AKDENİZ'DE
GEMİLERDEN VE
UÇAKLARDAN BOŞALTMA VEYA DENİZDE
YAKMADAN KAYNAKLANAN KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ VE ORTADAN KALDIRILMASI PROTOKOLÜ
Bu Protokol, 22 Temmuz
2002 tarih ve 2002/4545 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararıyla 22 Ağustos
2002 tarih ve
24854 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
Bu Protokol'ün Akit Tarafları,
Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi'nin Tarafları olarak, Atıkların veya başka maddelerin boşaltılmasının veya yakılmasının deniz ortamına getirdiği tehlikeyi kabul ederek, Akdeniz'e kıyıdaş Devletlerin deniz ortamını bu tehlikeden korumada ortak çıkarları olduğunu gözönünde tutarak, UNCED'in Gündem 21'inin 17 nci Bölümü'nün Atıkların ve Başka Maddelerin Boşaltılma-sından Kaynaklanan Deniz Kirliliğinin Önlenmesi Sözleşmesi'nin (Londra 1972) Akit Taraflarını zararlı maddelerin okyanusta boşaltılmasını ve yakılmasını sona erdirmek için gerekli önlemleri almaya çağırdığını akıldatutarak, 1972 Londra Sözleşmesi'nin 16 ncı Danışma Toplantısı tarafından uygun bulunan endüstriyel atıkların denizde boşaltılmasını ve yakılmasını yasaklayan LC 49(16) ve LC 50(16) sayılı kararlarını dikkate alarak, aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:
Bu Protokol'ün bundan böyle "Taraflar" olarak anılacak Akit Tarafları Akdeniz'in gemilerden ve uçaklardan boşaltma veya denizde yakmadan kaynaklanan kirliliğini mümkün olan en üst düzeyde önlemek, azaltmak ve ortadan kaldırmak için tüm uygun önlemleri alacaklardır.
Bu Protokol'ün geçerli olduğu alan bundan böyle "Sözleşme" olarak anılacak olan Akdeniz'in Deniz Ortamı ve Kıyı Bölgesinin Korunması Sözleşmesi'nin 1 inci maddesinde tanımlanan Akdeniz Alanı olacaktır.
Bu Protokol'ün amaçları çerçevesinde,
1. "Gemiler ve uçaklar", hangi türden olursa olsun denizde veya havada yolculuk eden taşıtlar anlamına gelir. Bu ifade, pervaneli olsun veya olmasın, hava yastıklı taşıtları ve yüzen taşıtları ve denizdeki platformlarla insan yapımı yapıları ve bunların araç gereçlerini de içerir.
2. "Atıklar ve başka maddeler", her çeşit, şekil ve tanımdaki nesneler ve maddeler anlamına gelir.
3. "Boşaltma",
a) Gemiler veya uçaklar tarafından atıkların veya başka maddelerin denize her türlü kasten salımı;
b) Gemilerin veya uçakların denize her türlü kasten salımı;
c) Gemiler veya uçaklar tarafından deniz yatağında veya toprak altında atıkların veya başka maddelerin her türlü kasten bertaraf edilmesi, depolanması ve gömülmesi anlamına gelir.
4. "Boşaltma",
a) atıkların veya başka maddelerin bertaraf edilmesi amacıyla işletilen gemilere veya uçaklara taşınan atıklar veya başka maddeler dışında kalan ve gemilerin veya uçakların ve bunların araçlarının olağan işlemesi sırasında kazayla veya bu işlemeden dolayı ortaya çıkan ya da bu tür atıkların veya başka maddelerin böyle gemi veya uçaklarda işlem görmesinden dolayı ortaya çıkan atıkların veya başka maddelerin denizde bertaraf edilmesini;
b) bu Protokol'ün amaçlarına ters düşmemesi koşuluyla, bir maddenin sadece bertaraf edilmesi dışındaki bir amaçla bir yere yerleştirilmesini kapsamaz.
