ATIKSU ALTYAPI
VE EVSEL KATI ATIK BERTARAF TESİSLERİ
TARİFELERİNİN
BELİRLENMESİNDE UYULACAK USUL VE
ESASLARA
İLİŞKİN YÖNETMELİK
Bu Yönetmelik, 27 Ekim 2010 tarih ve 27742 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak,
Tanımlar ve İlkeler
Amaç
Madde 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; atıksu
altyapı tesisleri ile evsel katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, bakımı,
onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak
verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin; atıksu altyapı yönetimleri, büyükşehir belediyeleri ve
belediyeler tarafından belirlenmesi, ayarlanması ve uygulanması yoluyla
çevresel altyapı hizmetlerinin sürdürülebilirliğini sağlamaktır.
Kapsam
Madde 2 – (1) Bu Yönetmelik,
a) Kentsel veya
endüstriyel atıksuların toplanması, arıtılması,
deşarjı veya geri kazanımı ve ıslahına ilişkin yatırımlara,
b) Atıksu sistemlerinin işletmesi, bakım ve onarımına,
c) Arıtma çamuru bertarafına veya geri kazanılmasına,
ç) Evsel katı
atıklar için toplama, taşıma, aktarma, geri kazanım (kompost,
yakma) ve bertaraf tesisleri kurulması, işletilmesi, kapatılması ve kapatma
sonrası izlenmesi ve bakımına,
ait tam maliyet esaslı tarifelerin belirlenmesinde uyulacak
usul ve esasları kapsar.
Dayanak
Madde 3 – (1) Bu
Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre
Kanununun 11 inci maddesine ve 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman
Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 – (1) Bu
Yönetmeliğin uygulanmasında;
a) Abone: Su ve atıksu ve katı atık hizmetlerinden faydalanan ve/veya
faydalanacak gerçek veya tüzel kişiyi,
b) Atıksu altyapı yönetimleri: Atıksuları
toplayan kanalizasyon sistemi ile atıksuların
arıtıldığı ve arıtılmış atıksuların bertarafının sağlandığı atıksu
altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden;
büyükşehirlerde 20/11/1981 tarihli ve 2560 sayılı
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri
Hakkında Kanunla belirlenen kuruluşları, belediye ve mücavir alan sınırları
içinde belediyeleri, 26/5/2005 tarihli ve 5355 sayılı Mahallî İdare Birlikleri
Kanununa istinaden bu amaçla kurulmuş idare birlikleri, bunların dışında iskâna
konu her türlü kullanım alanında valiliğin denetiminde
bu alanları kullananları, serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge
müdürlükleri, kültür ve turizm koruma ve gelişme bölgelerinde, turizm
merkezlerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı veya yetkili kıldığı birimleri,
organize sanayi bölgelerinde organize sanayi bölgesi yönetimini, küçük sanayi
sitelerinde kooperatif başkanlıklarını, mevcut yerleşim alanlarından kopuk
olarak münferit yapılmış tatil köyü, tatil sitesi, turizm tesis alanları ve
benzeri kullanım alanlarında ise site yönetimlerini veya tesis işletmecilerini,
c) Atık
üreticisi: Faaliyetleri sonucu atık oluşumuna neden olan kişi ve/veya atığın
bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işleme, karıştırma
veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi,
ç) Atık sahibi:
Atık üreticisini veya atığın sahibi olan gerçek ve tüzel kişileri,
d) Bakanlık:
Çevre ve Orman Bakanlığını,
e) Evsel katı
atık idareleri: Büyükşehir belediyelerini, diğer belediyeleri ve belediye
birliklerini,
f) Hizmet: Hanehalkları, kamu kurumları veya herhangi bir ekonomik
faaliyet için;
1) Atıksu toplama ve yüzey sularına deşarj ile sonuçlanacak
arıtma faaliyetleri,
2) Katı atık
toplama, taşıma, aktarma, geri kazanım ve bertaraf hizmetlerini,
