11 Şubat 1998 tarihli ve
4340 sayılı Kanun ile onaylanması uygun bulunan bu sözleşme, 16 Nisan 1998
tarihli ve 98/11003 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanarak,
16 Mayıs 1998 tarih ve 23344 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
Bu
Sözleşmenin Tarafları,
Çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme çabalarının merkezinde etkilenen
veya tehdit altında olan alanlardaki insanların olduğunu doğrulayarak,
Devletler
ve uluslararası örgütler de dahil olmak üzere uluslararası topluluğun çölleşme
ve kuraklığın olumsuz etkileri konusundaki acil duyarlılığını yansıtarak,
Kurak, yarı-kurak
ve az yağışlı alanlar toplamının, yeryüzündeki arazi yüzölçümünün büyük bir
oranını oluşturduğunu ve bu alanların da dünya nüfusunun büyük bir kesiminin
yaşam çevresi ve geçim kaynağı olduğunu bilerek,
Çölleşme
ve kuraklık sorunlarının küresel bir nitelik taşıdığını, dünyanın bütün
bölgelerini etkilediğini ve çölleşmeyle mücadele ve/veya kuraklığın etkilerinin
hafifletmek için uluslararası topluluğun ortak eyleminin gerektiğini kabul ederek,
Ciddi kuraklık
ve/veya çölleşme sorunlarına maruz ülkeler arasında, başta en az gelişmiş
ülkeler olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin ağırlıkla yer aldığını ve bu
olguların özellikle Afrika’daki trajik sonuçlarını dikkate alarak,
Çölleşmenin
fiziksel, biyolojik, politik, sosyal, kültürel ve ekonomik faktörlerin karmaşık
etkileşimleri sonucunda ortaya çıktığını da dikkate
alarak,
Etkilenen
ülkelerin çölleşme ile yeterince mücadele kabiliyetinin ticaretten ve
uluslararası ekonomik ilişkilerin ilgili yönlerinden etkilenmesini göz önüne alarak,
Sürdürülebilir
ekonomik büyüme, sosyal gelişme ve yoksulluğun ortadan kaldırılmasının,
özellikte Afrika’da, etkilenen gelişmekte olan ülkelerin önceliklerini
oluşturduğunun ve bunun sürdürülebilirlik hedeflerini karşılamanın temel koşulu
olduğunun bilincinde olarak,
Çölleşme
ve kuraklığın, yoksulluk, kötü sağlık ve beslenme koşulları, gıda güvencesinden
yoksunluk gibi önemli sosyal sorunlarla ve göç, zorunlu göç ve demografik
dinamiklerden kaynaklanan sorunlarla etkileşimleri sonucunda sürdürülebilir
kalkınmayı etkilediğini akılda tutarak,
Devletlerin
ve uluslararası örgütlerin çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini
hafifletme konusundaki ve özellikle de 1977 yılında düzenlenen Birleşmiş
Milletler Çölleşme Konferansında kabul edilen Çölleşmeyle Mücadele Eylem
Planına ilişkin uygulamalardaki geçmiş çaba ve deneyimlerini önemini takdir ederek,
Geçmişteki
tüm çabalara karşın, çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme
konusunda istenilen ilerlemenin sağlanamamış olduğunu ve sürdürülebilir
kalkınma kapsamında her düzeyde yeni ve daha etkin bir yaklaşım gerektiğini idrak ederek,
Birleşmiş
Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansında alınan ve çölleşmeyle mücadelede bir
temel oluşturan kararların, özellikle de Gündem 21 ve onun 12. bölümünün
geçerliliğini ve uygunluğunu kabul
ederek,
Gelişmiş
ülkelerin Gündem 21’in 33. bölümünün 13. paragrafında mevcut taahhütlerini
bunun ışığında teyit ederek,
47/188
sayılı Genel Kurul Kararını ve özellikle bu kararda Afrika, için öngörülen
önceliği, çölleşme ve kuraklık konusunda ilgili tüm diğer Birleşmiş Milletler
karar ve programlarını ve gerek Afrika ülkelerinin gerekse diğer bölgelerdeki
ülkelerin ilgili deklarasyonlarını hatırlayarak,
Birleşmiş
Milletler Sözleşmesi ve uluslararası hukuk prensipleri çerçevesinde,
Devletlerin sahip oldukları kaynakları kendi çevre ve kalkınma politikaları
doğrultusunda egemen olarak kullanma hakları bulunduğunu ve kendi yetki ve
kontrol sınırları dahilindeki faaliyetlerinin diğer Devletlerde, ve ulusal
yetki sınırlarının dışındaki alanlarda çevreye zarar vermemesini sağlama
sorumlulukları bulunduğunu 2. ilkesinde belirten Çevre ve Kalkınma konulu Rio
Deklarasyonunu teyit ederek,
Ulusal
Hükümetlerin çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletmekte kritik
bir rol oynadıklarını ve bu alandaki ilerlemenin etkilenen bölgelerde eylem
programlarının yerel olarak uygulanmasına bağlı olduğunu kabul ederek,
Çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletmekte uluuslararası işbirliği ve
ortaklıkların önemini ve gerekliliğini de kabul
ederek,
Başta
Afrika ülkeleri olmak üzere gelişmekte olan üikelere, eksiklikleri halinde bu
sözleşme çerçevesindeki yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmelerini
güçleştirecek olan ve yeni ve ek fonlar da dahil olmak üzere hatırı sayılır
mali kaynakları ve teknolojiye erişimi de içeren etkin araçlar sağlanmasının
önemini de ayrıca kabul ederek,
Çölleşme
ve kuraklığın Orta Asya ve Kafkas ülkeleri üzerindeki etkisi hakkında
endişelerini belirterek,
Özellikle
gelişmekte olan ülkelerin kırsal kesimlerindeki çölleşme ve/veya kuraklıktan
etkilenen bölgelerde kadınların oynadığı önemli rolü ve çölleşmeyle mücadele ve
kuraklığın etkilerini hafifletme programlarının her düzeyinde gerek kadın
gerekse erkeklerin tam katılımını sağlamanın önemini vurgulayarak,
Çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme programlarında sivil toplum
kuruluşlarının ve önemli diğer grupların özel rolünü vurgulayarak,
Uluslararası
ve ulusal toplulukların karşı karşıya oldukları küresel ölçekteki diğer çevre
sorunları ile çölleşme arasındaki ilişkiyi akılda
tutarak,
Çölleşmeyle
mücadelenin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Biyolojik
Çeşitlilik Sözleşmesi ve diğer ilgili çevre sözleşmelerinin hedeflerinin
gerçekleş-tirilmesine sağlayabileceği katkıları da akılda tutarak,
Çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme stratejilerinin, sağlam sistematik
gözlemlere ve derin bilimsel bilgilere dayandırıldıkları ve sürekli
değerlendirmeye tabi tutuldukları takdirde en etkin olacaklarına inanarak,
Ulusal
plan ve önceliklerin uygulanmasını kolaylaştırmak için, uluslararası
işbirliğinin etkinlik ve koordinasyonunun iyileştirilmesine acil ihtiyaç
duyulduğunu kabul ederek,
Şimdiki
ve gelecekteki kuşaklar yararına çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini
hafıfletmek için gereken eylemlere girişilmesinde kararlı olarak,
Aşağıdaki
hususları kararlaştırmışlardır:
Madde 1
Kullanılan Terimler
Bu
Sözleşmenin amaçları açısından:
(a) “Çölleşme”, kurak,
yarı-kurak ve az yağışlı alanlarda, iklim değişiklikleri ve insan faaliyetleri
de dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden kaynaklanan toprak bozulmasını ifade
eder;
(b) “Çölleşmeyle
mücadele”, kurak, yarı-kurak ve az yağışlı alanlarda sürdürülebilir kalkınma
için arazinin entegre olarak geliştirilmesinin bir parçası olan ve
(i) arazi
bozulmasını önlemeye ve/veya azaltmaya,
(ii) kısmen
bozulmuş arazinin rehabilitasyonuna, ve
(iii) çölleşmiş arazinin geri kazanılmasına
yönelik faaliyetleri içerir;
(c) “Kuraklık”,
yağışların kaydedilen normal düzeylerin önemli ölçüde altına düşmesi sonucu
arazi ve kaynak üretim sistemlerini olumsuz olarak etkileyen ve ciddi
hidrolojik dengesizliklere yol açan doğal olayı ifade eder;
(d) “Kuraklığın
etkilerini hafifletme”, çölleşmeyle mücadeleyle ilgili olarak toplumun ve doğal
sistemlerin kuraklığa karşı hassasiyetlerini azaltmak için kuraklığın önceden
tahminine ilişkin faaliyetleri içerir;
(e) “Arazi”,
toprak, bitki örtüsü ve diğer canlıları kapsayan biyo-üretken karasal sistemi
ve sistem içinde işleyen ekolojik ve hidrolojik prosesleri ifade eder;
(f) “Arazi
bozulması”, kurak, yarı-kurak ve yarı nemli:
(i) rüzgar
ve/veya suyun etkisiyle oluşan toprak erozyonu;
(ii) toprağın fiziksel,
kimyasal ve biyolojik veya ekonomik özelliklerinin bozulması; ve
(iii) bitki örtüsünün uzun süreli kaybı;
gibi insan faaliyetlerinden ve yaşam çevresi biçimlerinden kaynaklanan prosesler de dahil olmak üzere bir prosesin veya prosesler bileşiminin veya arazi kullanımının neden olduğu, yağmurla beslenen ekili alanlarda, sulama yapılan ekili alanlarda veya otlak, mera, orman ve ağaçlık alanlarda biyolojik ve ekonomik verim ve çeşitlilik azalmasını ve kaybını ifade eder;
(g) “Kurak,
yarı-kurak ve yarı nemli olan alanlar”, kutup ve kutup-altı bölgelerinin
dışında kalan ve yıllık yağış miktarının evapotranspirasyon potansiyeline oranı
0.05 ile 0.65 arasında olan alanları ifade eder;
(h) “Etkilenen
alanlar”, çölleşmeden etkilenen veya çölleşme tehdidi altında bulunan kurak,
yarı-kurak ve/veya yarı nemli olan alanları ifade eder;
(i) “Etkilenen
ülkeler’, topraklarının bir kısmı veya tümü etkilenen alanlardan oluşan
ülkeleri ifade eder;
(j) “Bölgesel
ekonomik entegrasyon örgütü”, belli bir bölgedeki bağımsız Devletler tarafından
oluşturulan ve bu Sözleşme ile düzenlenen konularda yetkili olan ve kendi
usulleri uyarınca bu Sözleşmeyi imzalamaya, onaylamaya, kabul etmeye ve uygun
görmeye veya Sözleşmeye katılmaya yetkilendirilmiş olan bir örgütü ifade eder;
(k) “Gelişmiş ülke
Taraflar”, gelişmiş ülke Tarafları ve gelişmiş ülkelerce oluşturulan bölgesel
ekonomik entegrasyon örgütlerini ifade eder.
