BORU HATLARI ÝLE PETROL TAÞIMA A.Þ. GENEL MÜDÜRLÜÐÜ (BOTAÞ)
HAM PETROL VE DOÐAL GAZ BORU HATTI TESÝSLERÝNÝN
YAPIMI VE ÝÞLETÝLMESÝNE DAÝR TEKNÝK EMNÝYET
VE ÇEVRE YÖNETMELÝÐÝ
Bu Yönetmelik, 6 Ocak 2011 tarih ve 27807 sayýlý Resmî Gazete’de yayýnlanmýþtýr.
BÝRÝNCÝ
BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanýmlar ve Kýsaltmalar
Amaç
Madde 1 – (1) Bu Yönetmeliðin amacý, 18/4/2001
tarihli ve 4646 sayýlý Doðal Gaz Piyasasý
Kanunu ve 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayýlý
Petrol Piyasasý Kanununa tabi
faaliyetler kapsamýna
giren BOTAÞ’a ait ham petrol ve
doðal gaz boru hattý tesislerinin ulusal ve/veya uluslararasý standartlara uygun olarak tasarýmý,
inþasý ve güvenli iþletilmesine iliþkin usul ve esaslarý belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 – (1) Bu Yönetmelik, Doðal Gaz Piyasasý Kanunu ve Petrol Piyasasý Kanununa tabi faaliyetler kapsamýna giren; BOTAÞ’a ait ham petrol ve doðal gazýn (LNG dahil) iletimi ve depolanmasýna ait tesislerin tasarýmý,
inþasý ve güvenli iþletilmesine dair
gerekli çevre ve teknik güvenlik kurallarý ile boru hatlarý güzergâhý
boyunca oluþan imar planlama çalýþmalarý, yapýlaþma, tesis kurma,
ruhsatlandýrma gibi durumlar için dikkate alýnmasý gereken emniyet veya yaklaþým mesafelerini kapsar.
Dayanak
Madde 3 – (1) Bu Yönetmelik, 19/2/1985 tarihli ve
3154 sayýlý Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlýðýnýn
Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanunun 28 inci maddesine dayanýlarak hazýrlanmýþtýr.
Tanýmlar ve kýsaltmalar
Madde 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlýk: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlýðýný,
b)
BOTAÞ: Boru Hatlarý ile Petrol Taþýma A.Þ. Genel Müdürlüðünü,
c) Çevre: Canlýlarýn hayatlarý
boyunca iliþkilerini sürdürdükleri ve karþýlýklý olarak etkileþim içinde bulunduklarý
biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel
ortamý,
ç) Depolama: Günlük
ve mevsimlik deðiþiklikleri karþýlamak ve doðal gaz temininin azalmasý veya durmasý ile meydana gelen doðal gaz açýðýný
gidermek amacýyla doðal gazýn, sývýlaþtýrýlmýþ doðal gaz (LNG) veya gaz olarak depolanmasýný
veya ham petrolün
tanklarda depolanmasýný,
d) Depolama tesisi: Üretimde yararlanýlan tesisler hariç olmak üzere, bir tüzel
kiþinin mülkiyet veya iþletmesinde bulunan ve doðal gazý, LNG veya gaz olarak depolamaya mahsus tesisi veya ham petrolün tanklarda depolanmasýna dair tesisi,
e) Doðal gaz: Yerden çýkarýlan veya çýkarýlabilen gaz halindeki doðal hidrokarbonlar ile bu gazlarýn piyasaya sunulmak üzere çeþitli yöntemlerle sývýlaþtýrýlmýþ,
basýnçlandýrýlmýþ veya fiziksel iþlemlere tabi tutulmuþ, sývýlaþtýrýlmýþ
petrol gazý - LPG hariç diðer hallerini,
f) Dýþ sýnýr: Bu
Yönetmelikte
bahsedilen bölge
veya tesislerin etrafýnda
bulunan çevre
duvarý,
tel örgü veya
benzeri engelle belirlenen sýnýrý, herhangi bir engelin bulunmadýðý
durumlarda ise; kamulaþtýrma yapýlmýþ yerlerde kamulaþtýrma sýnýrýný,
kamulaþtýrma
yapýlmamýþ yerlerde
kadastro parsel sýnýrýný,
kadastro yapýlmamýþ
yerlerde ise, yapýlarýn en
dýþ
noktalarýnýn
birleþtirilmesi
ile elde edilecek sýnýrý,
g) Emniyet þeridi: Boru hattý güzergâhý
boyunca tanýmlanan emniyet
mesafesini içeren alaný,
ð) Emniyet (yaklaþým) mesafesi: Yeraltý veya yerüstü
boru hatlarý tesisleri için BOTAÞ adýna kamulaþtýrýlmýþ
ve irtifak hakký
olarak tescil edilmiþ
güzergâh sýnýrýna, üçüncü
þahýslarýn planlayýp
yapmak istediði kalýcý
tesislerin asgari uzaklýk
mesafesini,
h) EPDK: Enerji Piyasasý Düzenleme
Kurumunu,
ý) Güzergâh (mecra) þeridi: Petrol ve doðal gaz taþýmacýlýðýnda kullanýlan çeþitli çaplardaki çelik malzemeden yapýlan borularýn, yeraltý veya yer üstünden
geçtiði ve BOTAÞ adýna kamulaþtýrýlmýþ, ilgili kurumdan izin alýnmýþ
veya tescil edilmiþ
kesintisiz arazi koridorunu,
i) Ham petrol: Yerden çýkarýlan veya çýkarýlabilen sývý
haldeki doðal hidrokarbonlarý,
j) Ýletim: Üretime mahsus toplama hatlarý ve daðýtým þebekeleri haricindeki gaz boru hattý þebekesi
veya sývýlaþtýrýlmýþ doðal gaz (LNG) taþýma
vasýtalarýyla gerçekleþtirilen doðal gaz naklini ve ham petrolün çelik
boru hatlarý ile taþýnmasýný,
k) Ýrtifak hakký: Kamulaþtýrýlmasýna karar verilen güzergâh alanýndan yararlanma veya bu alaný kullanma yetkisini,
l) Geçici irtifak þeridi: Sadece boru hattý ve tesislerinin inþaatý süresince sýnýrlý olarak kullanýlmak ve iþ bitiminde eski haline getirilmek üzere terk edilecek irtifak hakký tesis edilmiþ arazi þeridini,
m) Kamulaþtýrma:
Devlet ve kamu tüzel
kiþileri tarafýndan kamu yararý için
gerekli olan özel kiþilere ait taþýnmaz mallarýn ve kaynaklarýn, kanunla gösterilen esas ve usullere göre yetkili organlarca verilen karar uyarýnca ve parasý ödenmek
suretiyle mülkiyetinin alýnmasý veya mal üzerinde
irtifak kurulmasý
iþlemini,
n) Kamulaþtýrma
þeridi: Boru hattý güzergâhýnda,
boru hattýnýn inþaasý ve iþletmesinin saðlanmasý amacýyla kamulaþtýrýlan alaný,
o) Kalite uygunluk belgesi (TSEK Markasý Kullanma Hakký): Türk standartlarý
bulunmayan konularda Ýmalata
Yeterlilik Belgesi almaya hak kazanmýþ firmalarýn söz konusu ürünlerinin ilgili uluslararasý standartlarý, benzeri Türk standartlarý, diðer ülkelerin milli
standartlarý ve teknik literatür
esas alýnarak Türk Standartlarý Enstitüsü tarafýndan kabul edilen Kalite Faktör ve Deðerlerine uygunluðunu