g) Kanun: 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununu,
ğ) Kılavuz
kitaplar: Bu Yönetmeliğin esaslarına uygun tarifelerin ve ücretlerin
hazırlanmasında kullanılacak olan ayrıntılı yöntem ve hesaplamalar ile
örnekleri içeren yardımcı kitapları,
h) Kirleten:
Faaliyetleri sırasında veya sonrasında doğrudan veya dolaylı olarak çevre
kirliliğine, ekolojik dengenin ve çevrenin bozulmasına
neden olan gerçek ve tüzel kişileri,
ı) Kirleten öder
ilkesi: Atıkların oluşturduğu veya oluşturması muhtemel çevresel kirlenme ve
bozulmayı önlemek, sınırlandırmak, gidermek ve çevrenin iyileştirilmesini
sağlamak için yapılan ve/veya yapılacak tüm yatırımların ve harcamaların
kirletenler veya bozulmaya neden olanlar tarafından karşılanacağı ilkesini,
i) Sistem: Atıksu altyapı yönetimleri ve/veya evsel katı atık
idarelerinin sorumluluk alanı içinde bulunan atıksu
ve evsel katı atık hizmetlerinin sağlanması amacıyla kullanılması ve/veya
faydalanılması gereken birbirinden bağımsız da olabilen 14 üncü ve 15 inci
maddelerinde belirtilen süreçlerin herbiri veya
birkaçını,
j) Tam maliyet
esaslı tarife: Atıksu ve evsel katı atık ile ilgili
verilen tüm hizmetler karşılığında ortaya çıkan toplam sistem maliyetinin bu
hizmetlerden yararlananlara yansıtılmasına yönelik yöntemi ve bu yöntemle
hesaplanmış ücretler listesini,
k) Tam maliyet
muhasebesi: Atıksu ve evsel katı atık sistemlerinin
devamı için gerekli tüm maliyetin belirlendiği, toplandığı ve raporlandığı
hesaplama sistemini,
l) Toplam sistem
maliyeti: Yatırımın finansal maliyetini, sistemin işletilmesi ve bakımını,
sabit varlıkların amortismanını, yönetim ve izleme
giderlerini, vergileri, kamulaştırmayı ve sistemin finansal
sürdürülebilirliğini sağlayacak özkaynak getirisini
de içeren toplam değeri,
m) Ücret: 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri
Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı
Kanunun 87 nci maddesi uyarınca kanalizasyon
harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca
alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler
karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem
maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu
hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değeri,
ifade eder.
İlkeler
Madde 5 – (1) Sürdürülebilir atıksu ve evsel katı atık hizmetlerinin yönetilmesi
amacıyla tarifelerin belirlenmesinde;
a) Toplam sistem
maliyetlerinin tarifelere yansıtılması,
b) Tarifelerin
kirleten öder ilkesine göre belirlenmesi,
c) Atıksu hizmetlerinden tahsil edilen ücretlerin, atıksu; evsel katı atık hizmetlerinden tahsil edilen
ücretlerin de evsel katı atık ile ilgili hizmetler dışında kullanılmaması,
esastır.
İKİNCİ BÖLÜM
Görev, Yetki ve Sorumluluklar
Bakanlığın görev ve yetkileri
Madde 6 – (1) Bakanlık;
a) Bu
Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla,
b) Atıksu altyapı yönetimlerinin ve evsel katı atık
idarelerinin tarifelerin belirlenmesinde örnek alabileceği Kılavuz Kitapları
hazırlamak ve yayımlamakla,
yükümlüdür.
Atıksu altyapı yönetimlerinin görev ve yetkileri
Madde 7 – (1) Atıksu Altyapı Yönetimleri;
a) Atıksu altyapı hizmetini vermekle,
b) Atıksu hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirlemekle,
c) Atıksu ücretini toplamakla,
yükümlüdürler.
Evsel katı atık idarelerinin görev ve
yetkileri
Madde 8 – (1) Evsel Katı
Atık İdareleri;
a) Evsel katı
atık hizmetini vermek veya verdirmekle,
b) Evsel katı
atık hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirlemekle,
c) Evsel katı
atık ücretini toplamakla,
yükümlüdürler.