Madde 2
Amaç
1. Bu Sözleşmenin
amacı, etkilenen ülkelerde sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasına katkıda bulunmak
üzere Gündem 21 ile uyumlu entegre bir yaklaşım çerçevesinde uluslararası
işbirliği ve ortaklık düzenlemeleri ile desteklenen her düzeyde etkin eylemler
yoluyla, özellikle Afrika’da olmak üzere ciddi kuraklık ve/veya çölleşmeye
maruz ülkelerde, çölleşmeyle mücadele etmek ve kuraklığın etkilerini
hafifletmektir.
2. Bu
amaca ulaşmak için, etkilenen alanlarda, aynı anda hem arazinin verimliliğini
iyileştirerek, hem de arazi ve su kaynaklarının rehabilitasyonunu, korunmasını
ve sürdürüle-bilir yönetimini sağlayarak özellikle yerel topluluklar düzeyinde
yaşam koşullarının iyileştirilmesi üzerinde odaklaşan uzun dönemli
stratejilerin uygulanması gerekecektir.
Madde 3
İlkeler
Bu
Sözleşmenin amacının gerçekleştirilmesi ve hükümlerinin uygulanmasında Tarafları,
diğer hususların yanısıra, aşağıdaki ilkeler yönlendirecektir:
(a) Taraflar,
çölleşmeyle mücadele ve/veya kuraklığın etkilerini hafifletme programları-nın
tasarlanmasında ve uygulanmasında kararlara halkın ve yerel toplulukların
katılımını sağlamalı, ulusal ve yerel düzeylerdeki eylemleri kolaylaştırmak
üzere daha üst düzeylerde yapabilir kılan bir ortamın yaratılmasına
çalışmalıdırlar;
(b) Taraflar,
uluslararası bir dayanışma ve ortaklık ruhu içinde alt-bölge ve bölge düzeylerinde
ve uluslararası düzeyde işbirliği ve koordinasyonu iyileştirmeli, mali, beşeri,
örgütsel ve teknik kaynakları gereksinilen yerlere daha iyi
yönlendirmelidirler;
(c) Taraflar, her
düzeyde hükümet, topluluk, sivil toplum kuruluşu ve arazi sahipleri arasındaki
işbirliğini bir ortaklık ruhu içinde geliştirerek, etkilenen bölgelerde
arazinin ve kıt su kaynaklarının niteliğinin ve değerinin daha iyi
anlaşılmasını sağlamalı ve bunların sürdürülebilir kullanımı için
çalışmalıdırlar; ve
(d) Taraflar, başta
en az gelişmiş ülkeler olmak üzere, etkilenen gelişmekte olan ülke Tarafların
özel gereksinim ve koşullarını göz önüne almalıdırlar.
Madde 4
Genel Yükümlülükler
1. Taraflar bu
Sözleşme çerçevesindeki yükümlülüklerini münferiden veya mevcut ya da öngörülen
iki tarafın ve çok taraflı düzenlemeler veya bunların bileşimi kapsamında
müştereken yerine getirecekler ve her düzeyde çabaların koordinasyonuna ve
tutarlı uzun dönemli stratejilerin geliştirilmesine gereken önemi vereceklerdir.
2. Bu Sözleşmenin
amacına ulaşması için Taraflar:
(a) çölleşme ve
kuraklık süreçlerinin fıziksel, biyolojik ve sosyo-ekonomik yönlerine eğilen
entegre bir yaklaşımı benimseyecek;
(b) sürdürülebilir
kalkınmayı destekleyici nitelikte, yapabilir kılan bir uluslararası ekonomik
ortamın yaratılmasını sağlamak amacıyla, uluslararası ticaret, pazarlama
düzenle-meleri ve borçlar açısından etkilenen gelişmekte olan Taraf Ülkelerin
durumlarına ilgili uluslararası ve bölgesel kuruluşlarda gereken ilgiyi gösterecek;
(c) yoksulluğu
giderme stratejilerini, çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini
hafifletme çabaları ile bütünleştirecek;
(d) çölleşme ve
kuraklık sorunu ile ilişkili olarak gerek çevre koruma gerekse toprak ve su
kaynaklarının korunması konularında etkilenen Taraf Ülkeler arasında işbirliği
yapılmasını destekleyecek;
(e) alt-bölgesel,
bölgesel ve uluslararası işbirliğini güçlendirecek;
(f) ilgili
hükümetler arası kuruluşlar çerçevesinde işbirliği yapacak;
(g) tekrarların
önlenmesi gereğini göz önünde tutarak, gerekirse kurumsal mekanizmaları
kararlaştıracak; ve
(h) çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme amacıyla önemli finansman kaynaklarının harekete geçirilerek etkilenen gelişmekte olan ülke Taraflara yönlendiril-mesinde, mevcut iki taraflı ve çok taraflı mali mekanizma ve düzenlemelerin kullanılmasını destekleyeceklerdir.
3. Etkilenen
gelişmekte olan ülke Taraflar, Sözleşmenin uygulanmasında yardımdan
yararlanabilirler.
Madde 5
Etkilenen Ülke Tarafların Yükümlülükleri
Etkilenen
ülke Taraflar, 4. maddedeki yükümlülüklerine ek olarak:
(a) çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme konusuna gereken önceliği vermeyi,
kendi koşul ve imkanları dairesinde yeterli kaynakları ayırmayı;
(b) çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletmek için, sürdürülebilir kalkınma
plan ve/veya, politikaları çerçevesinde strateji ve öncelikleri belirlemeyi;
(c) çölleşmenin
temelindeki nedenlere eğilerek, çölleşme sürecine katkıda bulunan
sosyo-ekonomik faktörlere özel bir önem vermeyi;
(d) çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme çabalarında, sivil toplum
kuruluşlarının da desteği ile yerel halkın ve özellikle kadınların ve gençlerin
bilincini geliştirmeyi ve katılımını sağlamayı; ve
(e) mevcut yasaları güçlendirerek veya böyle yasalar yoksa yenilerini çıkararak ve uzun dönemli politika ve eylem programları geliştirerek yapabilir kılan bir ortamı yaratmayı yükümlenirler.
Madde 6
Gelişmiş Ülke Tarafların Yükümlülükleri
Gelişmiş
ülke Taraflar; 4. maddedeki genel yükümlülüklerine ek olarak:
(a) başta
Afrika’dakiler ve en az gelişmiş ülkeler olmak üzere, gelişmekte olan ülke
Tarafların çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme çabalarını
kararlaştırıldığı gibi aktif olarak münferiden veya müştereken desteklemeyi;
(b) başta
Afrika’dakiler olmak üzere, etkilenen gelişmekte olan ülke Tarafların
çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletmeye yönelik kendi uzun
dönemli plan ve stratejilerini etkin bir biçimde geliştirip uygulamalarına
yardımcı olacak önemli mali kaynak ve diğer destek biçimlerini sağlamayı;
(c) 20. maddenin 2
(b) paragrafı uyarınca yeni ve ek kaynakların harekete geçirilmesini
desteklemeyi;
(d) özel sektör ve
diğer hükümet dışı kaynaklardan finansman sağlanmasını teşvik etmeyi; ve
(e) başta
gelişmekte olan ülke Taraflar oimak üzere, etkilenen ülke Tarafların uygun
teknoloji, bilgi ve know-how’a erişimlerini kolaylaştırmayı ve desteklemeyi yükümlenirler.
Madde 7
Afrika için Öncelik
Bu
Sözleşmenin uygulanmasında Taraflar, diğer bölgelerdeki gelişmekte olan ülke
Tarafları ihmal etmeden, Afrika’da hüküm süren özel durum nedeniyle, bu
bölgedeki etkilenen ülke Taraflara öncelik tanıyacaklardır.
Madde 8
Diğer Sözleşmelerle İlişkisi
1. Her bir
anlaşma çerçevesindeki faaliyetlerden azami yarar sağlamak ve tekrarlardan
kaçınmak için Taraflar, bu Sözleşme ve eğer Taraf iseler ilgili diğer
uluslararası anlaşmalar ve özellikle de Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği
Çerçeve Sözleşmesi ve Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi kapsamındaki
faaliyetlerin koordinasyonunu teşvik edeceklerdir. Taraflar, özellikle
araştırma, eğitim, sistematik gözlem, bilgi toplama ve bilgi alışverişi
alanlarında, ilgili anlaşmaların amaçlarına ulaşmasında bu faaliyetlerin
katkısı bulunduğu oranda müşterek programlar yürütülmesini teşvik edeceklerdir.
2. Bu Sözleşmenin
hükümleri, herhangi bir Tarafın bu Sözleşmenin kendisi için yürürlüğe
girmesinden önce taraf olduğu iki taraflı, bölgesel veya uluslararası bir
anlaşmadan doğan hak ve yükümlülüklerini etkilemeyecektir.
EYLEM
PROGRAMLARI, BİLİMSEL VE TEKNİK İŞBİRLİĞİ
VE
DESTEKLEYİCİ ÖNLEMLER
EYLEM PROGRAMLARI
Madde 9
Temel Yaklaşım
1. Etkilenen
gelişmekte olan ülke Taraflar ile bölgesel uygulama eki çerçevesinde olsun
olmasın ulusal bir eylem programı hazırlama niyetini Daimi Sekretarya’ya yazılı
olarak bildirmiş olan diğer etkilenen ülke Taraflar, 5. maddeden doğan
yükümlülüklerini yerine getirirlerken, çölleşme ile mücadele ve kuraklığın
etkilerini hafifletme stratejisinin merkezi unsuru olarak konuyla ilgili mevcut
başarılı plan ve programlar ile alt-bölgesel ve bölgesel eylem programlarını
mümkün olduğunca kullanarak ve bunları esas alarak ulusal eylem programlarını
hazırlayacak, açıklayacak ve uygulayacaklardır. Bu nevi programlar, saha
faaliyetlerinden çıkarılan derslere ve araştırma sonuçlarına dayanarak sürekli
bir katılımcı süreç içinde güncelleştirilecektir. Ulusal eylem programlarının hazırlanması,
sürdürülebilir kalkınmaya yönelik ulusal politikaların formülasyonu için
gösterilen diğer çabalarla karşılıklı olarak yakından bağlantılandırılacaktır.
2. 6. madde
uyarınca gelişmiş ülke Taraflarca çeşitli biçimlerde yardım sağlanmasında, başta
Afrika’dakiler olmak üzere etkilenen gelişmekte olan ülke Tarafların ulusal,
alt-bölgesel ve bölgesel eylem programlarının doğrudan veya ilgili çok taraflı
örgütler kanalıyla veya her iki şekilde kararlaştırıldığı üzere desteklenmesine
öncelik tanınacaktır.
3. Taraflar,
eylem programlarının detaylandırılmalarının, uygulanmalarının ve izlenmelerinin
Birleşmiş Milletler sistemindeki organ, fon ve programlar ile kendi yetki ve
imkanları dahilinde diğer ilgili hükümetler arası örgütler, akademik kurumlar,
bilimsel çevreler ve sivil toplum kuruluşları tarafından desteklenmesini teşvik
edeceklerdir.
Madde 10
Ulusal Eylem Programları
1. Ulusal eylem
programlarının amacı, çölleşmeye katkıda bulunan faktörleri ve çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletmek için gereken pratik önlemleri
tanımlamaktır.
2. Ulusal eylem
programları hükümetin, yerel toplulukların ve arazi kullanıcılarının rollerini
belirleyecek, mevcut ve gereken kaynakları belirtecektir. Bu programlar diğer
hususların yanısıra:
(a) çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafıfletmeye yönelik uzun dönemli
stratejileri içerecek, uygulamaya ağırlık verecek ve sürdürülebilir kalkınmaya
yönelik ulusal politikalarla entegre edilecek;
(b) değişen
koşulları yanıtlayacak düzeltmelere izin verecek ve yerel düzeyde farklı
sosyo-ekonomik, biyolojik ve jeofıziksel koşullarla başa çıkabilecek kadar
esnek olacak;
(c) henüz
bozulmamış veya çok az bozulmuş arazilerde koruyucu önlemlerin uygulanmasına
özel bir özen gösterecek;
(d) ulusal klimatolojik,
meteorolojik ve hidrolojik imkanları ve kuraklığa ilişkin erken uyarı
imkanlarını güçlendirecek;
(e) verici
topluluk, her düzeyde hükümetler, yerel halk ve topluluk grupları arasında
ortaklık ruhu içinde işbirliği ve koordinasyonu geliştiren politikaları
destekleyerek kurumsal çerçeveleri güçlendirecek ve yerel halkın gereken bilgi
ve teknolojiye erişimini kolaylaştıracak;
(f) sivil toplum
kuruluşlarının ve kadınlı erkekli tüm yerel halkın, özellikle de çiftçi ve
hayvancılar ile onları temsil eden örgütler de dahil olmak üzere kaynakların
kullanıcılarının, ulusal eylem programlarına ilişkin politika planlama, karar
verme, uygulama ve gözden geçirme süreçlerine yerel, ulusal ve bölgesel
düzeylerde etkin bir biçimde katılımını sağlayacak; ve
(g) uygulamaya
ilişkin düzenli izleme ve gelişme raporları isteyeceklerdir.
3. Ulusal eylem
programları, kuraklığa karşı hazırlanmak ve kuraklığın etkilerini hafifletmek
için, diğer hususların yanısıra aşağıdaki önlemlerin bazılarını veya tümünü
içerebilir:
(a) yerel ve
ulusal tesisler ile alt-bölge ve bölge düzeylerinde müşterek sistemler de dahil
olmak üzere erken uyarı sistemlerinin ve çevresel nedenlerle yerinden olan
kişilere yardım mekanizmalarının yerine göre kurulması ve/veya güçlendirilmesi;
(b) kuraklığa
karşı hazırlıkların ve kuraklık yönetiminin, mevsimlere ve yıllara göre iklim
tahminlerini de dikkate alan kuraklık kriz planlarını da içerecek biçimde,
yerel, ulusal, alt-bölgesel ve bölgesel düzeylerde güçlendirilmesi;
(c) özellikle
kırsal alanlarda, depolama ve pazarlama tesisleri de dahil olmak üzere gıda
güvence sistemlerinin yerine göre kurulması ve/veya güçlendirilmesi;
(d) kuraklığa
yatkın alanlarda gelir sağlayıcı alternatif geçim projelerinin geliştirilmesi;
(e) gerek tarım gerekse hayvancılık için sürdürülebilir sulama projelerinin geliştirilmesi.
4. Ulusal eylem programları, her etkilenen Taraf
ülkelere özgü koşul ve gereksinimler dikkate alınarak, çölleşmeyle mücadeleye
ve kuraklığın etkilenen alanlarda ve halkın üzerinde etkisini hafifletmeye
yönelik başka önlemlerin yanısıra, aşağıdaki öncelik alanlarının bir bölümüne
veya hepsine ilişkin önlemleri de içerirler: Yoksulluğun giderilmesini ve gıda
güvencesi sağlanmasını amaçlayan programları güçlendirmek için alternatif geçim
kaynak-larının desteklenmesi ve ulusal ekonomik ortamların iyileştirilmesi;
demografik dinamikler; doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi;
sürdürülebilir tarımsal uygulamalar; çeşitli enerji kaynaklarının
geliştirilmesi ve verimli kullanımı; kurumsal ve yasal çerçeveler; hidroloji ve
meteoroloji hizmetlerini de içerecek biçimde değerlendirme ve sistematik gözlem
yeteneklerinin güçlendirilmesi, kapasitelerin oluşturulması, eğitim, kamu
duyarlılığının arttırılması.
Madde 11
Alt-Bölgesel ve Bölgesel Eylem Programları
Etkilenen
Taraf ülkeler, ulusal programlarını uyumlulaştıracak, tamamlayacak ve
verimliliğini artıracak alt-bölgesel ve/veya bölgesel eylem programlarının
ilgili bölgesel uygulama eklerine uygun olarak hazırlanmasında istişare ve
işbirliği yapacaklardır. 10. madde hükümleri, gereken değişikliklerle
alt-bölgesel ve bölgesel programlara uygulanacaktır. Bu işbirliği, sınırlar
ötesi doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi, bilimsel ve teknik işbirliği
ve ilgili kurumların güçlendirilmesi için üzerinde mutabık kalınmış müşterek
programları da içerebilir.
Madde 12
Uluslararası İşbirliği
Etkilenen
Taraf ülkeler, diğer Taraflar ve uluslararası toplulukla birlikte, bu Sözleşmenin
uygulanması açısından yapabilir kılan bir uluslararası ortamın geliştirilmesini
sağlamak üzere işbirliği yapmalıdırlar. Bu işbirliği, bilimsel araştırma ve
geliştirme, bilginin toplanması ve yayılması ve mali kaynakların yanısıra,
teknoloji transferi alanlarını da kapsamalıdır.
