BORU HATLARI ÝLE PETROL TAÞIMA A.Þ. GENEL MÜDÜRLÜÐÜ (BOTAÞ)

HAM PETROL VE DOÐAL GAZ BORU HATTI TESÝSLERÝNÝN

YAPIMI VE ÝÞLETÝLMESÝNE DAÝR TEKNÝK EMNÝYET

VE ÇEVRE YÖNETMELÝÐÝ

Bu Yönetmelik, 6 Ocak 2011 tarih ve 27807 sayýlý Resmî Gazetede yayýnlanmýþtýr.

 

BÝRÝNCÝ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanýmlar ve Kýsaltmalar

 

      Amaç

      Madde 1 (1) Bu Yönetmeliðin amacý, 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayýlý Doðal Gaz Piyasasý Kanunu ve 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayýlý Petrol Piyasasý Kanununa tabi faaliyetler kapsamýna giren BOTAÞ’a ait ham petrol ve doðal gaz boru hattý tesislerinin ulusal ve/veya uluslararasý standartlara uygun olarak tasarýmý, inþasý ve güvenli iþletilmesine iliþkin usul ve esaslarý belirlemektir.

 

      Kapsam

      Madde 2 (1) Bu Yönetmelik, Doðal Gaz Piyasasý Kanunu ve Petrol Piyasasý Kanununa tabi faaliyetler kapsamýna giren; BOTAÞ’a ait ham petrol ve doðal gazýn (LNG dahil) iletimi ve depolanmasýna ait tesislerin tasarýmý, inþasý ve güvenli iþletilmesine dair gerekli çevre ve teknik güvenlik kurallarý ile boru hatlarý güzergâhý boyunca oluþan imar planlama çalýþmalarý, yapýlaþma, tesis kurma, ruhsatlandýrma gibi durumlar için dikkate alýnmasý gereken emniyet veya yaklaþým mesafelerini kapsar.

 

      Dayanak

      Madde 3 (1) Bu Yönetmelik, 19/2/1985 tarihli ve 3154 sayýlý Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlýðýnýn Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanunun 28 inci maddesine dayanýlarak hazýrlanmýþtýr.

 

      Tanýmlar ve kýsaltmalar

      Madde 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen;

      a) Bakanlýk: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlýðýný,

      b) BOTAÞ: Boru Hatlarý ile Petrol Taþýma A.Þ. Genel Müdürlüðünü,

      c) Çevre: Canlýlarýn hayatlarý boyunca iliþkilerini sürdürdükleri ve karþýlýklý olarak etkileþim içinde bulunduklarý biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamý,

      ç) Depolama: Günlük ve mevsimlik deðiþiklikleri karþýlamak ve doðal gaz temininin azalmasý veya durmasý ile meydana gelen doðal gaz açýðýný gidermek amacýyla doðal gazýn, sývýlaþtýrýlmýþ doðal gaz (LNG) veya gaz olarak depolanmasýný veya ham petrolün tanklarda depolanmasýný,

      d) Depolama tesisi: Üretimde yararlanýlan tesisler hariç olmak üzere, bir tüzel kiþinin mülkiyet veya iþletmesinde bulunan ve doðal gazý, LNG veya gaz olarak depolamaya mahsus tesisi veya ham petrolün tanklarda depolanmasýna dair tesisi,

      e) Doðal gaz: Yerden çýkarýlan veya çýkarýlabilen gaz halindeki doðal hidrokarbonlar ile bu gazlarýn piyasaya sunulmak üzere çeþitli yöntemlerle sývýlaþtýrýlmýþ, basýnçlandýrýlmýþ veya fiziksel iþlemlere tabi tutulmuþ, sývýlaþtýrýlmýþ petrol gazý - LPG hariç diðer hallerini,          

      f) Dýþ sýnýr: Bu Yönetmelikte bahsedilen bölge veya tesislerin etrafýnda bulunan çevre duvarý, tel örgü veya benzeri engelle belirlenen sýnýrý, herhangi bir engelin bulunmadýðý durumlarda ise; kamulaþtýrma yapýlmýþ yerlerde kamulaþtýrma sýnýrýný, kamulaþtýrma yapýlmamýþ yerlerde kadastro parsel sýnýrýný, kadastro yapýlmamýþ yerlerde ise, yapýlarýn en dýþ noktalarýnýn birleþtirilmesi ile elde edilecek sýnýrý,

      g) Emniyet þeridi: Boru hattý güzergâhý boyunca tanýmlanan emniyet mesafesini içeren alaný,

      ð) Emniyet (yaklaþým) mesafesi: Yeraltý veya yerüstü boru hatlarý tesisleri için BOTAÞ adýna kamulaþtýrýlmýþ ve irtifak hakký olarak tescil edilmiþ güzergâh sýnýrýna, üçüncü þahýslarýn planlayýp yapmak istediði kalýcý tesislerin asgari uzaklýk mesafesini,

      h) EPDK: Enerji Piyasasý Düzenleme Kurumunu,

      ý) Güzergâh (mecra) þeridi: Petrol ve doðal gaz taþýmacýlýðýnda kullanýlan çeþitli çaplardaki çelik malzemeden yapýlan borularýn, yeraltý veya yer üstünden geçtiði ve BOTAÞ adýna kamulaþtýrýlmýþ, ilgili kurumdan izin alýnmýþ veya tescil edilmiþ kesintisiz arazi koridorunu,

      i) Ham petrol: Yerden çýkarýlan veya çýkarýlabilen sývý haldeki doðal hidrokarbonlarý,

      j) Ýletim: Üretime mahsus toplama hatlarý ve daðýtým þebekeleri haricindeki gaz boru hattý þebekesi veya sývýlaþtýrýlmýþ doðal gaz (LNG) taþýma vasýtalarýyla gerçekleþtirilen doðal gaz naklini ve ham petrolün çelik boru hatlarý ile taþýnmasýný,

      k) Ýrtifak hakký: Kamulaþtýrýlmasýna karar verilen güzergâh alanýndan yararlanma veya bu alaný kullanma yetkisini,

      l) Geçici irtifak þeridi: Sadece boru hattý ve tesislerinin inþaatý süresince sýnýrlý olarak kullanýlmak ve iþ bitiminde eski haline getirilmek üzere terk edilecek irtifak hakký tesis edilmiþ arazi þeridini,

      m) Kamulaþtýrma: Devlet ve kamu tüzel kiþileri tarafýndan kamu yararý için gerekli olan özel kiþilere ait taþýnmaz mallarýn ve kaynaklarýn, kanunla gösterilen esas ve usullere göre yetkili organlarca verilen karar uyarýnca ve parasý ödenmek suretiyle mülkiyetinin alýnmasý veya mal üzerinde irtifak kurulmasý iþlemini,

      n) Kamulaþtýrma þeridi: Boru hattý güzergâhýnda, boru hattýnýn inþaasý ve iþletmesinin saðlanmasý amacýyla kamulaþtýrýlan alaný,

      o) Kalite uygunluk belgesi (TSEK Markasý Kullanma Hakký): Türk standartlarý bulunmayan konularda Ýmalata Yeterlilik Belgesi almaya hak kazanmýþ firmalarýn söz konusu ürünlerinin ilgili uluslararasý standartlarý, benzeri Türk standartlarý, diðer ülkelerin milli standartlarý ve teknik literatür esas alýnarak Türk Standartlarý Enstitüsü tarafýndan kabul edilen Kalite Faktör ve Deðerlerine uygunluðunu belirten ve akdedilen sözleþme ile TSEK Markasý kullanma hakký verilen firma adýna düzenlenen ve üzerinde TSEK Markasý kullanýlacak ürünlerin ticari markasý, cinsi, sýnýfý, tipi ve türünü belirten geçerlilik süresi bir yýl olan belgeyi,