Abonelerin ve atık üreticilerinin
yükümlülükleri
Madde 9 – (1) Aboneler
ve atık üreticileri;
a) İlgili
kurumlarca bu Yönetmelikteki esaslara uygun olarak belirlenen tarifelere göre
faturalanan atıksu ve evsel katı atık ücretlerini
ödemekle,
b) Atıksu altyapı yönetimleri ve evsel katı atık idareleri
tarafından talep edildiği takdirde denetim amacıyla yapılan ölçümlerin
masraflarını karşılamakla,
c) Sanayi
tesisleri atıksu altyapı yönetimleri tarafından
istenilen ön arıtma şartlarına uymakla,
yükümlüdürler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tam Maliyet Esaslı Tarifelerin Belirlenmesi
Abonelik
Madde 10 – (1) Atıksu altyapı yönetimlerinin hizmet vermekle yükümlü
olduğu tüm gerçek ve tüzel kişilerin abone olması zorunludur.
Sayaç zorunluluğu
Madde 11 – (1) Atıksu altyapı yönetimlerinin verdiği su ve/veya atıksu hizmetlerinden yararlananlardan hem su hem de atıksu abonesi olanlar su sayacı, sadece atıksu abonesi olanlar atıksu
sayacı taktırmakla ve işler durumda muhafaza etmekle yükümlüdürler. Ancak atıksu sayacı kullanılmasının teknik olarak mümkün olmadığı
durumlarda bu yükümlülük aranmaz.
Hizmet sözleşmesi
Madde 12 – (1) Her bir
abone için toplam sistem maliyeti o aboneye verilen veya verilecek hizmete göre
hesaplanır. Atıksu altyapı yönetimleri ve/veya evsel
katı atık idareleri hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacak her abone
karşılıklı sözleşme yapmakla yükümlüdürler.
(2) Sözleşme,
abonenin ve/veya atık üreticisinin hangi hizmetlerden yararlandığını ve hangi
tarife türü üzerinden ücretlendirileceğini tanımlar.
Toplam sistem maliyeti
Madde 13 – (1) Toplam
sistem maliyeti, yatırımın finansal maliyeti, sistemin işletilmesi ve bakımı,
sabit varlıkların amortisman maliyetleri, yönetim ve
izleme giderleri, vergiler, kamulaştırma ve sistemin finansal
sürdürülebilirliğini sağlayacak özkaynak getirisinden
oluşan tam maliyeti içerir. Toplam sistem maliyeti, atıksu
veya evsel katı atık sisteminin işletilmesi ve sürdürülebilirliği ile
bağlantısı olmayan maliyetleri içermez.
(2) Ücret, 2464
sayılı Kanunun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği alınan çevre temizlik
vergisi, aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca alınacak
kanalizasyon harcamalarına katılma payı 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi
uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelleri toplam sistem
maliyetinden çıkartılarak belirlenir.
Atıksu sistemi bileşenleri
Madde 14 – (1) Atıksu altyapı yönetimlerinin toplam sistem maliyetinin
hesaplanmasında esas alacağı temel bileşenler şunlardır:
a) Toplama,
b) Nakil,
c) Pompalama,
ç) Arıtma,
d) Deşarj,
e) Çamur Bertarafı,
f) Geri Kazanım,
g) Satış.
Evsel katı atık sistemi süreçleri
Madde 15 – (1) Evsel katı
atık idarelerinin toplam sistem maliyetinin hesaplanmasında esas alacağı temel
bileşenler şunlardır:
a) Toplama,
b) Taşıma,
c) Aktarma,
ç) Geri kazanım (kompost, yakma gibi),
d) Bertaraf
(Düzenli depo sahasının kurulması, işletilmesi, kapatılması, kapatma sonrası
bakım ve gözetim),
e) Satış.
Amortisman
Madde 16 – (1)
Tarifelerin hesaplanmasında kullanılacak olan yıllık amortisman
oranı varlığın kullanım ömrü üzerinden hesaplanır. Varlıkların kullanım
ömürleri için Türk Standartları Enstitüsünün belirlediği değerler kullanılır.