5. "Denizde yakma", atıkların veya başka maddelerin ısı ile yok etme amacıyla Akdeniz'in denizcilik sularında kasten yakılması anlamına gelir ve gemilerin ve uçakların normal işleyişinden kaynaklanan tesadüfi etkinlikleri kapsamaz.
6. "Örgüt", Sözleşme'nin 17 nci maddesinde değinilen yapı anlamına gelir.
1. Bu maddenin 2 nci bendinde sayılanlar dışındaki atıkların ve başka maddelerin boşaltılması yasaklanmıştır.
2. Bir önceki bendde değinilenlerin listesi aşağıdadır:
a) deniz dibinden taranmış maddeler;
b) balık ve diğer deniz organizmalarının işlenmesi sonucunda ortaya çıkan balık atıkları ve organik nesneler;
c) 31 Aralık 2000 tarihine kadar, gemiler;
d) yüzen moloz yaratma kabiliyeti olan veya deniz çevresinin kirliliğine başka türlü katkıda bulunabilecek maddelerin Akdeniz'in Kıta Sahanlığının, Deniz Yatağı ve Toprak Altının Araştırılması ve İşletilmesinden Kaynaklanan Kirlenmeye Karşı Korunması Protokolü'ne uygun biçimde mümkün olan en üst düzeyde ortadan kaldırılmış olması koşuluyla kıyı açığındaki platformlar ve diğer insan eseri yapılar;
e) kimyasal bileşenlerinin deniz çevresine yayılma ihtimali bulunmayan durağan zararlı madde içermeyen jeolojik maddeler.
Atıkların ve 4.2 nci maddede sıralanan başka maddelerin boşaltılması için yetkili ulusal makamlardan önceden özel izin alınması gerekir.
1. 5 inci maddede değinilen izin ancak bu Protokol'ün Eki'nde belirtilen öğelerin veya Taraflar Toplantısı'nın aşağıdaki 2 nci bend uyarınca kabul ettiği ölçütlerin, rehber ilkelerin ve ilgili süreçlerin dikkatle incelenmesinden sonra verilecektir.
2. Taraflar kirlenmeyi önlemek, azaltmak ve ortadan kaldırmak amacıyla 4.2 nci maddede sıralanan atıkların ve başka maddelerin boşaltımı için ölçütler, rehber ilkeler ve süreçler oluşturacaklar ve kabul edeceklerdir.
Denizde yakma yasaklanmıştır.
4, 5 ve 6 ncı maddelerin hükümleri hava koşullarının baskısına veya insan hayatının veya bir geminin ya da uçağın güvenliğinin tehdit altında olmasına bağlı mücbir sebeplerin bulunması halinde geçerli olmayacaktır. Bu tür boşaltmalar hakkında, Örgüt'e veya Örgüt kanalıyla ya da doğrudan etkilenme ihtimali olan tüm Taraflara, durumun tüm ayrıntıları, boşaltılan atıkların veya başka maddelerin tabiatı ve miktarlarıyla birlikte, derhal bildirilecektir.
Eğer bir taraf istisnai tabiatı olan kritik bir durumda herşeyden önce insan hayatının güvenliği açısından kabul edilemez tehlike veya zarara yol açmadan bu Protokol'ün 4.2 nci maddesinde sayılan atıkların veya başka maddelerin karada bertaraf edilemeyeceğini düşünüyorsa, vakit kaybetmeden Örgüt'e danışacaktır. Örgüt, bu Protokol'ün Taraflarına danıştıktan sonra, saklama yöntemleri veya hakim koşullarda en tatminkar yok etme veya bertaraf etme yöntemlerini tavsiye edecektir. Taraf, Örgüt'e bu tavsiyeleri yerine getirirken atılan adımlar hakkında bilgi verecektir. Taraflar böyle durumlarda birbirlerine yardım etmeyi taahhüt ederler.
1. Herbir Taraf,
a) 5 inci maddede öngörülen izinleri vermek,
b) boşaltılmasına izin verilen atıkların veya başka maddelerin tabiatına ve miktarlarına ve boşaltma yeri, tarihi ve yöntemine ilişkin kayıtları saklamak üzere bir veya daha çok yetkili makam belirtecektir.