Madde 13
Eylem Programlarının Geliştirilmesinde ve
Uygulanması için Destek
1. 9. Madde
uyarınca eylem programlarının desteklenmesine ilişkin önlemler arasında, diğer
hususların yanısıra:
(a) gereken uzun
dönemli planlamaya imkan vermek üzere, eylem programlarında önceden
kestirilebilirliği sağlayacak finansal işbirliği;
(b) başarılı pilot
program faaliyetlerinin gerekirse başka yerlerde tekrarlanabilirliğini sağlamak
üzere, sivil toplum kuruluşlarının eylemleri de dahil olmak üzere, yerel
düzeyde daha iyi destek sağlanmasını mümkün kılan işbirliği mekanizmalarının
geliştirilmesi ve kullanılması;
(c) yerel topluluk
düzeyinde katılımcı eylemler için öngörülen deneysel ve tekrara dayalı
yaklaşımla uyumlu olacak biçimde projelerin tasarım, finansman ve
uygulamalarında daha fazla esneklik; ve
(d) işbirliği ve
destek programlarının etkinliğini arttıracak idari ve mali usuller
bulunmalıdır.
2. Etkilenen
gelişmekte olan Taraf ülkelere bu tür destekler sağlanırken, Afrika ülkesi
Taraflara ve en az gelişmiş ülke Taraflara öncelik tanınacaktır.
Madde 14
Eylem Programlarının Geliştirilmesinde ve
Uygulanmasında Koordinasyon
1. Taraflar,
eylem programlarının geliştirilmesinde ve uygulanmasında, doğrudan veya ilgili
hükümetler arası örgütler vasıtasıyla, birbirleri ile yakın mesai
yapacaklardır.
2. Tekrarların
önlenmesi, müdahale ve yaklaşımlar arasında uyum sağlanması ve yardımın
etkisinin maksimize edilmesi için gelişmiş ülke Taraflar, gelişmekte olan ülke
Taraflar, ilgili hükümetler arası örgütler ve sivil toplum kuruluşları arasında
mümkün olan en eksiksiz koordinasyonu sağlamak amacıyla, Taraflar özellikle
ulusal düzeyde ve saha düzeyinde operasyonel mekanizrnalar geliştireceklerdir.
Etkilenen gelişmekte olan ülkelerde; kaynakların verimli kullanımının maksimize
edilmesi, gereksinimleri yanıtlayan yardımlar sağlanması ve bu Sözleşme
çerçevesindeki ulusal eylem program ve önceliklerinin uygulanması için,
uluslararası işbirliğine ilişkin faaliyetlerin koordinasyonuna öncelik verilecektir.
Madde 15
Bölgesel Uygulama Ekleri
Eylem
programlarına dahil edilecek unsurlar, etkilenen Taraf ülkeler veya bölgeler
için geçerli olan sosyo-ekonomik, coğrafi ve iklimsel faktörlerin yanısıra
ekonomik gelişme düzeylerine göre seçilip uyarlanacaktır. Belli alt-bölgeler ve
bölgeler için eylem programlarının hazırlanmasına, bunların hangi konulara
ağırlık vereceklerine ve içeriklerine ilişkin rehber ilkeler bölgesel uygulama
eklerinde verilmektedir.
BİLİMSEL VE TEKNİK İŞBİRLİĞİ
Madde 16
Bilgi Toplama, Analiz ve Değişim
Taraflar,
etkilenen alanlarda toprak bozulmasının sistematik olarak gözlemlenmesini
kuraklık ve çölleşmenin süreç ve etkilerinin daha iyi anlaşılmasını ve
değerlendirilmesini sağlamak üzere, konuyla ilgili kısa ve uzun dönemli veri ve
bilgilerin toplanmasını, analizini ve değişimini, her biri kendi imkanları
dahilinde koordine ve entegre etme konusunda görüş birliğine varmışlardır.
Böylece, diğer hususların yanısıra, olumsuz iklim değişim dönemlerinde başta
yerel halk olmak üzere her düzeyde kullanıcıların pratik bir biçimde
yararlanabileceği erken uyan ve önceden planlamalar rnümkün olacaktır. Bu
amaçla Taraflar, yerine göre:
(a) her düzeyde
bilginin toplanmasına, analizine, değişimine ve sistematik gözlemlerin yapılmasına
hizmet eden ve diğer hususların yanısıra:
(i) birbiriyle
uyumlu standart ve sistemlerin kullanılmasını hedefleyen;
(ii) uzak alanlar
da dahil almak üzere ilgili verileri ve istasyonları kapsayan;
(iii) arazi
bozulmasına ilişkin verilerin toplanması, iletimi ve değerlendirilmesinde
modern teknolojiyi kullanan ve yayan; ve
(iv) ulusal,
alt-bölgesel ve bölgesel düzeylerdeki veri ve bilgi merkezlerini küresel bilgi
kaynakları ile daha yakından ilişkilendiren
küresel
bir kurumlar ve tesisler ağının işlerliğini sağlayacak ve güçlendirecek;
(b) somut
sorunların çözülebilmesi açısından, bilginin toplanma, analiz ve değişiminin
yerel toplulukların ve karar vericilerin gereksinimlerini karşılayacak
nitelikte olmasını ve yerel toplulukların bu faaliyetlere katılmalarını
sağlayacak;
(c) diğer
hususların yanısıra entegre fiziksel, biyolojik, sosyal ve ekonomik gösterge
dizilerini de içeren bilgi ve verilerin toplanma, analiz ve değişimini
tanımlamaya, yürütmeye, değerlendirmeye ve finanse etmeye yönelik iki taraflı
ve çok taraflı program ve projeleri destekleyecek ve yenilerini geliştirecek;
(d) özellikle de
değişik bölgelerdeki hedef gruplar arasında bilgi ve deneyim değişimini
sağlamak üzere yetkili hükümetler arası örgütlerin ve sivil toplum kuruluşlarının
uzmanlığından tam olarak yararlanacak;
(e) sosyo-ekonomik
verilerin toplanmasına, analizine ve değişimine ve bunların fiziksel ve
biyolojik veriler ile entegrasyonuna ağırlık verecek;
(f) halka açık tüm
kaynaklardan sağlanan çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme
ile ilgili bilgilerin değişimini ve bunların tamamının açık ve hemen
kullanılabilir durumda olmasını sağlayacak; ve
(g) her birinin
kendi ulusal mevzuat ve/veya politikaları çerçevesinde yerel ve geleneksel
bilgilerin değişimini sağlayacak, bu bilgiyi yeterli bir biçimde koruyacak
önlemleri alacak, yerel halklara hakkaniyetli ve karşılıklı anlaşmaya dayanan
koşullar çerçevesinde bu bilgiden sağlanan yararlara eşdeğer bir karşılık
sağlayacaklardır.