      ö) Kamu yararý kararý: 4/11/1983 tarihli ve 2492 sayýlý Kamulaþtýrma Kanununun 5 inci maddesinde sayýlan kamu idareleri ve kamu tüzel kiþilerince verilen bir taþýnmazýn kamulaþtýrýlmasý gerekliliðini tespit eden kararý,

      p) Lisans: Tüzel kiþilere doðal gaz ve ham petrol piyasa faaliyetinde bulunabilmeleri için Kanun uyarýnca EPDK tarafýndan her bir piyasa faaliyeti için verilen izin belgesini,

      r) Mülkiyet hakký: Kamulaþtýrýlmasýna karar verilen güzergâh alaný üzerinde kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisini,

      s) Özel güvenlik bölgeleri: 18/12/1981 tarihli ve 2565 sayýlý Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu hükümlerine göre kamu ve özel kuruluþlara ait stratejik deðeri haiz her türlü yer ve tesislerin dýþ sýnýrlarýndan itibaren en fazla 400 metreye kadar geçen noktalarýn birleþtirilmesiyle ve Bakanlar Kurulu kararýna istinaden tespit edilen alanlarý,

      þ) Prosedür: TS EN ISO 9001; BOTAÞ Kalite Yönetim Sistemi, TS EN ISO 14001; BOTAÞ Çevre Yönetim Sistemi ve TS 18001; BOTAÞ Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sistemi prosedürlerini,

      t) Sertifika: Doðal gaz faaliyeti yapan tüzel kiþilerin sistemde yer alacak tesislerinin tasarýmý, yapýmý, revizyonu, bakýmý, onarýmý, kontrolü, müþavirliði ve benzeri hizmetlerde bulunacak gerçek ve tüzel kiþilerin yeterliliðini gösteren ve EPDK tarafýndan verilen izni,

      u) Sývýlaþtýrýlmýþ doðal gaz (LNG) tesisi: Doðal gazýn sývý olarak taþýnmasý ve depolanmasý amacýyla sývýlaþtýrýlmasý, boþaltýlmasý, depolanmasý ve tekrar gaz haline getirilmesi için kullanýlan tesisleri,

      ü) Standart: Üzerinde mutabakat saðlanmýþ olan, kabul edilmiþ bir kuruluþ tarafýndan onaylanan, mevcut þartlar altýnda en uygun seviyede bir düzen kurulmasýný amaçlayan ortak ve tekrar eden kullanýmlar için ürünün özellikleri, iþleme ve üretim yöntemleri ve bunlarla ilgili terminoloji, sembol, ambalajlama, iþaretleme, etiketleme ve uygunluk deðerlendirmesi iþlemleri hususlarýndan biri veya birkaçýný belirten ve uyulmasý ihtiyari olan düzenlemeyi,

      v) Tesis: Doðal gazýn sývýlaþtýrýlmasý, gazlaþtýrýlmasý, zenginleþtirilmesi, arýndýrýlmasý, iletilmesi, depolanmasý ve daðýtýlmasý ile ilgili kullanýlan tüm boru hatlarý, ekipman, tesisat, bina ve nakliye vasýtalarýný ve ham petrol boru hatlarý ve buna baðlý ekipman, depolama tanklý, bina ve tesisatý,

      y) Tipik çizim: Boru hatlarý ve tesislerinin inþaatý ve güvenli iþletimi için teknik standartlar ve prosedürler göz önüne alýnarak BOTAÞ mühendislik birimleri tarafýndan hazýrlanan teknik çizimleri,   

      ifade ederler.

 

ÝKÝNCÝ BÖLÜM

Boru Hattý Tesislerinde Uygulanacak Mevzuat ve Yükümlülükler, Mecra ve Güvenlik Þeridi
Özel Geçiþ Kurallarý, Özel Güvenlik Bölgesi Kapsamýna Alýnma, Güzergâh Seçimi ve Güvenli Ýþletim

 

      Boru hattý tesislerinde uygulanacak mevzuat ve BOTAÞ’ýn yükümlülükleri

      Madde 5 (1) Petrol ve doðal gaz boru hattý tesislerinde kesintisiz akýþ ve arz güvenliði ile kaçak olmamasýna dayalý, sürdürülebilir, çevreyle uyumlu bir güvenlik kuralý ve politikasý yürütülmesi esastýr. Boru hatlarýnda yýllýk bazda kaçak ve arýza sýklýðýný sürekli azaltan bir program geliþtirilmesi zorunludur. Bu amaçla her bir boru hattý için, boru hatlarý ile ilgili her bir þube/iþletme müdürlüðü; kendi görev alaný içinde kalan faaliyetleri, bütçeleri ve zamanlamalarý içeren planlar geliþtirir. Bu planlar, bir önceki yýlda boru hattýnýn maruz kaldýðý arýza sonuçlarýyla doðrudan ilgili olur.

      (2) Tüm boru hattý tesisleri için aþaðýda sayýlan hususlar dikkate alýnýr.

      a) EPDK tarafýndan yayýmlanan boru hattý tesislerine ait Yönetmeliklere, Teblið ve Kurul kararlarýna uyulur.

      b) Doðal gaz ve ham petrol piyasa faaliyetlerinin gerçekleþtirileceði tüm tesislerin tasarýmý, yapým ve montajý, test ve kontrolü, iþletmeye alma ve iþletilmesi, bakýmý, onarýmý ve tesislerde asgari emniyetin saðlanmasý ile ilgili olarak; EN (Avrupa Standartlarý), TS (Türk Standartlarý), TSE (Türk Standardlarý Enstitüsü), ISO (Uluslararasý Standardizasyon Kuruluþu), IEC (Uluslararasý Elektroteknik Komisyonu), Amerikan Milli Standartlar Enstitüsü (ANSI), Amerika Makine Mühendisleri Derneði (ASME) ve Amerikan Petrol Enstitüsü  (API) standartlarýndan herhangi birine veya bu standartlarda yoksa, TSE tarafýndan kabul gören diðer standartlara ve/veya dokümanlara uyulmasý zorunludur. Yukarýdaki  hususlarla ilgili standartlarýn baþlýcalarý ek-1de yer alýr. Bu faaliyetlerde Yönetmelik ekinde yer alan BOTAÞ tipik çizimlerine uyulur.

      c) Ayrýca, doðal gaz ve ham petrol taþýma ve depolama faaliyetlerinin gerçekleþtirileceði tüm bina ve tesislerin projelendirilmesi ve hesap yöntemlerinin belirlenmesinde 6/3/2006 tarihli ve 26100 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Deprem Bölgelerinde Yapýlacak Binalar Hakkýnda Yönetmelik hükümleri esas alýnýr. Tesislerde hiçbir þekilde standart dýþý malzeme ve ekipman kullanýlamaz. Ancak standardý bulunmayan malzeme ve ekipman için kalite uygunluk belgesine sahip olma þartý aranýr.