2. Herbir Tarafın yetkili makamları boşaltılması hedeflenen,
a) kendi ülkesinde yüklenmiş,
b) yükleme bu Protokol'e taraf olmayan başka bir Devletin ülkesinde meydana geldiyse, kendi ülkesinde kayıtlı veya kendi bayrağını taşıyan bir gemiye veya uçağa yüklenmiş atıklar veya başka maddeler için 5 inci maddede öngörülen izinleri vereceklerdir.
1. Herbir Taraf bu Protokolü uygulamak için gerekli olan önlemleri,
a) kendi ülkesinde kayıtlı veya kendi bayrağını taşıyan tüm gemilere ve uçaklara;
b) boşaltılacak atıkları veya başka maddeleri kendi ülkesinde yüklenen tüm gemilere ve uçaklara;
c) kendi yargı yetkisine giren alanlarda boşaltmayla ilgisi olduğuna inanılan tüm gemilere ve uçaklara uygulayacaktır.
Herbir Taraf denizcilik denetim gemilerine ve uçaklarına ve diğer uygun servislerine, kendi makamlarına Akdeniz Deniz Alanı'nda bu Protokol'ün hükümlerine aykırı biçimde boşaltma şüphesi uyandıran tüm olaylar ve koşullar hakkında talimat verme yükümlülüğünü kabul eder. Bu durumdaki Taraf, eğer uygun bulursa, aynı şekilde herhangi bir başka ilgili Tarafa da bilgi verir.
Bu Protokol'deki hiçbir husus herbir Tarafın uluslararası hukuk uyarınca boşaltmadan kaynaklanan kirliliği önlemek için başka tedbirler alma hakkını etkilemez.
1. Protokol'ün Taraflarının olağan toplantıları Sözleşme'nin Akit Taraflarının Sözleşme'nin 18 inci maddesi uyarınca yapılan olağan toplantılarıyla bağlantılı olarak gerçekleştirilecektir. Taraflar aynı zamanda Sözleşme'nin 18 inci maddesi uyarınca olağandışı toplantılar da yapabilirler.
2. Bu Protokol'ün Taraflarının toplantılarının görevleri aşağıdakiler olacaktır:
a) Bu Protokol'ün yerine getirilişini sürekli gözden geçirmek ve kabul edilen önlemlerin verimliliğini ve özellikle ekler biçimde başka yeni önlemlere olan ihtiyacı incelemek;
b) 5, 6 ve 7 nci maddeler uyarınca verilmiş olan izinlerin ve yapılmış olan boşaltmanın kayıtlarını incelemek ve tartışmak;
c) Bu Protokol'ün herhangi bir Ek'ini ihtiyaca göre değerlendirmek ve değiştirmek;
d) Bu Protokol'ün uygulanması için uygun olabilecek başka görevleri yapmak.
3. Bu Protokol'ün Ek'ine getirilecek değişikliklerin Sözleşme'nin 23 üncü maddesine göre kabulü için Tarafların dörtte üç çoğunluğunun oyu gerekmektedir.
1. Sözleşme'nin herhangi bir Protokol'ü ilgilendiren hükümleri bu Protokol için geçerli olacaktır.
2. Sözleşme'nin 24 üncü maddesi uyarınca kabul edilen İç Tüzük ve mali kurallar, bu Protokol'ün Tarafları başka türlü karar vermezlerse, bu Protokol açısından da geçerli olacaktır.
ŞAHADET EDEN ve kendi Hükümetleri tarafından gereğince yetkilendirilmiş olan aşağıda imzası bulunanların huzurunda imzalanmıştır. Arapça, İngilizce, Fransızca ve İspanyolca dillerinde her dört metin aynı derecede geçerli olmak üzere tek nüsha olarak 16 Şubat 1976 tarihinde Barselona'da YAPILMIŞTIR.