Sabit varlıkların maliyeti, değiştirme maliyeti prensibi kullanılarak
değerlendirilir.
Atıksu hizmetleri için ücretlendirme
Madde 17 – (1) Atıksu hizmetleri için ücretlendirme yapılırken tam maliyet
ve kirleten öder esasları kullanılır. Bu esasların uygulanmasına yönelik
detayları içeren ve tam maliyet esaslı tarifelerinin belirlenmesinde
faydalanılabilecek usul ve esaslar Bakanlık tarafından Atıksu
Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz adıyla Bakanlığın internet
sayfasında yayımlanır.
(2) Atıksu hizmetlerine ait ücretler belirlenirken; su
sayaçlarından kaydedilen su miktarı, içme ve kullanma suyu kaynağı olarak
yeraltı veya yüzey suyu kullanan ve şebekeye bağlı olmayan aboneler için atıksu sayacı olan yerlerde ölçüm değeri, olmayan yerlerde
idarece belirlenecek atıksu miktarı esas alınır.
(3) Sanayiler
için ücretlendirme, atıksu debisi ve kirlilik yüküne,
sanayi dışı aboneler için tüketilen su miktarına ya da idarece belirlenecek atıksu miktarlarına göre yapılır.
(4) Atıksu hizmetlerinin sürdürülebilirliği için asgari atıksu ücreti 0,30 TL’dir. Belirlenen miktarın bu asgari
ücretten daha düşük olması durumunda Bakanlığın uygun görüşü alınır.
Mevzuattaki yükümlülüklere uygun şekilde atıksu
hizmetlerinin verilebilmesi için asgari atıksu
ücretinin yeterli olmaması durumunda tam maliyet esaslı tarifeye göre atıksu ücreti belirlenir.
Evsel katı atık hizmetleri için
ücretlendirme
Madde 18 – (1) Evsel katı
atık hizmetleri için ücretlendirme yapılırken tam maliyet ve kirleten öder
esasları kullanılır. Bu esasların uygulanmasına yönelik detayları içeren ve tam
maliyet esaslı tarifelerinin belirlenmesinde faydalanılabilecek usul ve esaslar
Bakanlık tarafından Evsel Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik
Kılavuz adıyla Bakanlığın internet sayfasında yayımlanır.
(2) Evsel katı
atık hizmetlerine ait ücretler belirlenirken, atık üreticisinin ürettiği atık
miktarı aşağıdaki birimlerden biri veya birkaçı kullanılarak tespit edilebilir:
a) Atık ağırlığı,
b) Konteyner sayısı, konteyner
hacmi, konteyner doluluk oranı ve atık toplama
sıklığı,
c) Atık toplama
aracı sayısı, araç hacmi, araç doluluk oranı ve atık toplama sıklığı,
ç) Atık
üreticilerinin hanehalkı büyüklüğü, hastanelerde yatak
sayısı, okullarda öğrenci sayısı gibi belirli özelliklerine göre
belirlenebilecek sabit atık üretim değerleri.
Atıksu tarife türleri
Madde 19 – (1) Atıksu hizmetleri
üç farklı tarife türü üzerinden ücretlendirilebilir:
a) Debi ve
kirlilik yüküne göre değişken tarife,
b) Abonelerin
belirli özelliklerine göre sayaç okuma, vidanjör gibi hizmetler için sabit
tarife,
c) Kanalizasyon
sistemine yeni abonelerin bağlanması durumunda alınacak bağlantı ücreti.
(2) Atıksu altyapı yönetimleri birinci fıkrada yer alan
seçeneklerden birini kullanabilecekleri gibi bunları birleştirme yoluna da
gidebilirler. Bu durumda ilk iki tarife türü düzenli olarak faturalandırılır,
üçüncü tarife türü ise bağlantı sırasında bir sefere mahsus alınır. Bununla
birlikte atıksu altyapı yönetimleri abonelere hizmet
maliyetlerini tam olarak yansıtabilmek için birinci fıkrada yer alan seçenekler
dışında ayrı bir tarife belirleyebilirler.
