çalışana özel olarak sağlanır.
Maruziyetin
sınırlandırılması
Madde
10 – (1)
Çalışanın maruziyeti, hiçbir durumda maruziyet sınır değerlerini aşamaz. Bu Yönetmelikte
belirtilen bütün kontrol tedbirlerinin alınmasına rağmen, 5 inci maddede
belirtilen maruziyet sınır değerlerinin aşıldığının
tespit edildiği durumlarda, işveren;
a) Maruziyeti, sınır değerlerin altına indirmek amacıyla
gerekli tedbirleri derhal alır.
b) Maruziyet sınır değerlerinin aşılmasının nedenlerini
belirler ve bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik
tedbirleri gözden geçirerek yeniden düzenler.
Çalışanların
bilgilendirilmesi ve eğitimi
Madde
11 – (1) İşveren,
işyerinde 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet
eylem değerlerine eşit veya bu değerlerin üzerindeki gürültüye maruz kalan
çalışanların veya temsilcilerinin gürültü maruziyeti
ile ilgili olarak ve özellikle;
a)
Gürültüden kaynaklanabilecek riskler,
b)
Gürültüden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla
alınan tedbirler ve bu tedbirlerin uygulanacağı şartlar,
c) 5 inci
maddede belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri,
ç)
Gürültüden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve gürültü ölçümünün
sonuçları ile bunların önemi,
d) Kulak
koruyucularının doğru kullanılması,
e)
İşyerinde gürültüye bağlı işitme kaybı belirtisinin tespit ve bildiriminin
nasıl ve neden yapılacağı,
f)
Bakanlıkça sağlık gözetimine ilişkin çıkarılacak ilgili mevzuat hükümlerine ve
13 üncü maddeye göre, çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi
tutulacağı ve sağlık gözetiminin amacı,
g) Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları,
hususlarında
bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlar.
Çalışanların
görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması
Madde
12 – (1)
İşveren, bu Yönetmeliğin kapsadığı konularda ve özellikle;
a) 7 nci maddeye göre gerçekleştirilecek olan risk
değerlendirmesi,
b) 8 inci
maddeye göre risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınacak
önlemlerin belirlenmesi ve uygulanacak tedbirler,
c) 9 uncu
maddede belirtilen kulak koruyucularının seçilmesi,
hususlarında
çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar.
Sağlık
gözetimi
Madde
13 – (1)
Gürültüye bağlı olan herhangi bir işitme kaybında erken tanı konulması ve
çalışanların işitme kabiliyetinin korunması amacıyla;
a) İşveren;
1) Kanunun
15 inci maddesine göre gereken durumlarda,
2)
İşyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gerekli
görüldüğü hallerde,
3) İşyeri
hekimince belirlenecek düzenli aralıklarla,
çalışanların sağlık
gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.
b) 5 inci
maddede belirtilen en yüksek maruziyet eylem
değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için, işitme testleri
işverence yaptırılır.
c) Risk
değerlendirmesi ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği
yerlerde, 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet
eylem değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için de işitme testleri
yaptırılabilir.
(2) İşitme
ile ilgili sağlık gözetimi sonucunda, çalışanda tespit edilen işitme kaybının
işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde;
a) Çalışan,
işyeri hekimi tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir.
b) İşveren;
1)
İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir.
2) Riskleri
önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir.
3) Riskleri
önlemek veya azaltmak için çalışanın gürültüye maruz kalmayacağı başka bir işte
görevlendirilmesi gibi gerekli görülen tedbirleri uygular.
4) Benzer
biçimde gürültüye maruz kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden
geçirilmesini ve düzenli bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son
Hükümler
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
Madde
14 – (1) 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Gürültü Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde
15 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde
16 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.