6 ncı madde hesaba katılarak denize nesnelerin boşaltımına izin verilmesini belirleyen ölçütlerin oluşturulmasında dikkate alınacak unsurlar aşağıdakileri içerir:
1. Boşaltılan maddelerin toplam miktarı ve ortalama kompozisyonu (ör: yılda)
2. Hali (ör: katı, çamur, sıvı veya gazlı).
3. Özellikler: fiziki (ör: çözülebilme ve yoğunluk), kimyasal ve biyokimyasal (ör: oksijen talebi, besin maddeleri) ve biyolojik (ör: virüslerin, bakterilerin, mayaların, parazitlerin mevcudiyeti).
4. Zehirlilik.
5. Kalıcılık: fiziki, kimyasal ve biyolojik.
6. Biyolojik maddelerde ve katmanlarda birikme ve biyotransformasyon.
7. Fiziki, kimyasal ve biyokimyasal değişikliklere uğrama ve sulak çevrede başka çözülmüş organik ve inorganik maddelerle etkileşme ihtimali.
8. Kaynakların (balık, kabuklu deniz ürünleri, vs.) pazarlama imkanını azaltan lekelere ve başka değişikliklere yol açma ihtimali.
B. BOŞALTMA MEKANININ VE SAKLAMA YÖNTEMİNİN KARAKTERİSTİKLERİ
1. Yer (ör: boşaltma alanının koordinatları, derinliği, kıyıdan uzaklığı), başka alanlarla ilişkili olarak yer (ör: rekreasyon alanları, yumurtlama, balık yetiştirme ve avlanma alanları, kullanılabilir kaynaklar).
2. Her belli zaman diliminde bertaraf edilme miktarı (ör: günlük, haftalık aylık miktarı).
3. Eğer varsa, paketleme ve çevreleme yöntemleri.
4. Özellikle geminin hızı olmak üzere, önerilen salıverme metodu ile elde edilen ilk seyrelme.
5. Dağılma özellikleri (ör: yatay taşınma ve düşey karışma üzerinde akıntılar, med-cezir ve rüzgarın etkisi).
6. Su karakteristikleri (ör: ısı, pH, tuzluluk, tabakalaşma durumu, kirlilik çözünmüş oksijen endeksleri (CO), kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), biyokimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), amonyak dahil organik ve mineral halde azot, süspansiyon halindeki maddeler, diğer besin maddeleri ve üretkenlik).
7. Dip karakteristikleri (ör: topografi, jeokimyasal ve jeolojik karakteristikler ve biyolojik üretkenlik).
8. Boşaltma mekanında daha önce yapılmış olan başka boşaltmaların mevcudiyeti ve etkileri (ör: ağır metal geçmişi taraması ve organik karbon içeriği).
9. Taraflar boşaltma izni verirken yukarıdaki hükümler uyarınca ve mevsimlik değişiklikleri dikkate alarak, söz konusu mekanda yapılacak böyle bir boşaltmanın sonuçlarını değerlendirmek için yeterli bilimsel temel bulunup bulunmadığını saptamaya çalışacaklardır.
1. Eğlenme/dinlenme mekanları üzerindeki olası etkiler (ör: yüzer veya karaya vurmuş maddeler, bulanıklık, kabul edilemeyecek koku, renk kaybı ve köpürme).
2. Deniz yaşamı, balık ve kabuklu deniz hayvanları üretimi, balık stokları ve balık çiftlikleri, yosun hasadı ve ekimi.
3. Denizin başka kullanımları üzerindeki etkiler (ör: suyun endüstriyel kullanım kalitesinin bozulması, yapıların su altındaki bölümlerinin paslanması, yüzen maddelerin gemilerin işleyişine müdahale etmesi, deniz tabanı üzerinde atıkların veya katı nesnelerin saklanması yoluyla balıkçılığa veya denizciliğe müdahale ve bilimsel veya korumacı amaçlarla özel önleme sahip alanların korunması).
4. Muameleye tabi tutma, bertaraf etme veya ortadan kaldırma ya da maddenin boşaltımını daha az zararlı hale getirmeye yönelik alternatif karada uygulanabilir yöntemlerin uygulamada mevcudiyeti.