(3) Atıksu altyapı yönetimleri her aboneye sadece aldıkları
hizmetlerin maliyetlerini dikkate alarak tarife belirlerler.
Evsel katı atık tarife türleri
Madde 20 – (1) Evsel katı
atık hizmetleri atık miktarı belirleme yöntemine göre aşağıda sayılan iki
farklı tarife türü üzerinden ücretlendirilebilir:
a) 18 inci
maddede belirtilen yöntemlere göre hesaplanmış ve değişken ücretlerden oluşan
tarife,
b) Kirleten öder
ilkesi dikkate alınarak ve 18 inci maddede belirtilen yöntemlere göre idareler
tarafından hesaplanmış ve üretilen atık miktarını atık üreticilerinin
etkileyemediği sabit tarifeler.
(2) Evsel katı
atık idareleri her atık üreticisine sadece aldıkları hizmetlerin maliyetlerini
dikkate alarak tarife belirlerler.
Muhasebeleştirme prensipleri
Madde 21 – (1) Atıksu altyapı yönetimleri atıksu
hizmetleri için tahsil edilen ücretlerin atıksu
hizmetlerinde kullanılmasını, evsel katı atık idareleri evsel katı atık
hizmetleri için tahsil edilen ücretlerin evsel katı atık hizmetlerinde
kullanılmasını sağlayacak tam maliyet muhasebe sistemi kurmakla yükümlüdürler.
Faturalandırma
Madde 22 – (1) Atıksu ve evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirme
yapılan hizmetin karşılığı olarak müstakilen, düzenli
aralıklarla su faturaları üzerinden yapılır.
Halkın bilgilendirilmesi
Madde 23 – (1) 2872 sayılı Çevre Kanununun 11 inci maddesinde
belirlenen idarelerce ve belediye meclisince atıksu
ve evsel katı atık tarife ücretleri kararı alınmadan önce halkın önerilen
tarifeler ve esasları hakkında bilgilendirilmesi, görüş ve önerilerinin
alınması maksadıyla ücretlerin hangi esaslar çerçevesinde belirlendiğini, hangi
ana maliyet kalemlerinin dikkate alındığını, geçmiş yıllardaki maliyetleri,
planlanan yatırım programını ve önerilen tarifeleri içerecek bir rapor
hazırlanır.
(2) Belediyeler
ve Mahalli İdare Birliklerince hazırlanan raporlar meclis kararlarının
duyurulması yöntemi ile halka duyurulur. Diğer atıksu
altyapı yönetimleri ve evsel katı atık idareleri tarafından hazırlanan raporlar
yerel gazeteler ve/veya diğer haber alma kaynakları kullanılarak duyurulur.
(3) Yorumların
toplanması, yorum verme süresi, atıksu altyapı
yönetimleri ve evsel katı atık idareleri tarafından uygun bir süreye göre
düzenlenir.
(4) Belediyeler
ve Mahalli İdare Birlikleri ücret ve tarifelere ilişkin aldıkları meclis
kararlarını diğer meclis kararları gibi duyururlar. Diğer atıksu
altyapı yönetimleri ve evsel katı atık idareleri tarafından halkın atıksu ve evsel katı atık ücret ve tarifeler için görüş ve
önerilerini değerlendirildikten sonra yerel gazeteler ve diğer haber alma
kaynakları kullanılarak halka duyurulur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Geçici ve Son Hükümler
Uyum süreci
(Değişiklik: 23.12.2014 / 29214) Geçici
Madde 1 –
(1) 26/10/2011 tarihi itibarıyla bu Yönetmeliğe, tarife belirleme, abonelik,
sözleşme, teknik altyapı eksiklikleri de dahil olmak
üzere, uyum sağlayamamış olan atıksu altyapı
yönetimleri ve evsel katı atık idareleri, 31/12/2015 tarihine kadar bu
Yönetmeliğe uyum sağlamakla yükümlüdürler.
Yürürlük
Madde 24 – (1) Maliye Bakanlığı
ve Sayıştayın görüşü alınarak hazırlanan bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 25 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür.