YERALTI SULARI TÜZÜĞÜ

20 Temmuz 1961 tarih ve 5/1465 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan

bu Tüzük, 8 Ağustos 1961 tarih ve 10875 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.

İlgili Maddeler: 3, 4, 5, 12, 14, 15

El ile açılan kuyular:

Madde 3 - a) Satıh alüvyonları içinde kazma, kürek, balyoz ve baramin gibi el kazısı âletleri ile kazılan her derinlikteki kuyularla, ilk su tabakası içinde en çok 10 metre derinliğe kadar, en çok 100 milimetre çapında boru çakılarak açılan kuyular, el ile açılan kuyu sayılır.

b) El ile açılan kuyulardan en çok faydalı ihtiyaca yetecek kadar su çekilebilir. Yeraltı suyu deposu bu ihtiyacı karşılayamıyacak durumda ise, deponun normal verimi kadar su alınması gereklidir.

c) Artezyen sahalarda el ile açılan kuyular teknik yönetmelikte belirtildiği şekilde tercih ve teçhiz edilir. Artezyen yapan kuyulardan faydalı ihtiyaçtan fazla su alınmasını önliyecek tarzda ilgilinin gerekli bütün tedbirleri alması ve bu hususta DSİ’ce yapılacak tavsiyeleri yerine getirmesi mecburidir.

Belge alınması gerekli kuyular:

Madde 4 - a) Belge alınarak açılan kuyu derinlikleri DSİ tarafından bölge bölge tesbit edilerek Bakanlar Kurulunun tasvibinden sonra ilân olunur.

b) Yeraltı suyu araştırmaları ilerledikçe yeraltı suyu deposunun korunması bakımından zaruret hasıl olursa, (a) fıkrasında tesbit ve ilân olunan derinlikler yer yer değiştirilir ve Bakanlar Kurulunun tasvibi alınmak suretiyle yeni kuyu derinlikleri ilân olunur.

Kuyu, tunel ve galeri belgesi:

Madde 5 - 3 üncü maddeye göre, elle çalışan veya 4 üncü madde hükümlerince tesbit ve ilân edilecek derinliklerden daha az olan kuyular hariç, su temini maksadı ile açılacak her çeşit kuyularla, ufkî ve meyilli her türlü tunel ve galeriler için arama, kullanma, ıslâh ve tadil belgesi alınması mecburidir.

Yeraltı suyu deposunun kontrolü:

Madde 12 - İlân edilmiş yeraltı suyu işletme sahaları içinde veya dışında, kanunun 8 inci maddesine göre tesbit ve ilân edilen derinliklerden daha derin olan kuyuların adedi, yerleri, derinlikleri ve diğer vasıflariyle bunlardan çekilecek su miktarı, DSİ’ce tâyin ve tesbit edilerek belgeler üzerinde gösterilir. Yeraltı suyu deposunu tükenmeden, emniyetli sınır içinde işletme maksadıyla yapılan rasat ve araştırmalara göre, gerektikçe kuyulardan çekilecek emniyetli su miktarı azaltılıp çoğaltılabilir. Bu takdirde durum yetkili DSİ teşkilâtınca belge sahiplerine yazı ile bildirilir ve verilen belgeler üzerinde gerekli tashihler yapılır. Aynı zamanda arazi veya kuyu sahiplerinin evvelce tesbit edilen faydalı ihtiyaç miktarı da, yeraltı suyu deposu kapasitesindeki değişikliğe uygun olarak yeniden ayarlanır. Arazi veya kuyu sahipleri kuyulardan bu şekilde yeniden tesbit edilip kendilerine yazı ile bildirilen veya belgelerine işlenen emniyetli su miktarından fazla su çekemezler.

Yeraltı suyu ve tesislerinin korunması:

Madde 14 - a) Gerek arama ve kullanma, gerekse ıslâh ve tadil ameliyeleri esnasında yerüstü suyunun veya kullanmaya elverişli olmayan bozuk kaliteli ve pis suların, kuyu veya kaynağa karışması; kuyu içerisinde kötü kaliteli su veren tabakalardaki suyun, iyi kaliteli su tabakalarına karıştırılmaması; yeraltı suyunun kullanılması esnasında kuyu başlarının ve sulama sahasının sazlık ve bataklık hale getirilmemesi; yeraltı suyunun boşa akıtılmaması; toprak vasıflarına uygun sulama yapılmasına ve tuzlanmalara sebebiyet verilmemesi; civardaki her türlü yapı ve tesislere zarar verilmemesi için lüzumlu tedbirler ve koruma şekilleri etüd raporlarında ve projeler üzerinde gösterilecek, tatbikat bunlara ve teknik yönetmelikte yazılı esaslara göre yapılacaktır. Yukarıda açıklandığı veçhile etüd raporlarında ve tasdikli projeler üzerinde gerekli tedbirlerle koruma şekillerinin gösterilmesine rağmen yeraltı suyu tesislerinin meydana getirilmesi sırasında gerekli tedbirlerin alınmamasından tatbikatı yaptıran jeolog, hidrojeolog veya mühendis sorumludur.

Yeraltı suyu tesislerinin kullanılması sırasında teknik yönetmelikte belirtildiği şekilde yukarıda zikredilen koruyucu tedbirlerin alınmamasından ve bu tedbirlere riayet olunmamasından da belge sahipleri mesuldür.

b) Kullanma esnasında (a) fıkrasında adı geçen koruma tedbirleri her hangi bir sebeple yetersiz bir hâl alırsa, âcil ve tehlikeli hâllerde mümkün olan önleyici geçici tedbirler kuyu veya arazi sahipleri, yahutta işletmeciler tarafından derhal alınır ve durum 15 gün içinde yazılı veya sözlü olarak ilgili DSİ teşkilâtına bildirilir. Âcil ve tehlikeli olmayan hâllerde ise ıslâh belgesi alınmak üzere bir ay içinde DSİ teşkilâtına müracaat olunur.

Her iki hâlde de, teknik yönetmeliğe göre yetkili teknik elemanlara hazırlattırılacak ıslâh ve tâdil projeleri tasdik ettirilerek belge alınmak suretiyle, yetkili fen elemanlarının nezaretinde teknik yönetmeliğe uygun olarak gerekli ıslâh ve tâdil işleri, belge sahipleri tarafından yaptırılır.

c) (a) ve (b) fıkralarında yazılı hususlara riayet etmeyenler hakkında duruma göre umumi hükümler veya Kanunun 18 inci maddesi hükümleri uygulanır.

Faydalı ihtiyaç:

Madde 15 - Yeraltı suyunu kullanacak arazi veya kuyu sahibinin veyahutta işletmeci-lerinin faydalı su ihtiyacı; sırasiyle içme, temizlik, belediye hizmetleri, hayvan sulaması, zirai sulama ve maden ve sanayi suyu, sportif ve benzeri tesislerin faydalı kullanış miktarı gözönünde bulundurularak, tahsis edilecek maksada göre ilgili bakanlıkların mütalâası alın-mak suretiyle, DSİ’ce tesbit edilir. Faydalı ihtiyaç için ayrılacak su miktarı hiç bir zaman yeraltı suyu deposunun emniyetli veriminden daha yüksek olamaz.