      ç) Boru hattý tesislerinin çalýþma ömrü boyunca teknik ve çevre güvenliði saðlanýr.

      d) Tüm faaliyetler; TS EN ISO 9001; bazýnda hazýrlanan BOTAÞ Kalite Yönetim Sistemi’’, TS EN ISO 14001; bazýnda hazýrlanan BOTAÞ Çevre Yönetim Sistemi’’ ve TS 18001; temel alýnarak hazýrlanan BOTAÞ Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sistemi’’ adýndaki prosedürlere uygun olarak gerçekleþtirilir. Bu prosedürler, asgari olarak saðlýk, güvenlik, çevre ve emniyet kalitesi, denetim ve gözden geçirme, tesis idaresi, standartlaþtýrma ve eðitim konularýnda ortak ve/veya boru hattýna özel politikalar içerir.

      e) BOTAÞ tarafýndan bu Yönetmelik kapsamýndaki tesislerin fenni usullere, endüstriyel standartlara, genel kabul görmüþ teknik kurallara ve mevzuatlara uygun olarak yapýmý ve iþletilmesi amacýyla Ham Petrol ve Doðal Gaz Boru Hattý Tesisleri Teknik Emniyet ve Çevre Uygulama El Kitaplarý hazýrlanýr.

      f) 15/6/2005 tarihli ve 25846 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Petrol Piyasasýnda Sigorta Yükümlülükleri Hakkýnda Teblið hükümlerine göre; faaliyetlerinin üçüncü kiþiler nezdinde oluþturacaðý bedeni ve maddi zarar veya ziyanlarý tazmin etmek için, BOTAÞ gerekli mali sorumluluklara iliþkin sigorta veya sigortalarý yaptýrmakla yükümlüdür. Ayrýca BOTAÞ, petrol tesisleri ile mülkiyet veya emanetlerinde bulunan petrolü tüm risklere karþý sigortalatmakla yükümlüdür. Bunun yanýnda, LNG ve doðalgaz tesislerinde gerçekleþtirilen hizmet ve varlýklarýn türüne göre olasý risklere karþý da BOTAÞ tarafýndan sigorta yaptýrýlýr.

      g) Doðal gaz boru hattý tesislerine ait yapým ve hizmet faaliyetleri, sertifika sahibi yüklenici, alt yüklenici veya taþeron gibi gerçek veya tüzel kiþilere yaptýrýlýr. Bu hususlarýn ihalenin teklif verme aþamasýnda bilindiði kabul edilir. BOTAÞ, bu faaliyetleri kendisi de gerçekleþtirebileceði gibi söz konusu faaliyetlerin ilgili mevzuat çerçevesinde yürütülüp yürütülmediðine iliþkin test ve/veya kontrolleri bu iþe uygun baþka bir sertifika sahibine de yaptýrabilir. Yapýlan test ve kontrollere iliþkin her türlü kayýt ve raporlar ile tesislerin iþletme, bakým ve onarým kayýtlarý yüklenici firma ve/veya BOTAÞ tarafýndan tutulur.

      ð) BOTAÞ, kendi tesis ve faaliyetlerini önemli ölçüde tehdit eden veya olumsuz yönde etkileyen bir durum oluþtuðunda, kamunun can, mal ve çevre güvenliðini dikkate alarak ilgili kamu kurumlarýný ve bundan etkilenme ihtimali bulunan diðer kuruluþlarý haberdar etmek, tehdidin niteliði ve niceliði ile bunu önlemek üzere alýnmakta olan tedbirleri EPDKya bildirir ve çevreye zarar vermemek için gerekli diðer tedbirleri alýr.

      h) Bu Yönetmeliðin uygulanmasý sonucu tutulacak sayýsallaþtýrýlmýþ güzergâh haritalarý, pig ve katodik koruma ölçüm sonuç ve deðerlendirme raporlarý gibi kayýtlarýn ilgili birimlerde muhafazasýndan, ham petrol boru hattý tesislerine ait Mecra ve Emniyet Þeridi Dosyasý”nýn EPDKya onaylattýrýlmasýndan, BOTAÞ Genel Müdürlüðünün kurumsal kalite, boru hatlarýnýn teknik emniyeti ve güvenlikli iþletimi faaliyetlerini yürüten daire baþkanlýðý sorumludur.

      ý) Üçüncü þahýslarýn Yönetmelikte yer alan güzergâh þeridi ve emniyet mesafesi kurallarýna uymalarýný saðlama, bu kurallara uyulmasýnýn takibi ve Yönetmelikte yer alan boru hatlarýnýn teknik emniyeti ve güvenli iþletimi ile ilgili alýnacak diðer tedbirler konusunda, taþra teþkilatýnda görev yapan ham petrol, doðal gaz ve LNG iþletme müdürlükleri de sorumludur.

      i) BOTAÞ boru hattý tesislerinin mühendislik çalýþmalarý sýrasýnda ilgili mevzuata uygun olarak gerekli Çevresel Etki Deðerlendirme (ÇED) raporu hazýrlanýr.

      j) Petrol ve doðal gaz boru hattý tesislerinin yangýna karþý korunmasýnda 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý ile yürürlüðe konulan Binalarýn Yangýndan Korunmasý Hakkýnda Yönetmelik hükümlerine ve BOTAÞ Genel Müdürlüðüne ait yangýn söndürme prosedürlerine uygun tedbirler alýnýr.

      k) Eskiden yapýlmýþ veya yeni yapýlacak tüm ham petrol ve doðal gaz boru hatlarý,  bunlara ait tesislerin yerleri ve boru hattý güzergâhlarýnýn kamulaþtýrma planlarýna uygunluðu saðlanýr. Bu tesislere ait her türlü haritalar, harita bilgileri, konum bilgileri Coðrafi Bilgi Sistemi (GIS) veri tabanýna aktarýlarak muhafaza edilir.

      l) Boru hatlarýnýn tamamý SCADA ve telekomünikasyon sistemleri ile donatýlarak, bu sistemlerin boru hatlarýnýn inþaatý ile birlikte eþ zamanlý olarak bitirilmesi ve iþletmeye alýnmasý saðlanýr. Bu kapsamda boru hatlarýnýn tümü için kaçak tespit programlarý kullanýlýr.

      Ham petrol boru hattý tesislerinde mecra ve emniyet þeridi, iþaret levhalarý ve hat vanalarý

     Madde 6 (1) BOTAÞ ham petrol boru hatlarý ve tesisleri çevresindeki planlama ve imar uygulama çalýþmalarýnda uyulmasý gereken koþullar ve teknik emniyet kriterleri olarak; 10/9/2004 tarihli ve 25579 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Petrol Piyasasýnda Uyulacak Teknik Kriterler Hakkýnda Yönetmelik ile 18/12/1981 tarihli ve 2565 sayýlý Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu ve diðer ilgili mevzuat ile bu konuyla ilgili teknik standardlar ve BOTAÞ tipik çizimleri uygulanýr.

      (2) Ham petrol boru hattý tesislerinde de, doðal gaz daðýtým hatlarýnýn ve donanýmlarýnýn tanýnmasý ve yerlerinin belirlenmesi için kullanýlan iþaret levhalarýnýn aynýsý kullanýlýr. Bunlarýn ölçülendirilmesi ve yazýlmasýnda ek 2de yer alan BOT-TYP-PL-65-1/2-Rev.2-02/07/2009 ve ek 3de yer alan BOT-TYP-PL-65-2/2-Rev. 2-02/07/2009 numaralý BOTAÞ tipik çizimleri dikkate alýnýr. Ayrýca, diðer detaylar için TS 10874 standardýndan yararlanýlýr. Ancak, bazý boru hatlarýnýn gizlenmesine karar verilebilir. Bu takdirde gizli iþaretleme metodlarý uygulanýr.

      (3) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Su Kirliliði Kontrolü Yönetmeliðine göre yeni boru hattý güzergâhlarý içme ve kullanma suyu havzasý sýnýrlarý dýþýndan geçirilir.

      (4) Ham petrol boru hattý üzerinde bulunan bütün hat vanalarýnýn uzaktan kumandalý olmasý zorunludur. Ayrýca, deniz, göl, nehir, su havzasý, milli park, baraj gibi çevre kirlenmesi ve ekolojik denge bakýmýndan hassas alanlarýn yakýnýndan veya üzerinden zorunlu hallerde hat geçmesi durumunda, geçiþlerin giriþ ve çýkýþ noktalarý ile diðer uygun yerlere uzaktan kumandalý hat vanalarý yerleþtirilir.