Madde 17
Araştırma ve Geliştirme
Taraflar,
her birinin kendi imkanları ölçüsünde, uygun ulusal, alt-bölgesel, bölgesel ve
uluslararası kuruluşlar vasıtasıyla çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın
etkilerini hafifletme alanlarında teknik ve bilimsel işbirliğini desteklemeyi
taahhüt ederler. Bu amaçla Taraflar:
(a) çölleşmeyle
mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletmek, kaynakların hem daha yüksek
verimliliğini hem de sürdürülebilir kullanım ve yönetimini sağlamak amacıyla,
gerek çölleşme ve kuraklığa yol açan süreçler gerekse doğal ve beşeri nedensel
faktörlerin etkileri ve birbirlerinden farkları hakkındaki bilgilerin artmasına
katkıda bulunan;
(b) iyi
tanımlanmış amaçlara hizmet eden, yerel halkın somut gereksinimlerine eğilen ve
etkilenen alanlardaki halkın yaşam standartlarını iyileştirecek çözümlerin
saptanarak uygulanması sonucunu doğuran;
(c) geleneksel
ve yerel bilgilerin sahiplerinin, bu bilgilerin ticari olarak kullanılmasından
veya bu bilgiden türetilen teknolojik gelişmelerden hakkaniyetli bir şekilde ve
karşılıklı anlaşmaya dayanan koşullar çerçevesinde doğrudan yararlanmalarını
kendi ulusal mevzuat ve/veya politikaları çerçevesinde sağlamak suretiyle,
geleneksel ve yerel bilgi, know-how ve uygulamaları koruyan, bütünleştiren,
zenginleştiren ve geçerli kılan;
(d) disiplinler-arası
ve katılıma dayalı sosyo-ekonomik araştırmalara özel önem verilerek özellikle
araştırma temeli zayıf olan ülkelerdeki yerel becerilerin geliştirilmesi ve
gereken kapasitelerin güçlendirilmesi için başta Afrika’da olmak üzere etkilenen
gelişmekte olan ülke Taraflarda ulusal, alt-bölgesel ve bölgesel araştırma
kabiliyetini geliştiren ve güçlendiren;
(e) konuyla ilgili
olarak yoksulluk, çevre faktörlerinden kaynaklanan göç ve çölleşme olguları
arasındaki ilişkileri göz önüne alan;
(f) yerel halk ve
toplulukların etkin katılımı ile sürdürülebilir kalkınmaya yönelik
iyileştirilmiş, makul fiyatlı ve erişilebilir teknolojilerin geliştirilmesi
amacıyla ulusal, alt-bölgesel, bölgesel ve uluslararası düzeylerde kamu ve özel
sektör araştırma kuruluşları arasında ortak araştırma programlarının
yürütülmesini destekleyen; ve
(g) etkilenen
alanlarda, diğer hususların yanısıra yağmur bulutlarını tohumlayarak, su
kaynaklarının kullanılabilirliğini arttıran
araştırma faaliyetlerini destekleyeceklerdir.
2. Belli bölge ve
alt-bölgeler için yerel koşulları yansıtan araştırma öncelikleri eylem
planlarına dahil edilmelidir. Taraflar
Meclisi, Bilim ve Teknoloji Komitesinin tavsiyesi ile araştırma önceliklerini
periyodik olarak gözden geçirecektir.