belirten ve akdedilen sözleþme ile TSEK Markasý kullanma hakký verilen firma adýna düzenlenen ve üzerinde
TSEK Markasý kullanýlacak ürünlerin ticari markasý, cinsi, sýnýfý, tipi ve türünü belirten geçerlilik süresi bir yýl olan belgeyi,
ö) Kamu yararý kararý: 4/11/1983 tarihli ve 2492 sayýlý
Kamulaþtýrma Kanununun 5 inci maddesinde sayýlan kamu idareleri ve kamu tüzel kiþilerince verilen bir taþýnmazýn kamulaþtýrýlmasý gerekliliðini
tespit eden kararý,
p) Lisans: Tüzel kiþilere doðal
gaz ve ham petrol piyasa faaliyetinde bulunabilmeleri için Kanun uyarýnca EPDK tarafýndan her bir piyasa faaliyeti için verilen izin belgesini,
r) Mülkiyet hakký: Kamulaþtýrýlmasýna karar verilen güzergâh alaný üzerinde kullanma,
yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisini,
s) Özel güvenlik bölgeleri:
18/12/1981 tarihli ve 2565 sayýlý
Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu hükümlerine göre kamu ve özel kuruluþlara ait stratejik deðeri haiz her türlü
yer ve tesislerin dýþ
sýnýrlarýndan itibaren en fazla 400 metreye kadar geçen noktalarýn birleþtirilmesiyle ve Bakanlar Kurulu kararýna istinaden tespit edilen alanlarý,
þ) Prosedür: TS EN ISO 9001; BOTAÞ Kalite Yönetim
Sistemi, TS EN ISO 14001; BOTAÞ Çevre Yönetim Sistemi ve TS 18001; BOTAÞ Ýþ
Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sistemi prosedürlerini,
t) Sertifika: Doðal gaz faaliyeti yapan tüzel kiþilerin sistemde yer alacak tesislerinin tasarýmý,
yapýmý, revizyonu, bakýmý,
onarýmý, kontrolü, müþavirliði ve benzeri
hizmetlerde bulunacak gerçek
ve tüzel kiþilerin yeterliliðini gösteren ve EPDK tarafýndan verilen izni,
u) Sývýlaþtýrýlmýþ
doðal gaz (LNG) tesisi:
Doðal gazýn sývý olarak taþýnmasý ve depolanmasý
amacýyla sývýlaþtýrýlmasý, boþaltýlmasý, depolanmasý
ve tekrar gaz haline getirilmesi için kullanýlan tesisleri,
ü) Standart: Üzerinde mutabakat saðlanmýþ olan, kabul edilmiþ
bir kuruluþ tarafýndan onaylanan, mevcut þartlar altýnda en uygun seviyede bir düzen kurulmasýný
amaçlayan ortak ve tekrar
eden kullanýmlar için ürünün özellikleri,
iþleme ve üretim yöntemleri ve bunlarla ilgili terminoloji, sembol, ambalajlama, iþaretleme, etiketleme ve uygunluk deðerlendirmesi iþlemleri hususlarýndan biri veya birkaçýný
belirten ve uyulmasý
ihtiyari olan düzenlemeyi,
v) Tesis: Doðal gazýn sývýlaþtýrýlmasý, gazlaþtýrýlmasý, zenginleþtirilmesi,
arýndýrýlmasý, iletilmesi, depolanmasý ve daðýtýlmasý ile ilgili kullanýlan tüm boru hatlarý,
ekipman, tesisat, bina ve nakliye vasýtalarýný ve ham petrol boru
hatlarý ve buna baðlý
ekipman, depolama tanklý,
bina ve tesisatý,
y) Tipik çizim: Boru hatlarý ve tesislerinin inþaatý ve güvenli iþletimi için teknik standartlar ve prosedürler göz önüne alýnarak BOTAÞ
mühendislik birimleri tarafýndan hazýrlanan teknik çizimleri,
ifade ederler.
ÝKÝNCÝ
BÖLÜM
Boru Hattý Tesislerinde Uygulanacak Mevzuat ve Yükümlülükler,
Mecra ve Güvenlik Þeridi
Özel Geçiþ
Kurallarý, Özel Güvenlik Bölgesi
Kapsamýna Alýnma, Güzergâh Seçimi ve Güvenli Ýþletim
Boru
hattý tesislerinde
uygulanacak mevzuat ve BOTAÞ’ýn yükümlülükleri
Madde 5 – (1) Petrol ve doðal gaz boru hattý tesislerinde kesintisiz akýþ ve arz güvenliði ile kaçak
olmamasýna dayalý, sürdürülebilir, çevreyle uyumlu bir güvenlik kuralý ve politikasý yürütülmesi
esastýr. Boru hatlarýnda yýllýk bazda
kaçak ve arýza sýklýðýný sürekli
azaltan bir program geliþtirilmesi
zorunludur. Bu amaçla
her bir boru hattý
için, boru hatlarý ile ilgili her bir þube/iþletme müdürlüðü;
kendi görev alaný içinde
kalan faaliyetleri, bütçeleri ve zamanlamalarý içeren
planlar geliþtirir. Bu planlar, bir
önceki yýlda boru hattýnýn
maruz kaldýðý arýza sonuçlarýyla doðrudan ilgili olur.
(2) Tüm boru hattý tesisleri için aþaðýda sayýlan hususlar dikkate alýnýr.
a) EPDK tarafýndan yayýmlanan boru hattý
tesislerine ait Yönetmeliklere,
Teblið ve Kurul kararlarýna uyulur.
b) Doðal gaz ve ham petrol piyasa faaliyetlerinin gerçekleþtirileceði
tüm tesislerin tasarýmý,
yapým ve montajý, test ve kontrolü, iþletmeye alma ve iþletilmesi,
bakýmý, onarýmý ve tesislerde asgari
emniyetin saðlanmasý ile ilgili olarak; EN (Avrupa Standartlarý), TS (Türk Standartlarý),
TSE (Türk Standardlarý
Enstitüsü), ISO (Uluslararasý Standardizasyon Kuruluþu), IEC (Uluslararasý Elektroteknik Komisyonu), Amerikan Milli Standartlar
Enstitüsü (ANSI), Amerika Makine Mühendisleri Derneði (ASME) ve Amerikan Petrol Enstitüsü (API) standartlarýndan herhangi birine veya bu standartlarda yoksa, TSE tarafýndan kabul gören diðer standartlara ve/veya dokümanlara uyulmasý zorunludur. Yukarýdaki hususlarla ilgili standartlarýn baþlýcalarý
ek-1’de yer alýr. Bu faaliyetlerde Yönetmelik ekinde yer alan BOTAÞ tipik çizimlerine uyulur.
c) Ayrýca, doðal gaz ve ham petrol taþýma ve depolama faaliyetlerinin gerçekleþtirileceði
tüm bina ve tesislerin
projelendirilmesi ve hesap yöntemlerinin belirlenmesinde 6/3/2006 tarihli ve
26100 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Deprem Bölgelerinde Yapýlacak Binalar Hakkýnda Yönetmelik hükümleri esas alýnýr.
Tesislerde hiçbir þekilde standart dýþý malzeme ve ekipman kullanýlamaz. Ancak standardý bulunmayan malzeme ve ekipman
için kalite uygunluk
belgesine sahip olma þartý aranýr.
ç) Boru hattý tesislerinin çalýþma
ömrü boyunca teknik ve çevre güvenliði saðlanýr.
d) Tüm faaliyetler; TS EN ISO 9001; bazýnda hazýrlanan “BOTAÞ Kalite Yönetim Sistemi’’, TS EN ISO 14001; bazýnda hazýrlanan “BOTAÞ Çevre
Yönetim Sistemi’’ ve TS 18001; temel alýnarak hazýrlanan “BOTAÞ Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sistemi’’ adýndaki prosedürlere uygun olarak gerçekleþtirilir. Bu prosedürler, asgari olarak saðlýk,
güvenlik, çevre ve emniyet kalitesi, denetim ve gözden geçirme, tesis idaresi, standartlaþtýrma
ve eðitim konularýnda ortak ve/veya boru hattýna özel politikalar içerir.
e) BOTAÞ tarafýndan bu Yönetmelik
kapsamýndaki tesislerin fenni
usullere, endüstriyel standartlara,
genel kabul görmüþ teknik kurallara ve mevzuatlara uygun olarak yapýmý
ve iþletilmesi amacýyla Ham Petrol ve Doðal Gaz Boru Hattý Tesisleri Teknik Emniyet ve Çevre Uygulama El Kitaplarý hazýrlanýr.
f) 15/6/2005
tarihli ve 25846 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Petrol Piyasasýnda Sigorta Yükümlülükleri
Hakkýnda Teblið hükümlerine göre; faaliyetlerinin üçüncü
kiþiler nezdinde oluþturacaðý bedeni ve maddi zarar veya ziyanlarý tazmin etmek için, BOTAÞ gerekli mali sorumluluklara iliþkin sigorta veya sigortalarý yaptýrmakla yükümlüdür. Ayrýca BOTAÞ, petrol tesisleri ile
mülkiyet veya
emanetlerinde bulunan petrolü tüm risklere karþý sigortalatmakla yükümlüdür.
Bunun yanýnda, LNG ve doðalgaz tesislerinde gerçekleþtirilen hizmet ve varlýklarýn türüne
göre olasý risklere karþý da BOTAÞ tarafýndan sigorta yaptýrýlýr.
g) Doðal gaz boru hattý tesislerine ait yapým ve hizmet faaliyetleri, sertifika sahibi yüklenici, alt yüklenici veya taþeron gibi gerçek veya tüzel kiþilere yaptýrýlýr.
Bu hususlarýn ihalenin teklif
verme aþamasýnda bilindiði kabul edilir. BOTAÞ, bu faaliyetleri kendisi de gerçekleþtirebileceði
gibi söz konusu faaliyetlerin
ilgili mevzuat çerçevesinde yürütülüp
yürütülmediðine iliþkin test ve/veya kontrolleri bu iþe uygun baþka bir sertifika sahibine de yaptýrabilir. Yapýlan test ve kontrollere iliþkin her türlü
kayýt ve raporlar ile
tesislerin iþletme, bakým ve onarým kayýtlarý yüklenici firma ve/veya BOTAÞ tarafýndan tutulur.
ð) BOTAÞ, kendi tesis ve faaliyetlerini önemli ölçüde tehdit eden veya
olumsuz yönde etkileyen bir
durum oluþtuðunda, kamunun can, mal ve çevre güvenliðini dikkate alarak
ilgili kamu kurumlarýný ve bundan etkilenme ihtimali bulunan diðer kuruluþlarý haberdar etmek, tehdidin niteliði ve niceliði ile bunu önlemek üzere alýnmakta olan tedbirleri
EPDK’ya bildirir ve çevreye zarar vermemek için gerekli diðer tedbirleri alýr.
h) Bu Yönetmeliðin
uygulanmasý
sonucu tutulacak sayýsallaþtýrýlmýþ güzergâh
haritalarý,
pig ve katodik koruma ölçüm
sonuç
ve deðerlendirme
raporlarý
gibi kayýtlarýn
ilgili birimlerde muhafazasýndan, ham petrol boru hattý tesislerine ait “Mecra
ve Emniyet Þeridi
Dosyasý”nýn EPDK’ya
onaylattýrýlmasýndan,
BOTAÞ
Genel Müdürlüðünün
kurumsal kalite, boru hatlarýnýn teknik emniyeti ve güvenlikli iþletimi
faaliyetlerini yürüten
daire baþkanlýðý
sorumludur.
ý) Üçüncü þahýslarýn Yönetmelikte yer alan güzergâh þeridi ve emniyet
mesafesi kurallarýna
uymalarýný saðlama, bu kurallara uyulmasýnýn
takibi ve Yönetmelikte yer alan
boru hatlarýnýn teknik emniyeti ve güvenli iþletimi ile ilgili alýnacak diðer
tedbirler konusunda, taþra
teþkilatýnda görev yapan ham petrol, doðal gaz ve LNG iþletme
müdürlükleri
de sorumludur.
i) BOTAÞ boru hattý tesislerinin mühendislik çalýþmalarý sýrasýnda ilgili mevzuata uygun olarak gerekli Çevresel Etki Deðerlendirme (ÇED) raporu hazýrlanýr.
j) Petrol ve doðal gaz boru hattý tesislerinin yangýna karþý korunmasýnda
27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayýlý
Bakanlar Kurulu Kararý
ile yürürlüðe
konulan Binalarýn
Yangýndan Korunmasý Hakkýnda Yönetmelik hükümlerine
ve BOTAÞ Genel Müdürlüðüne ait yangýn söndürme prosedürlerine uygun tedbirler alýnýr.
k) Eskiden yapýlmýþ
veya yeni yapýlacak tüm ham petrol ve doðal gaz boru hatlarý, bunlara ait
tesislerin yerleri ve boru hattý güzergâhlarýnýn kamulaþtýrma
planlarýna uygunluðu saðlanýr. Bu tesislere ait
her türlü haritalar, harita bilgileri, konum bilgileri “Coðrafi
Bilgi Sistemi (GIS) veri tabanýna” aktarýlarak muhafaza edilir.
l) Boru hatlarýnýn
tamamý SCADA ve telekomünikasyon sistemleri ile donatýlarak, bu sistemlerin boru hatlarýnýn
inþaatý ile birlikte eþ zamanlý olarak bitirilmesi ve iþletmeye alýnmasý saðlanýr. Bu kapsamda boru
hatlarýnýn tümü için kaçak tespit programlarý kullanýlýr.
Ham
petrol boru hattý tesislerinde
mecra ve emniyet þeridi, iþaret levhalarý ve hat vanalarý
Madde 6 – (1) BOTAÞ ham petrol boru hatlarý ve tesisleri çevresindeki planlama ve imar uygulama çalýþmalarýnda uyulmasý gereken koþullar ve teknik emniyet kriterleri olarak; 10/9/2004 tarihli ve 25579 sayýlý
Resmî Gazete’de yayýmlanan Petrol Piyasasýnda Uyulacak Teknik Kriterler Hakkýnda Yönetmelik ile 18/12/1981 tarihli ve 2565 sayýlý
Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu ve diðer ilgili mevzuat ile bu konuyla ilgili teknik standardlar
ve BOTAÞ tipik çizimleri uygulanýr.
(2)
Ham petrol boru hattý
tesislerinde de, doðal
gaz daðýtým hatlarýnýn ve donanýmlarýnýn tanýnmasý ve yerlerinin belirlenmesi için kullanýlan iþaret levhalarýnýn aynýsý kullanýlýr.
Bunlarýn ölçülendirilmesi
ve yazýlmasýnda ek – 2’de yer alan BOT-TYP-PL-65-1/2-Rev.2-02/07/2009 ve ek– 3’de
yer alan BOT-TYP-PL-65-2/2-Rev. 2-02/07/2009
numaralý BOTAÞ tipik çizimleri dikkate alýnýr. Ayrýca, diðer detaylar için TS 10874 standardýndan yararlanýlýr.
Ancak, bazý boru hatlarýnýn
gizlenmesine karar verilebilir. Bu takdirde gizli iþaretleme metodlarý
uygulanýr.
(3) 31/12/2004
tarihli ve 25687 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Su Kirliliði Kontrolü Yönetmeliðine göre yeni boru hattý
güzergâhlarý içme ve kullanma suyu
havzasý sýnýrlarý dýþýndan
geçirilir.
(4) Ham petrol boru hattý üzerinde
bulunan bütün hat vanalarýnýn
uzaktan kumandalý
olmasý zorunludur. Ayrýca, deniz, göl, nehir, su havzasý, milli park, baraj gibi çevre kirlenmesi ve ekolojik denge
bakýmýndan hassas alanlarýn yakýnýndan veya üzerinden zorunlu hallerde hat geçmesi durumunda, geçiþlerin
giriþ ve çýkýþ
noktalarý ile diðer uygun yerlere uzaktan kumandalý hat vanalarý yerleþtirilir.
(5) Ham petrol boru hatlarýnýn
ve tesislerinin inþaatý, bakýmý, onarýmý
ve iþletilmesinin yapýlabilmesi için gerekli güzergâh þeridi ek – 4’de
yer alan BOT-TYP-PL-0010-1/1-Rev.
2-02/7/2009 ve ham petrol boru hattý kanalý ile toprak geri doldurma ebatlarý ise; ek – 5’de
yer alan BOT-TYP-PL-0015-1/1-Rev. 2-02/07/2009
numaralý BOTAÞ tipik çizimleri ile ek –
8 ve ek – 9’da yer alan tablolar dikkate alýnarak belirlenir.
(6) Boru hattý güzergâhýnýn geçtiði
arazinin deniz, göl,
nehir, su havzasý,
milli park, baraj, yoðun
sanayi ve ticari kuruluþlar tarafýndan çevrili olmasý, topoðrafik
ve jeolojik yapýnýn müsait
olmadýðý,
fay hatlarý
ve heyelan bölgelerinin
yer seçimini
zorlaþtýrdýðý, hâlihazýrdaki
mevcut boru hatlarý,
enerji bölgeleri
ve teknik alt yapý
tesislerinin konumlarýnýn
getireceði
engeller nedeni ile yukarýda yer alan emniyet mesafelerinin daraltýlmasýna
BOTAÞ
tarafýndan
izin verilebilir. Söz
konusu bölge ile ilgili risk
analizi yaptýrýlýr
ve mevcut riski artýrmayacak
tedbirler alýnýr. Ancak, emniyet mesafesinin daraltýlmasý talebinde bulunan kiþi veya kuruluþ
tarafýndan hazýrlanacak projenin BOTAÞ tarafýndan onaylanmasý
ve bu projenin BOTAÞ
gözetiminde yapýlmasý, bu ve benzeri teknik tedbirlerden doðacak masrafý ödemeyi
taahhüt etmesi þarttýr.
Doðal gaz boru hattý tesislerinde mecra ve emniyet þeridi, iþaret levhalarý ve hat vanalarý
Madde 7 – (1) BOTAÞ doðal gaz boru hatlarý
ve tesisleri çevresindeki planlama
ve imar uygulama çalýþmalarýnda uyulmasý
gereken koþullar ve teknik emniyet
kriterleri aþaðýda
yer almaktadýr.
a) Kamulaþtýrýlarak BOTAÞ adýna sýnýrlý
ayni hak tesis edilmiþ
olan güzergâh þeridi
üzerinde yapýlaþmaya
izin verilmez.
b) Boru hatlarýnýn
yerleþim alanlarýna olan emniyet mesafesi:
1) Yeni inþaatý yapýlan boru hatlarýnýn güzergâh çalýþmalarý yapýlýrken,
normal þartlarda
mücavir
alanlarýn
dýþýndaki
sahalarda yerleþim
bölgelerine
ve konutlara en yakýn
mesafeler konusunda ANSI/ASME B31.8 ve/veya ANSI/ASME B31.4 standartlarýnda düzenlemeler
bulunmadýðýndan
teknik güvenliðin
artýrýlmasý amacýyla
bu konularda uluslararasý alanda tecrübe sahibi boru hatlarý iþletmecileri
ve BS 8010 tarafýndan
kabul gören
kurallar esas alýnýr. Buna
göre, boru aksýndan itibaren en yakýn emniyet mesafesi þu formüle göre belirlenir:
Boru hatlarý tasarým faktörü 0,40 ile 0,72 arasýnda veya 0,72’ye eþit ise;
d = Q . [ (D ² / 32.000) + (D / 160) + 11 ] . [ (P / 32) + 1,4
]
Boru hatlarý tasarým faktörü 0,40 ve bu deðerden düþük ise:
d = Q . [0,7
- (t / 21) ] . [ P + 82 ]
d: Mesafe
(metre).
D: Boru çapý
(mm); eðer boru hattý çapý 150 mm’den küçük ise, D deðeri
t : Boru et kalýnlýðý
(mm); eðer boru et kalýnlýðý
9,5 mm’den küçük ise, t deðeri
P: Boru hattý müsaade
edilebilir en yüksek
iþletme basýncý
(bar); 20 bar’dan daha düþük basýnçta iþletilen boru hatlarý için
P deðeri 20 bar alýnýr.
Q: Akýþkan faktörü (doðal gaz için 0,50)
Yukarýda belirtilen yöntem sadece planlama/rehber amacýyla kullanýlýr.
Bu yöntem, sayýsal risk analizleri yerine geçemez.
2) Bu emniyet mesafeleri, iþletme basýncýna,
boru et kalýnlýðýna, boru çapýna,
akýþkanýn cinsine göre (doðal gaz) ve tasarým
faktörüne göre deðiþiklik gösterir:
Uygulama 1 - (0,4 ‹ Tasarým Faktörü ≤ 0,72): Boru çapý
Uygulama 2 - (Tasarým Faktörü ≤ 0,40): Boru çapý
(2) Ek-6 ve ek-7
de belirtilen boru et kalýnlýklarý örnek olarak kullanýlmýþ
olup, boru hatlarýnýn geçtiði güzergâhlarda bulunan mevcut þartlar, nüfus
yoðunluðu veya bina sayýsý,
geçiþler gibi hususlar dikkate alýnarak, geçerli standart (ANSI/ASME B31.8) bazýnda güzergâh sýnýflandýrýlmasý yapýldýktan sonra tasarým faktörleri tespit edilerek, buna mukabil olarak döþenen boru hatlarýnda kullanýlacak borularýn et kalýnlýklarý bu mevcut þartlara uygun olarak hesaplanýr. Ancak, asgari emniyet mesafesinin bu Yönetmelikte belirlenen güzergah þeridinden dar olmasý
halinde, emniyet mesafesi olarak güzergah þeridi dikkate alýnýr.
(3) Þehir içi mevcut hatlarýn
konumu ve korunmasý
BOTAÞ’a ait mevcut kamulaþtýrma
alaný ile sýnýrlýdýr.
Ancak, kamulaþtýrma yapýlamayan yol, yeþil
alan gibi arazilerde
hat imar planýna ve kadastro paftasýna iþlenerek korunur.
(4) Sonradan imara açýlan bölgelerde BOTAÞ’a
ait boru hatlarýnýn güzergâhlarý, imarý uygulayan belediyenin imar planlarýna iþlettirilerek cadde ortalarýndaki refüjlerde, park ve
yeþil alanlarda býrakýlmasý saðlanýr ve bu tesisler belediye tarafýndan alt yapý emniyet mesafeleri mevzuatýnca korunur.
(5) Doðal gaz boru hattý yakýnýna; patlayýcý,
parlayýcý, yanýcý, yakýcý,
aþýndýrýcý madde bulunduran, imal eden, kullanan atölye, depo, ardiye, imalathane, fabrika gibi tesisler en
fazla ek-6 ve ek-7 de yer alan emniyet mesafeleri sýnýrýna kadar yapýlabilir. Ancak, akaryakýt istasyonlarý, LPG ve CNG istasyonlarýnýn
boru hattýna yaklaþma mesafesi;
boru aksý
ile istasyonlarda bulunan yer altý ve yer üstü tanklarý, dispenserler veya tehlikeli
maddenin bulunduðu
ekipmanlar arasýndaki
mesafe 50
metreden aþaðý olamaz. Ýstasyon üzerindeki diðer
idari ve sosyal tesislere olmasý gereken mesafe bu maddenin 7 nci fýkrasýna göre hesaplanýr. Bu konuda ayrýca TS 12820 ve TS 11939 sayýlý
Akaryakýt Ýstasyonlarý ile ilgili standartlar ile 2565 sayýlý
Kanun ve Askeri Yasak Bölgeler
ve Özel Güvenlik Bölgeleri Yönetmeliði hükümleri uygulanýr.
(6) Doðal gaz boru hatlarýnýn
ve tesislerinin inþaatýnýn
yapýlabilmesi için gerekli geçici güzergâh þeridi ek – 4’te
yer alan BOT-TYP-PL-0010-1/1-Rev.
2-02/07/2009 tipik çizimindeki veriler ve ek – 8 dikkate alýnarak belirlenir. Geçici güzergâh þeridi; orman, koruma statüsü
olan alan, tarýmsal araziler ve diðer tüm sahalarda BOTAÞ’a
ait olan boru hattýnýn inþaatý aþamasýnda ilgili mevzuatýna
göre geçici irtifak hakký tesis edilen çalýþma
þerididir.
(7) Ýþletme aþamasýnda ihtiyaç duyulan bakým ve onarým çalýþmalarýnda sürekli olarak kullanýlmak üzere daimi irtifak hakký veya mülkiyet hakký alýnan þeridin geniþliði
boru aksýnýn akýþ yönünde sað ve sol tarafý
eþit geniþlikte tutulur. Sürekli olarak kullanýlan güzergah þeridinin geniþliði
ek - 4’te yer alan (BOT-TYP-PL-0010-1/1 – Rev.2-2/7/2009) numaralý tipik çizimde gösterilen
‘’A’’ geniþliðinin iki katýdýr.
Ek - 8’deki güzergâh þeridinin azami mi
yoksa asgari mi (azaltýlmýþ) geniþlikte olacaðýna
detay mühendislik aþamasýnda saha þartlarý dikkate alýnarak karar verilir.
(8) Buna göre yüksek basýnçlý ana iletim doðal gaz boru hatlarý için
tarýmsal arazi ve orman
arazilerinde sonradan yapýlaþmaya açýlacak kýsýmlarda yanýcý
ve patlayýcý madde bulundurmamak veya depolamamak koþulu ile bina yaklaþým emniyet mesafeleri;
Çapa göre sol ve sað
kalýcý güzergah þerit geniþliði
+ - imar mevzuatýna
göre ön bahçe mesafesi (bina çekme
mesafesi)
Formülüne
göre hesaplanýr.
Örnek hesaplama,
SOL:
SAÐ:
Yukarýdaki örnekte; 7 metrelik mesafe ek - 4’te yer alan (BOT-TYP-PL-0010-1/1
– Rev.
2-02/07/2009) numaralý tipik çiziminde gösterilen
boru çapý 28”
(9) Boru hattý kanalý ile toprak geri doldurma ebatlarý ise ek- 5’te yer alan (BOT-TYP-PL-0015-1/1-Rev. 2-02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimlerinde yer alan
ek - 9’daki ölçüler
dikkate alýnarak belirlenir.
(10) Doðal
gaz boru hatlarýna
ait tesislerin vana, pig, kompresör,
RM/A ve RM/B istasyonlarý gibi yakýnýndan geçen diðer altyapý tesisleri ile patlayýcý, parlayýcý, yanýcý yakýcý, aþýndýrýcý
madde bulunduran, imal eden, kullanan atölye, depo, ardiye, imalathane,
fabrika gibi tesisler için uyulmasý gereken emniyet mesafeleri ek-10’da
yer alan tabloda belirtilmiþtir. Tesislerin dýþ sýnýrý
referans alýnarak belirlenen bu
mesafeler BOTAÞ’ýn öngördüðü önlemler,
çevresel yoðunluk ve risk yaratma olasýlýðý
dikkate alýnarak yarýsýna
kadar azaltýlabilir. Ancak, bu Yönetmeliðin yürürlüðe
girdiði tarihten önce yapýlmýþ olan tesislerde bu
emniyet mesafelerine uyulmamýþ ise; söz konusu tesislerin
etrafý çevrilerek beton duvar, tel çit ve bunun gibi tehlikeyi ortadan kaldýracak þekilde gerekli emniyet tedbirleri alýnýr.
Bu konuda ayrýca 8 inci madde hükümleri
dikkate alýnýr.
(11) Doðal gaz boru hatlarý güzergâhlarýnda yapýlabilecek her türlü
dinamit patlatmalarýnýn doðal gaz boru hattýna
olan emniyet mesafesi 200 metreden az olmamak üzere; (m > k √q ) formülüne göre hesap edilir. Buna göre
(12) Doðal
gaz boru hatlarýnýn
deniz içerisinden
geçen
kýsýmlarýnda
boru hattýnýn
(13) Boru hattýnýn
geçtiði akarsularda, boru hattýna
(14) Doðal gaz boru hatlarýnýn
paralel olarak ayný
güzergâh þeridi
içerisinde döþenmesi halinde hatlarýn akslarý arasýndaki asgari mesafeler
ek-11’de yer alan tabloda
yer alýr.
(15) Yeni doðal gaz boru hattýnýn
daha önceden yer altýna
döþeli boru hattý, kanal, kanalizasyon ve yol gibi tesislere paralel
asgari uzaklýðý (yol ve açýk kanallarýn þev
bitiminden itibaren) BOTAÞ’a
ait veya onun kontrolündeki
SCADA yer altý kablolarý hariç ek-12’de yer alan tabloda
belirtildiði gibidir.
(16) Kamulaþtýrma
þeridi üzerinde yeþil alan, bina niteliði taþýmayan açýk tesis projeleri
BOTAÞ tarafýndan uygun bulunmasýndan sonra gerçekleþtirilebilir. Bu konuda yapýlacak protokollerde BOTAÞ bakým ekiplerinin iþletme
aþamasýnda her zaman boru hattý bakým, onarým ve kontrol için düzenleme sahalarýna
gireceði göz önünde bulundurulur.
(17) Aðaç
cinsleri ve boru hattýna
yaklaþma mesafeleri BOTAÞ tarafýndan onaylanmak koþulu
ile, ekin ve benzeri tarýmsal faaliyetler kamulaþtýrma
þeridi üzerinde yer alabilir. Boru hattýnýn
geçtiði tarýmsal alanlarda anýz
yakýlmasýna müsaade edilmez.
(18) Doðal gaz boru hatlarýnýn
ve donanýmlarýnýn
tanýnmasý ve yerlerinin belirlenmesi için iþaret levhalarý
kullanýlýr ve bunlarýn ölçülendirilmesi ile yazýlmasýnda ek - 2’de
yer alan (BOT-TYP-PL-0065-1/2-Rev.
2 -02/07/2009) ve ek - 3’te
yer alan (BOT-TYP-PL-0065-2/2-Rev.2-02/07/2009)
numaralý BOTAÞ tipik çizimlerinde belirtilen hususlar dikkate alýnýr.
Ayrýca, diðer detaylar için TS 10874 standardýndan yararlanýlýr.
Ancak, bazý boru hatlarýnýn
gizlenmesine karar verilebilir. Bu takdirde gizli iþaretleme metodlarý
uygulanýr.
(19) Doðal gaz boru hattý üzerinde
bulunan bütün hat vanalarýnýn
ek -
(20) Doðal gaz boru hatlarý emniyet þeridi içinde; boru hattý
aksýndan itibaren;
(21) Yukarýda
yer alan emniyet mesafelerinin, boru hattý güzergâhýnýn geçtiði
arazinin deniz, göl,
nehir, su havzasý,
milli park, baraj, yoðun
sanayi ve ticari kuruluþlar tarafýndan çevrili olmasý, topoðrafik
ve jeolojik yapýnýn müsait
olmamasý,
fay hatlarý
ve heyelan bölgelerinin
yer seçimini
zorlaþtýrmasý, hâlihazýrdaki
mevcut boru hatlarý,
enerji bölgeleri
ve teknik alt yapý
tesislerinin konumlarýnýn
getireceði
engeller nedeni ile daraltýlmasýna BOTAÞ tarafýndan izin verilebilir. Ancak, emniyet
mesafesinin daraltýlmasý talebinde bulunan kiþi veya kuruluþ tarafýndan hazýrlanacak
projenin BOTAÞ tarafýndan onaylanmasý ve bu projenin BOTAÞ gözetiminde
yapýlmasý, bu ve benzeri teknik tedbirlerden doðacak masrafý ödemeyi
taahhüt etmesi þarttýr.
Ham
petrol ve doðal gaz boru
hatlarý için özel geçiþ kurallarý
Madde 8 – (1) Ham petrol ve doðal gaz boru hatlarý ile otoyol, devlet ve il yollarý, demiryolu, nehir ve benzeri geçiþlerin
korunmasýna yönelik ANSI/ASME B31.4 & ANSI/ASME B31.8 hükümlerine
göre alýnmasý gereken önlemler
þunlardýr.
a) Zorunlu hallerde boru hattý kamulaþtýrma þeridi üzerinde yapý
niteliði taþýmayan yaya, otoyol, devlet ve il yollarý geçitleri ve boru ekseni üzerinde yol, su, elektrik gibi teknik alt yapý projeleri için her halükarda BOTAÞ’ tan izin alýnmasý þarttýr. Ýzin yazýsýnda alýnacak tedbirler ve gerektiðinde bu tedbir kapsamýnda BOTAÞ tarafýndan hazýrlanacak proje yer alýr. Sayýlan tedbirler alýndýktan sonra yapýlacak protokol çerçevesinde
bu faaliyetlere izin verilir.
b) Ýzin baþvurularýna geçiþ
projeleri eklenir.
c) Bu projelerin BOTAÞ tarafýndan uygulanan tipik çizimlere uygun olmasý gerekir.
d) Söz konusu tipik çizimler ANSI/ASME B31.4 standardýnda yer alan 434.13 –Özel Geçiþler, 434.13.1 - Su Geçiþleri,
434.13.2 - Yer üstü, 434.13.3 - Köprü
Baðlantýlarý, 434.13.4 - Demiryolu ve Otoyol, Devlet ve Ýl yollarý Geçiþleri ve 451.9 - Mevcut Boru Hatlarý Üzerinden
Otoyol, Devlet ve Ýl
yollarý ve Demiryolu Geçiþi
paragraflarýndan yararlanýlarak hazýrlanýr.
e) Ayrýca, ANSI/ASME B31.8 standardýnda yer alan 841.144 - Demiryollarý, Otoyol, Devlet ve Ýl yollarý, Diðer Yollar veya
Caddeler Altýndan Boru Hattý Geçiþlerinde Kullanýlacak Keson Borularýn Özellikleri
ve 841.145 - Tasarým
Faktörleri paragraflarý ile 841.114B - Çelik Borularýn Döþenmesinde Kullanýlan
Tasarým Faktörleri tablosu dikkate alýnýr.
(2) Özel Geçiþler: Su, nehir, dere,
sulama amaçlý kanal, demiryolu ve otoyol geçiþleri
özel mühendislik çalýþmasý gerektiren çizimler olup, bunlar temel mühendislikte farklýlýklar
içermektedir. BOTAÞ bu geçiþler için gerekli olan izinleri almak zorundadýr. Mevcut tesislere en az zarar veren ve kamu güvenliðini dikkate alan, saðlýklý bir mühendislik ve iyi bir boru hattý uygulamasý tasarým aþamasýnda dikkate alýnýr.
Trafiðe veya geçiþe
yakýn tesis sahiplerinin
faaliyetlerine asgari etki yaratan bir inþaat tekniðinin organize edilmesi gerekir. Yeraltýnda bulunan boru hatlarýnýn
inþasý sýrasýnda, güzergâh üzerindeki gömülü diðer hizmet hatlarý
ve güzergâh boyunca öngörülen geçiþ noktasýndaki diðer yeraltý
tesislerinin yerlerinin tespiti için gerekli çaba sarf edilir. Yukarýda bahsedilen tesis sahiplerinin operasyonel
hazýrlýklar yapabilmesi ve geçiþ
inþaatýnýn
yapýlacaðý yere temsilcisini gönderebilmesi için, bu çalýþmalardan olumsuz etkilenen
tesis sahiplerine BOTAÞ
tarafýndan önceden haber verilir.
(3) Demiryolu ve Otoyol, Devlet ve Ýl Yollarý Geçiþleri: Boru hattýnýn
bulunduðu konumdan dolayý boruya gelecek zararýn önlenmesi
ve genel kamu güvenliðinin saðlanmasý amacýyla aþaðýdaki geçiþ
prosedürlerini kapsar;
a) Ýletim hattýnýn
keson borusuz döþenmesi esas alýnýr.
Ýletim hattýnýn
ve keson borularýn döþenmesi API RP 1102’ye
uygun þekilde döþenir. Paslanmaya (korozyona) karþý önlem
olarak; dýþ kaplamalý iletim boru hattý keson boruya giriþ ve çýkýþ noktalarýnda birbiri ile temas etmesini önleyecek þekilde karþýlýklý desteklenir. Ayrýca giriþ ve çýkýþ noktalarýnda iletim hattý borusu ile keson boru
elektrik iletkenliði
olmayan malzeme ile tamamen izole edilerek kapatýlýr.
b) Keson boru
kullanýlmamasý halinde; demiryolu veya otoyol, devlet ve il yollarý altýna döþenmiþ iletim hattý borusuna dýþarýdan
gelen baský aðýrlýklarýndan ve iç basýnçtan kaynaklanarak oluþan gerilim, boru malzemesinin esneme katsayýsýnýn % 90’ýný geçemez.
c) Boru hattý yol geçiþleri kesonlu ise; ek - 15’te yer alan (BOT-TYP-PL-0020-1/3-Rev. 2-02/07/2009) ve ek - 16’da yer alan (BOT-TYP-PL-0045-1/1-Rev.
2- 02/07/2009), kesonsuz ise ek - 17’de yer alan (BOT-TYP-PL-0020-2/3-Rev. 2- 02/07/2009), ek - 18’de yer alan (BOT-TYP-PL-0020-3/3-
Rev.2- 02/07/2009) ve ek - 19’da yer alan (BOT-TYP-PL-0050-1/1-Rev.
2-02/07/2009) BOTAÞ tipik çizimlerinde gösterildiði gibi yapýlýr.
Boru hattý raylý tesis geçiþleri
ise; ek - 20’de yer alan (BOT-TYP-PL-0025-1/1-Rev. 2- 02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimlerinde gösterildiði gibi yapýlýr.
d) Boru hatlarýnýn
tasarým ve mühendislik gibi teknik planlama çalýþmalarý sýrasýnda bunlarýn demir yoluna paralel gitmesi veya demir yolu altýndan geçmesi durumunda Devlet Demir Yollarý Genel Müdürlüðünün
ileride yapacaðý ikinci ve üçüncü
hat inþaasý ile seyrüsefer güvenliði dikkate alýnýr.
Demir yolu altýndan boru hattý geçirilmesi durumunda, normal ve hýzlý
tren güzergâhlarý ayrý ayrý
düþünülerek gerekli hesaplamalar yapýlýr.
Boru üst kotu ile demiryolu
platform üst kotu arasýndaki mesafe normal hatlar için en az
e) Boru hatlarýnýn
teknik planlama çalýþmalarý sýrasýnda hattýn otoyol, devlet ve il yollarýna parelel gitmesi veya altýndan geçmesi gibi durumlarda hazýrlanacak projeler için
Karayollarý Genel Müdürlüðünün
görüþü alýnýr.
(4) Su Geçiþleri:
Nehir, dere, ýrmak, çay, sulama amaçlý
kanal ve göl gibi sularýn geçiþleri sorun yarattýðý için
geçiþ güzergâh zemininin yapýsý,
su kýyýlarýnýn durumundaki farklýlýklar,
suyun debisi, derinliði
ve mevsimsel deðiþikliklerden doðan özel problemler boru hattýnýn tasarýmý
sýrasýnda dikkate alýnýr.
Ayrýca, sorumlu düzenleyici kurumlar veya ilgili kamu kuruluþlarýnýn öngördüðü sýnýrlamalar yanýnda aþaðýdaki hususlar da
dikkate alýnýr:
a) Hem tasarým, hem inþaat aþamasýnda iþletmenin sürekliliði ve kamunun genel güvenliði belirleyici faktördür. Gerekli durumlarda detaylý plan ve projelerin yanýnda inþaatla ilgili tüm
spesifikasyonlar veya teknik þartnameler hazýrlanýr.
b) Su altý geçiþlerinin inþaatýnda boru et kalýnlýðýnýn
yüksek tutulmasý, boru hattýnýn
gömülme derinliði ve paslanmaya karþý dýþ
kaplama, borunun dýþýndaki
beton kaplama veya borunun yüzmesini engelleyici aðýrlýklarýn kullanýlmasý önemlidir. Ýnþaat
aþamasýnda oluþabilecek borunun bükülmesine ve çökmesine neden olabilecek gerilimlerin oluþmasýna karþý önlemler alýnýr.
c) Boru hattý nehir, dere ve sulama amaçlý
kanal geçiþlerinde; ek - 21’de yer alan (BOT-TYP-PL-0030-1/4-Rev.2-02/07/2009), ek - 22’de yer alan (BOT-TYP-PL-0053-1/1-Rev.
2-02/07/2009) tipik çizimleri ile ek - 23’te yer alan (BOT-TYP-PL-0030-2/4-Rev.
2-02/07/2009) ve ek - 24’te yer alan (BOT-TYP-PL-0030-4/4-Rev.2-
02/07/2009) numaralý
BOTAÞ tipik çizimlerinde gösterildiði gibi mukavemetli beton zarf içerisine alýnýr.
d) Gerek yapý güvenliði, gerekse can ve mal güvenliði açýsýndan yüksek basýnçlý
boru hatlarýnýn konsol ve köprü
üzerlerinden geçiþlerine
müsaade edilmez. Boru
hatlarý su altýndan geçecek þekilde
projelendirilir.
e)
Sulama amaçlý düþük
kapasiteli kanal geçiþlerinde kanal saðlamlýðýnýn
bozulmamasý amacý ile boru hattýnýn
geçtiði kanal kesimine ait ano boþ iken, var ise diðer anolara ve contalara zarar
vermeyecek þekilde yerinden kaldýrýlýp boru hattýnýn
dolgusu yapýlýr. Daha sonra kanalýn o kesiminin altý kaba beton (grobbeton) ile
doldurularak kanal anosu yenilenir.
f) Büyük
kapasiteli su kanallarýnýn geçiþi ise yatay sondaj
tekniði kullanýlarak yapýlýr.
(5) Mevcut Boru Hatlarý Üzerinden
Otoyol, Devlet ve Ýl
Yollarý ve Demiryolu Geçiþi:
Eðer mevcut bir boru
hattý üzerinden yeni bir demiryolu otoyol, devlet ve il yollarý geçecek ise, BOTAÞ,
geçiþ yapýlacak olan alanda boru hattýna etki etmesi beklenen yüklerden dolayý boru hattýnýn
saðlamlýðýný
analiz edecektir. Ýç
basýnç ve yeni gelecek taþýtlý
ve taþýtsýz dýþsal yüklerden dolayý boru hattýnýn
çevresinde oluþacak gerilimlerin toplamý “esneme
katsayýsý” nýn %90’ýný
aþma durumunda BOTAÞ bu gerilimi %90 seviyesi veya altýna indirebilmek için geçiþ güzergâhý boyunca mekanik
kuvvetlendirme yapar. Yapýsal
koruma veya uygun boru hattý inþa eder veya borunun üzerine gelen dýþsal yükleri daðýtýr. Ýç basýnç ve dýþsal yüklerin neler olduðu ve toplam gerilimin hesaplanmasýna dair metodlar API RP 1102
esas alýnarak aþaðýdaki
þekilde uygulanýr;
a) Boru hattýnýn
keson borusuz döþenmesi tercih edilir. Þayet keson boru kullanýlmýþ
ise; mevcut boru hatlarýnýn öngörülen
demiryolu veya otoyol, devlet ve il yollarý geçiþine uygun hale
getirilmesi API RP 1102’de
yer alan esaslara uygun olmasý zorunludur. Paslanmaya karþý önlem
olarak dýþ kaplamalý iletim boru hattý keson boruya giriþ ve çýkýþ noktalarýnda birbiri ile temasý önlemek
için karþýlýklý desteklenir. Ayrýca giriþ ve çýkýþ noktalarýnda iletim hattý borusu ile keson boru
elektrik iletkenliði
olmayan malzeme ile tamamen izole edilerek kapatýlýr.
b) Deðiþtirilen
boru hattý bölümlerinin
test edilmesi ve yapým
inþaatýnýn
denetlenmesi ANSI/ASME B31.4 ve/veya ANSI/ASME B31.8 da öngörülen þartlara uygun olarak yapýlýr.
c) Geçiþ
bölgesindeki hat borularý üzerinde
yapýlacak bütün
kaynaklarýn radyografik kalite
kontrolü yapýlýr
veya diðer kabul gören tahribatsýz test yöntemleri ile kaynak ve inþaat yapýmý denetlenir.
(6) Yerüstü
Tesisleri: Bu tesisler güzergâh üzerinde
fiziki þartlarýn zorunlu kýldýðý
uçurum, derin nehir yataðý, bataklýk gibi nedenlerden dolayý boru hatlarýnýn yer üstünden asýlý
olarak geçmek zorunda kaldýðý tehlikeli ve olaðan üstü geçiþler
için yapýlýr.
Boru hattýnýn geçiþi için yapýlan bu tesisler kesinlikle insan, hayvan veya motorlu ve motorsuz taþýtlarýn geçiþleri için kullanýlamaz.
Bu tesislerin tasarýmý ve inþaatý, düzenleyici ve yetkili kurumlarýn koyduðu kurallar ve sýnýrlamalar çerçevesi
içerisinde kalýnarak saðlýklý bir mühendislik çalýþmasý ile yapýlýr. Bunlara sadýk kalmayý saðlamak için, gerekli uygun denetimler yapýlýr
ve gerek görüldüðü
durumlarda detaylý
plan ve proje dokümanlarýnýn
yanýsýra inþaatla ilgili tüm gerekli spesifikasyonlar
veya teknik þartnameler hazýrlanýr.
(7) Baþka Bir Boru Hattý ile Kesiþme: Boru hattýnýn
baþka bir boru hattý ile kesiþmesi durumunda; boru hattý inþaatý ek – 25’te yer alan (BOT-TYP-PL-0035-1/1-Rev.2- 02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimde gösterildiði gibi yapýlýr.
(8) Yüksek Gerilim Hatlarýnýn
Petrol ve Doðal Gaz Boru Hatlarýna Olan Mesafesi: Trafolar ve katodik
koruma tesisi ile etkileþim
yaratabilecek elektrik tesisleri içeren binalar kamulaþtýrma
þeridine 30 -170 kV (170 kV dahil) için 20 metreden ve 170 - 420 kV (420 kV dahil) için 40 metreden daha yakýna gerekli tedbirler alýnmadan yapýlamaz.
(9) Enerji nakil hatlarý ile doðal gaz boru hatlarý arasýndaki asgari yaklaþým
mesafeleri; zorunlu hallerde parelel geçiþler
için parelellik
boyunca veya dik kesiþme durumunda kesiþme noktasýnda toprak seviyesinden 0,90 –
(10) Enerji nakil hatlarý ile doðal gaz boru hatlarý
arasýndaki emniyet
mesafelerinin belirlenmesinde, CEN/TS 15280:2006 standardýnda yer alan Grafik-5’te belirtilen sýnýrlar
geçerli olacak (50Hz-üç faz) ve buna göre oluþturulan ek-26’da
yer alan sýnýrlara uyulacaktýr. Bu standardýn (6.4.4) paragrafýna göre; boru hattý
üzerinde seçilen test noktalarýnda ölçülecek voltajýn (alternatif akým) toprak direnci 25 Ω (Ohm) metreden yüksek olan toprak türleri için 10 volt, toprak direnci 25 Ω (Ohm) metreden düþük olanlar için 4 volt sýnýrý aþýlmayacaktýr. Yapýlacak çalýþmanýn maddi yükü, mevcut tesisi olumsuz yönde etkileyen kurum veya kuruluþ tarafýndan karþýlanýr.
(11) Petrol ve doðal gaz boru hatlarýnýn
emniyet þeridi içinde ve boru hattý kesitinin merkezinden itibaren 50 metreye kadar yakýnýndan;
yüksek gerilim enerji
nakil hatlarýnýn paralel veya hattý kesecek þekilde geçirilmek istenmesi halinde BOTAÞ’tan izin alýnmak zorunludur. Kesiþme halinde; boru hattýnýn
korunmasý amacýyla ek – 27’de yer alan (BOT-TP-PL-0040-1/1-Rev. 2-02/07/2009) BOTAÞ numaralý tipik çizimi dikkate alýnýr
ve bu çizimde belirtilen özel plastik örtü
(polietilen veya eþdeðer) kullanýlýr.
(12) Ham petrol ve doðal gaz boru hatlarýnýn
boru hattý dýþýnda kalan üniteleri veya istasyonlarý ile lisanslý depolama tesisleri (tank çiftlikleri, LNG ve yer altý
gaz depolarý) emniyet þeridi içinde, dýþ duvardan itibaren
a) Katodik
koruma tesisi ile etkileþim
yaratabilecek malzemeden bina,
b) Yüksek ve orta gerilim trafolarýnýn
kullanýmý, yüksek gerilim enerji nakil hatlarýnýn tesislerin yakýnýndan geçiþi
veya tesisi kesecek þekilde
döþenmesi,
c) Uzaktan kumandalý hat vanalarýný
etkileyecek þekilde röle, GSM istasyonu veya benzer tesisler,
BOTAÞ’tan izin alýnmaksýzýn yapýlamaz.
(13) Hava hattý iletkenlerinin en büyük
salgý durumunda üzerinden geçtikleri yerlere (petrol ve doðal gaz boru hatlarýna) olan en küçük düþey uzaklýðý;
30/11/2000 tarihli ve 24246 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Elektrik
Kuvvetli Akým Tesisleri Yönetmeliði içerisinde yeralan Çizelge-8’e göre, hattýn
izin verilen en yüksek
sürekli iþletme gerilimi ne olursa olsun (1 – 420 kV) 9 metreden az olamaz.
(14) Mevcut enerji nakil hattý altýndan boru hattý
geçmesi durumunda; boru
hattýnýn döþenmesi ek –
27’de yer alan (BOT-TYP-PL-0040-1/1-Rev.2- 02/07/2009)
numaralý BOTAÞ tipik çiziminde gösterildiði gibi olur.
(15) API 505 standardýna uygun olarak Grafik-104’e göre 7,5 metreye kadar olan mesafe; gaz boru hatlarý tesislerinin güzergâh alaný içerisinde yer alan her türlü
elektrik teçhizatý patlayýcý ortamda kývýlcým çýkartmayan
malzemeden olur.
(16) Boru hattý güzergâh þeridi
içerisinde hiçbir þekilde enerji nakil hattý direði yer almaz.
(17) Boru hattý ile havai ve yer altý
enerji nakil hattýnýn kesiþiminde, kesiþim açýsý en az 60 derece olmak
üzere 90 dereceye mümkün
olduðunca yakýn olur.
(18) Boru hattýný kesen telekomünikasyon / data kablolarý, enerji kablolar