      (5) Ham petrol boru hatlarýnýn ve tesislerinin inþaatý, bakýmý, onarýmý ve iþletilmesinin yapýlabilmesi için gerekli güzergâh þeridi ek 4de yer alan BOT-TYP-PL-0010-1/1-Rev. 2-02/7/2009 ve ham petrol boru hattý kanalý ile toprak geri doldurma ebatlarý ise; ek 5de yer alan BOT-TYP-PL-0015-1/1-Rev. 2-02/07/2009 numaralý BOTAÞ tipik çizimleri ile ek 8 ve ek 9da yer alan tablolar dikkate alýnarak belirlenir.

      (6) Boru hattý güzergâhýnýn geçtiði arazinin deniz, göl, nehir, su havzasý, milli park, baraj, yoðun sanayi ve ticari kuruluþlar tarafýndan çevrili olmasý, topoðrafik ve jeolojik yapýnýn müsait olmadýðý, fay hatlarý ve heyelan bölgelerinin yer seçimini zorlaþtýrdýðý, hâlihazýrdaki mevcut boru hatlarý, enerji bölgeleri ve teknik alt yapý tesislerinin konumlarýnýn getireceði engeller nedeni ile yukarýda yer alan emniyet mesafelerinin daraltýlmasýna BOTAÞ tarafýndan izin verilebilir. Söz konusu bölge ile ilgili risk analizi yaptýrýlýr ve mevcut riski artýrmayacak tedbirler alýnýr. Ancak, emniyet mesafesinin daraltýlmasý talebinde bulunan kiþi veya kuruluþ tarafýndan hazýrlanacak projenin BOTAÞ tarafýndan onaylanmasý ve bu projenin BOTAÞ gözetiminde yapýlmasý, bu ve benzeri teknik tedbirlerden doðacak masrafý ödemeyi taahhüt etmesi þarttýr.

 

      Doðal gaz boru hattý tesislerinde mecra ve emniyet þeridi, iþaret levhalarý ve hat vanalarý

      Madde 7 (1) BOTAÞ doðal gaz boru hatlarý ve tesisleri çevresindeki planlama ve imar uygulama çalýþmalarýnda uyulmasý gereken koþullar ve teknik emniyet kriterleri aþaðýda yer almaktadýr.

      a) Kamulaþtýrýlarak BOTAÞ adýna sýnýrlý ayni hak tesis edilmiþ olan güzergâh þeridi üzerinde yapýlaþmaya izin verilmez.  

       b)  Boru hatlarýnýn yerleþim alanlarýna olan emniyet mesafesi:

      1) Yeni inþaatý yapýlan boru hatlarýnýn güzergâh çalýþmalarý yapýlýrken, normal þartlarda mücavir alanlarýn dýþýndaki sahalarda yerleþim bölgelerine ve konutlara en yakýn mesafeler konusunda ANSI/ASME B31.8 ve/veya ANSI/ASME B31.4 standartlarýnda düzenlemeler bulunmadýðýndan teknik güvenliðin artýrýlmasý amacýyla bu konularda uluslararasý alanda tecrübe sahibi boru hatlarý iþletmecileri ve BS 8010 tarafýndan kabul gören kurallar esas alýnýr. Buna göre, boru aksýndan itibaren en yakýn emniyet mesafesi þu formüle göre belirlenir:

      Boru hatlarý tasarým faktörü 0,40 ile 0,72 arasýnda veya 0,72ye eþit ise;

      d = Q . [ (D ² / 32.000) + (D / 160) +  11 ] . [ (P / 32)   +  1,4 ]

      Boru hatlarý tasarým faktörü 0,40 ve bu deðerden düþük ise:

      d = Q . [0,7 -  (t / 21) ] . [ P + 82 ]

      d: Mesafe (metre).

      D: Boru çapý (mm); eðer boru hattý çapý 150 mmden küçük ise, D deðeri 150 mm alýnýr.

      t : Boru et kalýnlýðý (mm); eðer boru et kalýnlýðý 9,5 mmden küçük ise, t deðeri 9,5 mm alýnabilir. Eðer boru et kalýnlýðý 13,5 mmden büyük ise, t deðeri 13,5 mm alýnýr.

      P: Boru hattý müsaade edilebilir en yüksek iþletme basýncý (bar); 20 bardan daha düþük basýnçta iþletilen boru hatlarý için P deðeri 20 bar alýnýr.

      Q: Akýþkan faktörü (doðal gaz için 0,50)

      Yukarýda belirtilen yöntem sadece planlama/rehber amacýyla kullanýlýr. Bu yöntem, sayýsal risk analizleri yerine geçemez.

      2) Bu emniyet mesafeleri, iþletme basýncýna, boru et kalýnlýðýna, boru çapýna, akýþkanýn cinsine göre (doðal gaz) ve tasarým faktörüne göre deðiþiklik gösterir:

      Uygulama 1 -  (0,4 Tasarým Faktörü  0,72): Boru çapý 36 inç (914,4 mm), boru et kalýnlýðýndan baðýmsýz olarak maksimum müsaade edilebilir iþletme basýncý 75 bar ise; emniyet mesafesi seksen (80) metredir. Bu emniyet mesafeleri diðer boru çaplarý için  ek -6daki tabloda gösterildiði gibidir.

      Uygulama 2 - (Tasarým Faktörü 0,40): Boru çapý 40 inç (1016 mm) boru et kalýnlýðý 11,90 mm (standart) ve iþletme basýncý 75 bar ise; emniyet mesafesi boru aksýndan itibaren sað ve sol ayrý ayrý olarak onbir (11) metredir. Bu emniyet mesafeleri diðer boru çaplarý için standart boru et kalýnlýðýna baðlý olarak ek - 7deki tabloda gösterildiði gibidir.

      (2) Ek-6 ve ek-7 de belirtilen boru et kalýnlýklarý örnek olarak kullanýlmýþ olup, boru hatlarýnýn geçtiði güzergâhlarda bulunan mevcut þartlar, nüfus yoðunluðu veya bina sayýsý, geçiþler gibi hususlar dikkate alýnarak, geçerli standart (ANSI/ASME B31.8) bazýnda güzergâh sýnýflandýrýlmasý yapýldýktan sonra tasarým faktörleri tespit edilerek, buna mukabil olarak döþenen boru hatlarýnda kullanýlacak borularýn et kalýnlýklarý bu mevcut þartlara uygun olarak hesaplanýr. Ancak, asgari emniyet mesafesinin bu Yönetmelikte belirlenen güzergah þeridinden dar olmasý halinde, emniyet mesafesi olarak güzergah þeridi  dikkate alýnýr.

      (3) Þehir içi mevcut hatlarýn konumu ve korunmasý BOTAÞ’a ait mevcut kamulaþtýrma alaný ile sýnýrlýdýr. Ancak, kamulaþtýrma yapýlamayan yol, yeþil alan gibi arazilerde  hat imar planýna ve  kadastro paftasýna iþlenerek korunur.

      (4) Sonradan imara açýlan bölgelerde BOTAÞ’a ait boru hatlarýnýn güzergâhlarý, imarý uygulayan belediyenin imar planlarýna iþlettirilerek cadde ortalarýndaki refüjlerde, park ve yeþil alanlarda býrakýlmasý saðlanýr ve bu tesisler belediye tarafýndan alt yapý emniyet mesafeleri mevzuatýnca korunur.

      (5) Doðal gaz boru hattý yakýnýna; patlayýcý, parlayýcý, yanýcý, yakýcý, aþýndýrýcý madde bulunduran, imal eden, kullanan atölye, depo, ardiye, imalathane, fabrika gibi tesisler en fazla ek-6 ve ek-7 de yer alan emniyet mesafeleri sýnýrýna kadar yapýlabilir. Ancak, akaryakýt istasyonlarý, LPG ve CNG istasyonlarýnýn boru hattýna yaklaþma mesafesi;  boru aksý ile istasyonlarda bulunan yer altý ve yer üstü tanklarý, dispenserler veya tehlikeli maddenin bulunduðu ekipmanlar arasýndaki mesafe  50 metreden aþaðý olamaz. Ýstasyon üzerindeki diðer idari ve sosyal tesislere olmasý gereken mesafe bu maddenin 7 nci fýkrasýna göre hesaplanýr. Bu konuda ayrýca TS 12820 ve TS 11939 sayýlý Akaryakýt Ýstasyonlarý ile ilgili standartlar ile 2565 sayýlý Kanun ve Askeri Yasak Bölgeler ve Özel Güvenlik Bölgeleri Yönetmeliði hükümleri uygulanýr. 