Madde 18
Teknolojinin Transferi, Edinimi, Uyarlanması ve
Geliştirilmesi
1. Taraflar,
sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasına katkıda bulunmak için, etkilenen
alanlarda çölleşmeyle mücadeleye ve/veya kuraklığın etkilerini hafifletmeye
yönelik çevresel açıdan duyarlı, ekonomik açıdan gerçekleştirilebilir ve sosyal
yönden kabul edilebilir teknolojilerin transferini, edinimini, uyarlanmasını ve
geliştirilmesini desteklemeyi, finansman sağlamayı ve/veya finansmanını
kolaylaştırmayı karşılıklı olarak anlaşmaya varıldığı gibi ve her birinin
ulusal mevzuat ve/veya politikalarına uygun olarak taahhüt ederler. Bu tür
işbirlikleri yerine göre iki taraflı veya çok taraflı olarak ve hükümetler
arası kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının uzmanlıklarından tam olarak
yararlanarak gerçekleştirilecektir. Taraflar, özellikle:
(a) kullanılabilir
teknolojiler ile bunların kaynakları, çevresel riskleri ve edinilebilecekleri
genel koşullara ilişkin bilgilerin
yayılması için ulusal, alt-bölgesel, bölgesel ve uluslararası düzeylerdeki
ilgili bilgi sistem ve bankalarından yararlanacak;
(b) özellikle etkilenen gelişmekte olan ülke Tarafların, yerel halkların
somut gereksinimleri için pratik uygulamaya yatkın teknolojilerden, bu teknolojilerin
sosyal, kültürel, ekonomik ve çevresel etkilerine özel bir dikkat göstererek,
ayrıcalıklı ve tercihli koşullar da dahil olmak üzere karşılıklı anlaşma ile
sağlanacak uygun koşullarla, fikri mülkiyet haklarının korunması gereğini de
dikkate alarak, yararlanmasını kolaylaştıracak;
(c) etkilenen ülke
Taraflar arasında teknoloji işbirliğini mali yardım ve diğer uygun araçlarla
geliştirecek;
(d) etkilenen
gelişmekte olan ülke Taraflar ile teknoloji işbirliğini özellikle de alternatif
yaşam biçimlerine elverişli sektörlerde ortak girişimler (iş ortaklıkları)
oluşturulmasını da içerecek biçimde yaygınlaştıracak; ve
(e) uygun
teknoloji, bilgi, know-how ve uygulamaların geliştirilmesine, transferine,
edinilmesine ve uyarlanmasına uygun iç piyasa koşullarını ve teşviklerini
yaratmak için fikri mülkiyet haklarının etkin ve yeterli düzeyde korunmasına
ilişkin önlemler de dahil olmak üzere, gereken mali ve diğer önlemleri
alacaklardır.
2. Taraflar, her birinin kendi imkanları ölçüsünde ve ulusal mevzuat ve/veya politikaları çerçevesinde geleneksel ve yerel teknoloji, bilgi, know-how ve uygulamaları özellikle koruyacak, destekleyecek ve kullanacaklardır. Taraflar, bu amaçla:
(a) yerel halkla
birlikte bu tür teknoloji, bilgi, know-how ve uygulamaların envanterini
çıkararak potansiyel kullanım alanlarını belirlemeyi ve gereğinde ilgili
hükümetler arası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşlarının da işbirliği ile bu
bilgilerin yayılmasını sağlamayı;
(b) bu tür
teknoloji, bilgi, know-how ve uygulamaların yeterli bir şekilde korunmasını ve
bunların ticari olarak kullanımından veya bunlara dayanarak gerçekleştirilen
teknolojik gelişmelerden yerel halkın hakkaniyet esasına ve karşılıklı
mutabakata göre yararlanmasını sağlamayı:
(c) bu tür
teknoloji, bilgi, know-how ve uygulamaların veya bunlara dayanarak geliştirilen
yeni teknolojilerin iyileştirilmesini ve yayılmasını teşvik etmeyi ve aktif
olarak desteklemeyi; ve
(d) bu tür
teknoloji, bilgi, know-how ve uygulamaların daha geniş kullanımı için
uyarlanmasını ve gerektiğinde modern teknoloji ile bütünleştirilmesini
kolaylaştırmayı
yükümlenirler.
DESTEKLEYİCİ ÖNLEMLER
Madde 19
Kapasite Oluşturma, Eğitim ve Kamu Duyarlılığı
1. Taraflar,
çölleşmeyle mücadele ve kuraklığın etkilerini hafifletme çabalarında kapasite
oluşturulmasının, yani kurumlaşma, eğitim ve yerel ve ulusal kapasitelerin
geliştirilmesinin öneminin bilincindedirler ve yerine göre:
(a) yerel
örgütlerin ve sivil toplum kuruluşların işbirliği ile yerel halkın özellikle de
kadın ve gençlerin başta yerel düzeyde olmak üzere her düzeyde tam katılımını
sağlayarak;
(b) çölleşme ve
kuraklık alanındaki eğitim ve araştırma kapasitesini ulusal düzeyde
güçlendirerek;
(c) ilgili
teknoloji, yöntem ve tekniklerin daha etkin yayılmasını sağlamak üzere destek
ve yaygınlaştırma hizmetlerini kurarak ve/veya güçlendirerek ve kırsal kuruluş
üyeleri ile saha elemanlarını doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımına ve
korunmasına yönelik katılımcı yaklaşımlar konusunda eğiterek;
(d) yerel halkın
bilgi, know-how ve uygulamalarının kullanılmasını ve yayılmasını mümkün olan
her yerde teknik işbirliği programları ile hızlandırarak;
(e) çevresel
açıdan duyarlı teknolojileri ve geleneksel tarım ve hayvancılık yöntemlerini
gerektiğinde modern sosyo-ekonomik koşullara uyarlayarak;
(f) yakıt olarak
oduna bağımlılığı azaltmak üzere başta yenilenebilir enerji kaynakları olmak
üzere alternatif enerji kaynaklarının kullanımına uygun eğitim ve teknolojiyi
sağlayarak;
(g) etkilenen
gelişmekte olan ülke Tarafların 16. madde uyarınca bilgi toplama, analiz ve
değişim alanlarındaki kapasitelerini güçlendirmek üzere, karşılıklı anlaşmaya
göre işbirliği yoluyla programlar geliştirerek ve uygulayarak;
(h) yeni beceriler
geliştirecek eğitimin sağlanması da dahil olmak üzere, alternatif yaşam
biçimlerini yenilikçi yöntemlerle destekleyerek;
(i) kuraklık
koşulları ve gıda üretimi konusunda erken uyarı bilgilerinin yayılmasına ve
kullanılmasına yönelik verilerin toplanması ve analizinden sorumlu personel,
yönetici ve karar vericileri eğiterek;