      (6) Doðal gaz boru hatlarýnýn ve tesislerinin inþaatýnýn yapýlabilmesi için gerekli geçici güzergâh þeridi ek 4te yer alan BOT-TYP-PL-0010-1/1-Rev. 2-02/07/2009 tipik çizimindeki veriler ve ek 8 dikkate alýnarak belirlenir. Geçici güzergâh þeridi; orman, koruma statüsü olan alan, tarýmsal araziler ve diðer tüm sahalarda BOTAÞ’a ait olan boru hattýnýn inþaatý aþamasýnda ilgili mevzuatýna göre geçici irtifak hakký tesis edilen çalýþma þerididir.

      (7) Ýþletme aþamasýnda ihtiyaç duyulan bakým ve onarým çalýþmalarýnda sürekli olarak kullanýlmak üzere daimi irtifak hakký veya mülkiyet hakký alýnan þeridin geniþliði boru aksýnýn akýþ yönünde sað ve sol tarafý eþit geniþlikte tutulur. Sürekli olarak kullanýlan güzergah þeridinin geniþliði ek - 4te yer alan (BOT-TYP-PL-0010-1/1 Rev.2-2/7/2009) numaralý tipik çizimde gösterilen ‘’A’’ geniþliðinin iki katýdýr. Ek - 8deki güzergâh þeridinin azami mi yoksa asgari mi (azaltýlmýþ) geniþlikte olacaðýna detay mühendislik aþamasýnda saha þartlarý dikkate alýnarak karar verilir.

      (8) Buna  göre yüksek basýnçlý ana iletim doðal gaz boru hatlarý için tarýmsal arazi ve orman arazilerinde sonradan yapýlaþmaya açýlacak kýsýmlarda yanýcý ve patlayýcý madde bulundurmamak veya depolamamak koþulu ile bina yaklaþým emniyet mesafeleri;

      Çapa göre sol ve sað kalýcý güzergah þerit geniþliði + - imar mevzuatýna göre ön bahçe mesafesi (bina çekme mesafesi)

      Formülüne göre hesaplanýr.

      Örnek hesaplama, 28 - 38 boru için;  ek - 4te yer alan (BOT-TYP-PL-0010-1/1 Rev. 2-02/07/2009) numaralý tipik çizimi ve ek - 8e göre; tek katlý ve çok katlý binalar için þöyledir: 

      SOL: 7,00 m + imar mevzuatýna göre bina çekme mesafesi

      SAÐ: 7,00 m + imar mevzuatýna göre bina çekme mesafesi

      Yukarýdaki örnekte; 7 metrelik mesafe ek - 4te yer alan (BOT-TYP-PL-0010-1/1 Rev. 2-02/07/2009) numaralý tipik çiziminde gösterilen boru çapý 28-38 olan borulardaki ‘’A’’ mesafesidir. Ýmar mevzuatýna göre bina çekme mesafesi ise; belediyenin imar mevzuatý ve uygulama imar planý gereði bina yaklaþým veya çekme mesafesi olarak tanýmlanan parsel sýnýrý ile yapý arasýndaki mesafedir. 2/11/1985 tarihli ve 18916 mükerrer sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan  3030 Sayýlý Kanun Kapsamý Dýþýnda Kalan Belediyeler Tip Ýmar Yönetmeliðinin 18 inci maddesine göre; binalarýn ön bahçe mesafesi en az 5 metre olup, yan bahçe mesafesi dört kata kadar 3 metredir. Artan her kat için bu miktarlara yarým metre ilave edilir. Ancak, ticari yapýlarda ön bahçe mesafesi sýfýra kadar düþebilir.

      (9) Boru hattý kanalý ile toprak geri doldurma ebatlarý ise ek- 5te yer alan (BOT-TYP-PL-0015-1/1-Rev. 2-02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimlerinde yer alan ek - 9daki ölçüler dikkate alýnarak belirlenir.

      (10) Doðal gaz boru hatlarýna ait tesislerin vana, pig, kompresör, RM/A ve RM/B istasyonlarý gibi yakýnýndan geçen diðer altyapý tesisleri ile patlayýcý, parlayýcý, yanýcý yakýcý, aþýndýrýcý madde bulunduran, imal eden, kullanan atölye, depo, ardiye, imalathane, fabrika gibi tesisler için uyulmasý gereken emniyet mesafeleri ek-10da yer alan tabloda belirtilmiþtir. Tesislerin dýþ sýnýrý referans alýnarak belirlenen bu mesafeler BOTAÞ’ýn öngördüðü önlemler, çevresel yoðunluk ve risk yaratma olasýlýðý dikkate alýnarak yarýsýna kadar azaltýlabilir. Ancak, bu Yönetmeliðin yürürlüðe girdiði tarihten önce yapýlmýþ olan tesislerde bu emniyet mesafelerine uyulmamýþ ise; söz konusu tesislerin etrafý çevrilerek beton duvar, tel çit ve bunun gibi tehlikeyi ortadan kaldýracak þekilde gerekli emniyet tedbirleri alýnýr. Bu konuda ayrýca 8 inci madde hükümleri dikkate alýnýr.

      (11) Doðal gaz boru hatlarý güzergâhlarýnda yapýlabilecek her türlü dinamit patlatmalarýnýn doðal gaz boru hattýna olan emniyet mesafesi 200 metreden az olmamak üzere; (m > k q ) formülüne göre hesap edilir. Buna göre 50 kg dinamite eþdeðer bir patlamanýn boru hatlarýna asgari uzaklýk mesafesinin bu formüle göre m > 5050 (q=kg) asgari 350 metre olur.  Patlama veya beton kazýk çakma  ve benzeri vibrasyon yaratan faaliyetlerin boru hattýna ve tesislerine etkisi, enine ve boyuna gerilmeler BOTAÞ tarafýndan rezonans titreþim ölçümleri yaptýrýlarak bulunur. Bu konu ile ilgili diðer hesaplamalarda  TS EN 1594 standardý geçerlidir.

      (12) Doðal gaz boru hatlarýnýn deniz içerisinden geçen kýsýmlarýnda boru hattýnýn 400 metre sað ve 400 metre sol tarafýnda gemilerin demirlemesine, her türlü balýk avcýlýðý yapýlmasýna, deniz dibinde her türlü araþtýrma yapýlmasýna, denizden veya kýyýdan kum alýnmasýna, deniz ve göl tabanlarýnýn doðal yapýsýnda deðiþiklik yapýlmasýna, gemi trafiðine açýk her türlü iskele ve benzeri tesis yapýlmasýna ve yük boþaltýlmasýna müsaade edilmemesi konusunda Denizcilik Müsteþarlýðýnýn görüþü alýnýr.             

      (13) Boru hattýnýn geçtiði akarsularda, boru hattýna 400 metre mesafe içinde kum alýnmasý, kum ocaðý açýlmasý ve akarsu tabanlarýnýn doðal yapýsýnda deðiþiklik yapýlmasýna müsaade edilmez.

      (14) Doðal gaz boru hatlarýnýn paralel olarak ayný güzergâh þeridi içerisinde döþenmesi halinde hatlarýn akslarý arasýndaki asgari mesafeler ek-11de yer alan tabloda yer alýr.

      (15) Yeni doðal gaz boru hattýnýn daha önceden yer altýna döþeli boru hattý, kanal, kanalizasyon ve yol gibi tesislere paralel asgari uzaklýðý (yol ve açýk kanallarýn þev bitiminden itibaren) BOTAÞ’a ait veya onun kontrolündeki SCADA yer altý kablolarý hariç ek-12de yer alan tabloda belirtildiði gibidir.

      (16) Kamulaþtýrma þeridi üzerinde yeþil alan, bina niteliði taþýmayan açýk tesis projeleri BOTAÞ tarafýndan uygun bulunmasýndan sonra gerçekleþtirilebilir. Bu konuda yapýlacak protokollerde BOTAÞ bakým ekiplerinin iþletme aþamasýnda her zaman boru hattý bakým, onarým ve kontrol için düzenleme sahalarýna gireceði göz önünde bulundurulur.

      (17) Aðaç cinsleri ve boru hattýna yaklaþma mesafeleri BOTAÞ tarafýndan onaylanmak koþulu ile, ekin ve benzeri tarýmsal faaliyetler kamulaþtýrma þeridi üzerinde yer alabilir. Boru hattýnýn geçtiði tarýmsal alanlarda anýz yakýlmasýna müsaade edilmez.

      (18) Doðal gaz boru hatlarýnýn ve donanýmlarýnýn tanýnmasý ve yerlerinin belirlenmesi için iþaret levhalarý kullanýlýr ve bunlarýn ölçülendirilmesi ile yazýlmasýnda ek - 2de yer alan (BOT-TYP-PL-0065-1/2-Rev. 2 -02/07/2009) ve ek - 3te yer alan (BOT-TYP-PL-0065-2/2-Rev.2-02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimlerinde belirtilen hususlar dikkate alýnýr. Ayrýca, diðer detaylar için TS 10874 standardýndan yararlanýlýr. Ancak, bazý boru hatlarýnýn gizlenmesine karar verilebilir. Bu takdirde gizli iþaretleme metodlarý uygulanýr.

      (19) Doðal gaz boru hattý üzerinde bulunan bütün hat vanalarýnýn ek - 13 te yer alan (BOT-TYP-PL-0110R-1/2. Rev.2- 02/07/2009) ve ek - 14te yer alan (BOT-TYP-PL-0110R-2/2,Rev.2-02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimlerinde gösterildiði gibi uzaktan kumandalý olmasý gerekir.

      (20) Doðal gaz boru hatlarý emniyet þeridi içinde; boru hattý aksýndan itibaren; 30 metre uzaklýða kadar elle kazý dýþýnda hafriyat ve sondaj BOTAÞ’tan izin alýnmaksýzýn yapýlamaz.

      (21) Yukarýda yer alan emniyet mesafelerinin, boru hattý güzergâhýnýn geçtiði arazinin deniz, göl, nehir, su havzasý, milli park, baraj, yoðun sanayi ve ticari kuruluþlar tarafýndan çevrili olmasý, topoðrafik ve jeolojik yapýnýn müsait olmamasý, fay hatlarý ve heyelan bölgelerinin yer seçimini zorlaþtýrmasý, hâlihazýrdaki mevcut boru hatlarý, enerji bölgeleri ve teknik alt yapý tesislerinin konumlarýnýn getireceði engeller nedeni ile daraltýlmasýna BOTAÞ tarafýndan izin verilebilir. Ancak, emniyet mesafesinin daraltýlmasý talebinde bulunan kiþi veya kuruluþ tarafýndan hazýrlanacak projenin BOTAÞ tarafýndan onaylanmasý ve bu projenin BOTAÞ gözetiminde yapýlmasý, bu ve benzeri teknik tedbirlerden doðacak masrafý ödemeyi taahhüt etmesi þarttýr.

 

      Ham petrol ve doðal gaz boru hatlarý için özel geçiþ kurallarý

      Madde 8 (1) Ham petrol ve doðal gaz boru hatlarý ile otoyol, devlet ve il yollarý, demiryolu, nehir ve benzeri geçiþlerin korunmasýna yönelik ANSI/ASME B31.4 & ANSI/ASME B31.8 hükümlerine göre alýnmasý gereken önlemler þunlardýr.

      a) Zorunlu hallerde boru hattý kamulaþtýrma þeridi üzerinde yapý niteliði taþýmayan yaya, otoyol, devlet ve il yollarý geçitleri ve boru ekseni üzerinde yol, su, elektrik gibi teknik alt yapý projeleri için her halükarda BOTAÞ’ tan izin alýnmasý þarttýr. Ýzin yazýsýnda alýnacak tedbirler ve gerektiðinde bu tedbir kapsamýnda BOTAÞ tarafýndan hazýrlanacak proje yer alýr. Sayýlan tedbirler alýndýktan sonra yapýlacak protokol çerçevesinde bu faaliyetlere izin verilir.

      b) Ýzin baþvurularýna geçiþ projeleri eklenir.

      c) Bu projelerin BOTAÞ tarafýndan uygulanan tipik çizimlere uygun olmasý gerekir.

      d) Söz konusu tipik çizimler ANSI/ASME B31.4 standardýnda yer alan 434.13 –Özel Geçiþler, 434.13.1 - Su Geçiþleri, 434.13.2 - Yer üstü, 434.13.3 - Köprü Baðlantýlarý, 434.13.4 - Demiryolu ve Otoyol, Devlet ve Ýl yollarý Geçiþleri ve 451.9 - Mevcut Boru Hatlarý Üzerinden Otoyol, Devlet ve Ýl yollarý ve Demiryolu Geçiþi paragraflarýndan yararlanýlarak hazýrlanýr.

      e) Ayrýca, ANSI/ASME B31.8 standardýnda yer alan 841.144 - Demiryollarý, Otoyol, Devlet ve Ýl yollarý, Diðer Yollar veya Caddeler Altýndan Boru Hattý Geçiþlerinde Kullanýlacak Keson Borularýn Özellikleri ve 841.145 - Tasarým Faktörleri paragraflarý ile 841.114B - Çelik Borularýn Döþenmesinde Kullanýlan Tasarým Faktörleri tablosu dikkate alýnýr.

      (2) Özel Geçiþler: Su, nehir, dere, sulama amaçlý kanal, demiryolu ve otoyol geçiþleri özel mühendislik çalýþmasý gerektiren çizimler olup, bunlar temel mühendislikte farklýlýklar içermektedir. BOTAÞ bu geçiþler için gerekli olan izinleri almak zorundadýr. Mevcut tesislere en az zarar veren ve kamu güvenliðini dikkate alan, saðlýklý bir mühendislik ve iyi bir boru hattý uygulamasý tasarým aþamasýnda dikkate alýnýr. Trafiðe veya geçiþe yakýn tesis sahiplerinin faaliyetlerine asgari etki yaratan bir inþaat tekniðinin organize edilmesi gerekir. Yeraltýnda bulunan boru hatlarýnýn inþasý sýrasýnda, güzergâh üzerindeki gömülü diðer hizmet hatlarý ve güzergâh boyunca öngörülen geçiþ noktasýndaki diðer yeraltý tesislerinin yerlerinin tespiti için gerekli çaba sarf edilir. Yukarýda bahsedilen tesis sahiplerinin operasyonel hazýrlýklar yapabilmesi ve geçiþ inþaatýnýn yapýlacaðý yere temsilcisini gönderebilmesi için, bu çalýþmalardan olumsuz etkilenen tesis sahiplerine BOTAÞ tarafýndan önceden haber verilir.

      (3) Demiryolu ve Otoyol, Devlet ve Ýl Yollarý Geçiþleri: Boru hattýnýn bulunduðu konumdan dolayý boruya gelecek zararýn önlenmesi ve genel kamu güvenliðinin saðlanmasý amacýyla aþaðýdaki geçiþ prosedürlerini kapsar;

      a) Ýletim hattýnýn keson borusuz döþenmesi esas alýnýr. Ýletim hattýnýn ve keson borularýn döþenmesi API RP 1102ye uygun þekilde döþenir. Paslanmaya (korozyona) karþý önlem olarak; dýþ kaplamalý iletim boru hattý keson boruya giriþ ve çýkýþ noktalarýnda birbiri ile temas etmesini önleyecek þekilde karþýlýklý desteklenir. Ayrýca giriþ ve çýkýþ noktalarýnda iletim hattý borusu ile keson boru elektrik iletkenliði olmayan malzeme ile tamamen izole edilerek kapatýlýr.

      b) Keson boru kullanýlmamasý halinde; demiryolu veya otoyol, devlet ve il yollarý altýna döþenmiþ iletim hattý borusuna dýþarýdan gelen baský aðýrlýklarýndan ve iç basýnçtan kaynaklanarak oluþan gerilim, boru malzemesinin esneme katsayýsýnýn % 90’ýný geçemez.

      c) Boru hattý yol geçiþleri kesonlu ise; ek - 15te yer alan (BOT-TYP-PL-0020-1/3-Rev. 2-02/07/2009) ve ek - 16da yer alan (BOT-TYP-PL-0045-1/1-Rev. 2- 02/07/2009), kesonsuz ise ek - 17de yer alan (BOT-TYP-PL-0020-2/3-Rev. 2- 02/07/2009), ek - 18de yer alan (BOT-TYP-PL-0020-3/3- Rev.2- 02/07/2009) ve ek - 19da yer alan (BOT-TYP-PL-0050-1/1-Rev. 2-02/07/2009) BOTAÞ tipik çizimlerinde gösterildiði gibi yapýlýr. Boru hattý raylý tesis geçiþleri ise; ek - 20de yer alan (BOT-TYP-PL-0025-1/1-Rev. 2- 02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimlerinde gösterildiði gibi yapýlýr.

      d) Boru hatlarýnýn tasarým ve mühendislik gibi teknik planlama çalýþmalarý sýrasýnda bunlarýn demir yoluna paralel gitmesi veya demir yolu altýndan geçmesi durumunda Devlet Demir Yollarý Genel Müdürlüðünün ileride yapacaðý ikinci ve üçüncü hat inþaasý ile seyrüsefer güvenliði dikkate alýnýr. Demir yolu altýndan boru hattý geçirilmesi durumunda, normal ve hýzlý tren güzergâhlarý ayrý ayrý düþünülerek gerekli hesaplamalar yapýlýr. Boru üst kotu ile demiryolu platform üst kotu arasýndaki mesafe normal hatlar için en az 2,5 metre ve hýzlý tren hatlarý için en az 4 metre olacaktýr. Her iki hat tipi için mutlaka yatay sondaj yöntemi uygulanarak demir yolu altýndan geçiþ yapýlýr. Boru hattýnýn Devlet Demir Yollarý istimlâk sýnýrýna paralel olarak geçirilmesi zorunlu olduðu hallerde de, BOTAÞ tarafýndan hazýrlanacak olan projeler için Devlet Demir Yollarý Genel Müdürlüðünün görüþü alýnýr.

      e) Boru hatlarýnýn teknik planlama çalýþmalarý sýrasýnda hattýn otoyol, devlet ve il yollarýna parelel gitmesi veya altýndan geçmesi gibi durumlarda hazýrlanacak projeler için Karayollarý Genel Müdürlüðünün görüþü alýnýr.

      (4) Su Geçiþleri: Nehir, dere, ýrmak, çay, sulama amaçlý kanal ve göl gibi sularýn geçiþleri sorun yarattýðý için geçiþ güzergâh zemininin yapýsý, su kýyýlarýnýn durumundaki farklýlýklar, suyun debisi, derinliði ve mevsimsel deðiþikliklerden doðan özel problemler boru hattýnýn tasarýmý sýrasýnda dikkate alýnýr. Ayrýca, sorumlu düzenleyici kurumlar veya ilgili kamu kuruluþlarýnýn öngördüðü sýnýrlamalar yanýnda aþaðýdaki hususlar da dikkate alýnýr:

      a) Hem tasarým, hem inþaat aþamasýnda iþletmenin sürekliliði ve kamunun genel güvenliði belirleyici faktördür.  Gerekli durumlarda detaylý plan ve projelerin yanýnda inþaatla ilgili tüm spesifikasyonlar veya teknik þartnameler hazýrlanýr.

      b) Su altý geçiþlerinin inþaatýnda boru et kalýnlýðýnýn yüksek tutulmasý, boru hattýnýn gömülme derinliði ve paslanmaya karþý dýþ kaplama, borunun dýþýndaki beton kaplama veya borunun yüzmesini engelleyici aðýrlýklarýn kullanýlmasý önemlidir. Ýnþaat aþamasýnda oluþabilecek borunun bükülmesine ve çökmesine neden olabilecek gerilimlerin oluþmasýna karþý önlemler alýnýr.

      c) Boru hattý nehir, dere ve sulama amaçlý kanal geçiþlerinde; ek - 21de yer alan (BOT-TYP-PL-0030-1/4-Rev.2-02/07/2009), ek - 22de yer alan (BOT-TYP-PL-0053-1/1-Rev. 2-02/07/2009) tipik çizimleri ile ek - 23te yer alan (BOT-TYP-PL-0030-2/4-Rev. 2-02/07/2009) ve ek - 24te yer alan (BOT-TYP-PL-0030-4/4-Rev.2- 02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimlerinde gösterildiði gibi mukavemetli beton zarf içerisine alýnýr.

      d) Gerek yapý güvenliði, gerekse can ve mal güvenliði açýsýndan yüksek basýnçlý boru hatlarýnýn konsol ve köprü üzerlerinden geçiþlerine müsaade edilmez. Boru hatlarý su altýndan geçecek þekilde projelendirilir.

       e) Sulama amaçlý düþük kapasiteli kanal geçiþlerinde kanal saðlamlýðýnýn bozulmamasý amacý ile boru hattýnýn geçtiði kanal kesimine ait ano boþ iken, var ise diðer anolara ve contalara zarar vermeyecek þekilde yerinden kaldýrýlýp boru hattýnýn dolgusu yapýlýr. Daha sonra kanalýn o kesiminin altý kaba beton (grobbeton) ile doldurularak kanal anosu yenilenir.

      f) Büyük kapasiteli su kanallarýnýn geçiþi ise yatay sondaj tekniði kullanýlarak yapýlýr.

      (5) Mevcut Boru Hatlarý Üzerinden Otoyol, Devlet ve Ýl Yollarý ve Demiryolu Geçiþi: Eðer mevcut bir boru hattý üzerinden  yeni bir demiryolu otoyol, devlet ve il yollarý geçecek ise, BOTAÞ, geçiþ yapýlacak olan alanda boru hattýna etki etmesi beklenen yüklerden dolayý boru hattýnýn saðlamlýðýný analiz edecektir. Ýç basýnç ve yeni gelecek taþýtlý ve taþýtsýz dýþsal yüklerden dolayý boru hattýnýn çevresinde oluþacak gerilimlerin toplamý esneme katsayýsý” nýn %90’ýný aþma durumunda BOTAÞ bu gerilimi %90 seviyesi veya altýna indirebilmek için geçiþ güzergâhý boyunca mekanik kuvvetlendirme yapar. Yapýsal koruma veya uygun boru hattý inþa eder veya borunun üzerine gelen dýþsal yükleri daðýtýr. Ýç basýnç ve dýþsal yüklerin neler olduðu ve toplam gerilimin hesaplanmasýna dair metodlar API RP 1102 esas alýnarak aþaðýdaki þekilde uygulanýr;

      a) Boru hattýnýn keson borusuz döþenmesi tercih edilir. Þayet keson boru kullanýlmýþ ise; mevcut boru hatlarýnýn öngörülen demiryolu veya otoyol, devlet ve il yollarý geçiþine uygun hale getirilmesi API RP 1102de yer alan esaslara uygun olmasý zorunludur. Paslanmaya karþý önlem olarak dýþ kaplamalý iletim boru hattý keson boruya giriþ ve çýkýþ noktalarýnda birbiri ile temasý önlemek için karþýlýklý desteklenir. Ayrýca giriþ ve çýkýþ noktalarýnda iletim hattý borusu ile keson boru elektrik iletkenliði olmayan malzeme ile tamamen izole edilerek kapatýlýr.

      b) Deðiþtirilen boru hattý bölümlerinin test edilmesi ve yapým inþaatýnýn denetlenmesi ANSI/ASME B31.4 ve/veya  ANSI/ASME B31.8 da öngörülen þartlara  uygun olarak yapýlýr.

      c) Geçiþ bölgesindeki hat borularý üzerinde yapýlacak bütün kaynaklarýn radyografik kalite kontrolü yapýlýr veya diðer kabul gören tahribatsýz test yöntemleri ile kaynak ve inþaat yapýmý denetlenir.

      (6) Yerüstü Tesisleri: Bu tesisler güzergâh üzerinde fiziki þartlarýn zorunlu kýldýðý uçurum, derin nehir yataðý, bataklýk gibi nedenlerden dolayý boru hatlarýnýn yer üstünden asýlý olarak geçmek zorunda kaldýðý tehlikeli ve olaðan üstü geçiþler için yapýlýr. Boru hattýnýn geçiþi için yapýlan bu tesisler kesinlikle insan, hayvan veya motorlu ve motorsuz taþýtlarýn geçiþleri için kullanýlamaz. Bu tesislerin tasarýmý ve inþaatý, düzenleyici ve yetkili kurumlarýn koyduðu kurallar ve sýnýrlamalar çerçevesi içerisinde kalýnarak saðlýklý bir mühendislik çalýþmasý ile yapýlýr. Bunlara sadýk kalmayý saðlamak için, gerekli uygun denetimler yapýlýr ve gerek görüldüðü durumlarda detaylý plan ve proje dokümanlarýnýn yanýsýra inþaatla ilgili tüm gerekli spesifikasyonlar veya teknik þartnameler hazýrlanýr.

      (7) Baþka Bir Boru Hattý ile Kesiþme: Boru hattýnýn baþka bir boru hattý ile kesiþmesi durumunda; boru hattý inþaatý ek 25te yer alan (BOT-TYP-PL-0035-1/1-Rev.2- 02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çizimde gösterildiði gibi yapýlýr.

      (8) Yüksek Gerilim Hatlarýnýn Petrol ve Doðal Gaz Boru Hatlarýna Olan Mesafesi: Trafolar ve katodik koruma tesisi ile etkileþim yaratabilecek elektrik tesisleri içeren binalar kamulaþtýrma þeridine 30 -170 kV (170 kV dahil) için 20 metreden ve 170 - 420 kV (420 kV dahil) için 40 metreden daha yakýna gerekli tedbirler alýnmadan yapýlamaz.

      (9) Enerji nakil hatlarý  ile doðal gaz boru hatlarý arasýndaki asgari yaklaþým mesafeleri; zorunlu hallerde parelel geçiþler için parelellik boyunca veya dik kesiþme  durumunda kesiþme noktasýnda toprak seviyesinden 0,90 1 metre derinlikte olmak ve  et kalýnlýðý en az 5 cm olmak kaydýyla, kesiþme noktasýnýn saðýnda ve solunda, 8er metre geniþliðinde boru hattýnýn üzerini kaplayacak þekilde PVC ve PE izole  örtü serilmesi halinde ve diðer ek tedbirler alýnarak 8 inci fýkrada yer alan 20 metre mesafe 10 metreye, 40 metre mesafe ise 30 metreye indirilebilir.

      (10) Enerji nakil hatlarý ile doðal gaz boru hatlarý arasýndaki emniyet mesafelerinin belirlenmesinde, CEN/TS 15280:2006 standardýnda yer alan Grafik-5te belirtilen sýnýrlar geçerli olacak (50Hz-üç faz) ve buna göre oluþturulan ek-26da yer alan sýnýrlara uyulacaktýr. Bu standardýn (6.4.4) paragrafýna göre; boru hattý üzerinde seçilen test noktalarýnda ölçülecek voltajýn (alternatif akým) toprak direnci 25 Ω (Ohm) metreden yüksek olan toprak türleri için 10 volt, toprak direnci 25 Ω (Ohm) metreden düþük olanlar için 4 volt sýnýrý aþýlmayacaktýr. Yapýlacak çalýþmanýn maddi yükü, mevcut tesisi olumsuz yönde etkileyen kurum veya kuruluþ tarafýndan karþýlanýr.

      (11) Petrol ve doðal gaz boru hatlarýnýn emniyet þeridi içinde ve boru hattý kesitinin merkezinden itibaren 50 metreye kadar yakýnýndan; yüksek gerilim enerji nakil hatlarýnýn paralel veya hattý kesecek þekilde geçirilmek istenmesi halinde BOTAÞ’tan izin alýnmak zorunludur. Kesiþme halinde; boru hattýnýn korunmasý amacýyla ek 27de yer alan (BOT-TP-PL-0040-1/1-Rev. 2-02/07/2009) BOTAÞ numaralý tipik çizimi dikkate alýnýr ve bu çizimde belirtilen özel plastik örtü (polietilen veya eþdeðer) kullanýlýr.

      (12) Ham petrol ve doðal gaz boru hatlarýnýn boru hattý dýþýnda kalan üniteleri veya istasyonlarý ile lisanslý depolama tesisleri (tank çiftlikleri, LNG ve yer altý gaz depolarý) emniyet þeridi içinde, dýþ duvardan itibaren 100 metre uzaklýða kadar;

      a) Katodik koruma tesisi ile etkileþim yaratabilecek malzemeden bina,

      b) Yüksek ve orta gerilim trafolarýnýn kullanýmý, yüksek gerilim enerji nakil hatlarýnýn  tesislerin yakýnýndan  geçiþi veya tesisi kesecek þekilde döþenmesi,

      c) Uzaktan kumandalý hat vanalarýný etkileyecek þekilde röle, GSM istasyonu veya benzer tesisler,

      BOTAÞ’tan izin alýnmaksýzýn yapýlamaz.

      (13) Hava hattý iletkenlerinin en büyük salgý durumunda üzerinden geçtikleri yerlere (petrol ve doðal gaz boru hatlarýna) olan en küçük düþey uzaklýðý; 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Elektrik Kuvvetli Akým Tesisleri Yönetmeliði içerisinde yeralan  Çizelge-8e göre, hattýn izin verilen en yüksek sürekli iþletme gerilimi ne olursa olsun (1 420 kV)  9 metreden az olamaz.

      (14) Mevcut enerji nakil hattý altýndan boru hattý geçmesi durumunda; boru hattýnýn döþenmesi ek 27de yer alan (BOT-TYP-PL-0040-1/1-Rev.2- 02/07/2009) numaralý BOTAÞ tipik çiziminde gösterildiði gibi olur.

      (15) API 505 standardýna uygun olarak Grafik-104e göre 7,5 metreye kadar olan mesafe; gaz boru hatlarý tesislerinin güzergâh alaný içerisinde yer alan her türlü elektrik teçhizatý patlayýcý ortamda kývýlcým çýkartmayan malzemeden olur.

      (16) Boru hattý güzergâh þeridi içerisinde hiçbir þekilde enerji nakil hattý direði yer almaz.

      (17) Boru hattý ile havai ve yer altý enerji nakil hattýnýn kesiþiminde, kesiþim açýsý en az 60 derece olmak üzere 90 dereceye mümkün olduðunca yakýn olur.

      (18) Boru hattýný kesen telekomünikasyon / data  kablolarý, enerji kablolar